Op 1 maart 2013 brengt Zaanstad het grote nieuws naar buiten: ‘IKEA komt naar Zaandam op industrieterrein Zuiderhout’. Wat een van de grootste IKEA-vestigingen van Nederland zou moeten worden, gaat de historie in als een van de grootste zeperds van de gemeente. En daarbij sneuvelen ook nog eens gemeentelijke monumenten.
Vier jaar vóór het tekenen van de koopakte, in maart 2009, worden de Bruynzeelhallen aangewezen als gemeentelijk monument. De gemeente krijgt uitgebreid advies van haar Monumentencommissie:
‘De droog- en productiehallen van de voormalige Bruynzeel Schaverij N.V. zijn van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorische waarde’.
Wat telkens terugkomt in de onderzoeken en rapporten is de zogenaamde: ‘ensemble waarde’. Het totale Bruynzeel-complex heeft méér culturele waarde dan de som van de losse onderdelen.
En dan is het maart 2013: de bejubelde koopovereenkomst tussen verkoper Zaanstad, ontwikkelaars RON/ConverseDC en IKEA (Zaanstad was ook één van de aandeelhouders van RON, de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Noordzeekanaal). De koop betrof 35.000 m2 bouwgrond, waarop voor IKEA een warenhuis zou worden ontwikkeld. Voor hoeveel euro de grond werd verkocht, is nooit openbaar gemaakt.
In het Zuiderhoutgebied vestigen zich meubelwinkels, keukenpaleizen en hebbedingewinkels, onder meer in afwachting van IKEA. Zaanstad wil IKEA ter wille zijn en neemt het bijzondere besluit dat een aantal Bruynzeel-panden alvast mag worden afgebroken. In maart 2016 gaat de sloopkogel in de gebouwen die een paar jaar eerder als gemeentelijk monument waren aangewezen.
Vanaf dat moment ligt het terrein braak. Achter de schermen gebeurt wel het nodige. De gemeente Zaanstad wil van IKEA een bedrag van ongeveer € 3 miljoen als bijdrage in de kosten van de verkeersmaatregelen ter ontsluiting van het gebied. Maar het woonwarenhuis raakt steeds minder geïnteresseerd in Zaandam als vestigingslocatie. Bijna elke stap in het vervolgproces mondt uit in uitstellen en vertragen.
In september 2018 valt het doek, met het bericht dat IKEA definitief afziet van haar voorgenomen plannen. De gemeente likt zijn wonden en denkt na hoe het gapende gat van Bruynzeel nuttig in te vullen. Daartoe moesten zij echter eerst weer eigenaar worden van de grond! En zo gebeurde het dat Zaanstad voor € 13,5 miljoen (weer) de trotse eigenaar werd van een fraaie bouwkavel.
Ondertussen is daar tijdelijk een Aldi gevestigd en denkt Zaanstad na over de invulling van dit dure stukje grond, tijdelijke woningbouw zou een optie zijn.
Lees ook het Orkaan IKEA-dossier.
Door Kees Malingré. Foto’s: Aviodrome/Aerocarto, Gemeentearchief Zaanstad (Henk van de Leur), particuliere collectie Fam. Van der Schaaf, Kees Malingré (drone).
Met regelmaat een jaar uit de geschiedenis van 50 jaar Zaanstad.
- 1974: Eerste gemeenteraad
- 1975: Brand oude gemeentehuis Wormerveer
- 1976: Sloop Noorderbrug
- 1977: Kabelgat gesloopt
- 1978: Einde Zaandijkerbad
- 1979: Arie Lems burgemeester
- 1980: The Ex
- 1981
- 1982
- 1983: Watertoren verkocht
- 1984: Roberto Jacketti and the Scooters – I Save The Day
- 1985: Eerste Dam-tot-Damloop
- 1986
- 1987
- 1988
- 1989: Metropool
- 1990
- 1991: Wormerland niet naar Zaanstad
- 1992
- 1993: Brand Wastora
- 1994: Opening Sultan Ahmet Moskee
- 1995
- 1996
- 1996
- 1997: Poppodium Drieluik verhuist naar De Kade
- 1998: Opening Zaans Museum
- 1999
- 2000
- 2001: Referendum Vijfhoekpark
- 2002
- 2003: Het einde van Eurometaal
- 2004
- 2005
- 2006: Nieuwe Bernhardbrug
- 2007: Het Jonge Schaap
- 2008
- 2009: Nieuwe plek voor Groote Weiver
- 2010
- 2011
- 2012
- 2013: Ikea naar Zaandam
- 2013
- 2014
- 2015
- 2016
- 2017: ZMC
- 2018
- 2019
- 2020
- 2021
- 2022
- 2023: Nieuw systeem woningtoewijzing
In 2024 bestaat Zaanstad 50 jaar. De afzonderlijke gemeenten Assendelft, Koog aan de Zaan, Krommenie, Westzaan, Wormerveer, Zaandijk en Zaandam hielden op te bestaan en gingen op in een gemeente met 125.000 inwoners (dat zijn er nu al 160.000). De Orkaan blikt terug in de geschiedenis. Uit elk jaar halen we een gedenkwaardige gebeurtenis terug. We hebben al een klad-lijstje met de meeste jaren, maar suggesties (wat in welk jaar en waarom) zijn altijd welkom.
Foto reikt niet tot Hornbach. Rechts op foto het gebouw met die witte strepen dat was kantoor van Bruynzeel. Daar heeft 'mijn broer gewerkt totdat hij overgeplaatst werd naar de vestiging in Bergen op zoom.
Er zal vast wel weer een onderzoekje van een paar ton tegenaan gegooid worden.... (ook dat zijn belastingcentjes, trouwens :-) )
Het Bruynzeelterrein zal ongetwijfeld voor een habbekrats in het verleden zijn verkocht aan Ikea, want Zaanstad wilde Ikea wel hebben. Tja en toen ging alles niet door en kocht Zaanstad jaren later hetzelfde terrein weer terug voor 13,5 miljoen euro..??? En niemand die daar kennelijk iets van vindt, of over durft te vinden, want tja zaken en inzichten kunnen nu eenmaal veranderen. Dat die miljoenen gewoon belastinggeld is, daar rept dan niemand meer over. Of worden die uitgegeven mijoenen straks weer als miljarden terugverdiend....? U mag het zeggen.
Links op de foto is nog een deel te zien van de (in 1988 gedempte) Balkenhaven, waar nu Hornabch, Cargill enz. zijn gevestigd. Hornabch, moet Hornbach zijn
HornABCh. Hier werd even het alfabet uitgetest. De AB had even last van een passeerfout. Een passeerfout is bij het typen van een bericht een letter voor zijn beurt gaat. De letter B moest één letter wachten.
Een leuk weetje is de plaats Abcoude. Als je de o en u weghaalt, heb je de eerste 5 letters van het alfabet.