Samen met alle Orkaanlezers die vorige week treurden over het vertrek van banketbakker Landsaat, en slagerij De Ridder ween ik bittere tranen over afbrokkeling van de Zuiddijk, als ware het een wisselend kindergebit.

De Zuiddijk vormt namelijk de zilveren draad van mijn jeugdherinneringen: variërend van Keldertje op 131 waar ik als kleuter het lint voor mijn haarstrik mocht uitzoeken tot het Spinnenwiel, waar ik aan de toog mijn puberteit doorworstelde.

Door Anneke van Dok

Fotoalbums doorbladerend zie ik de haarstrik als een grote vlinder bovenop mijn hoofd prijken, maar in de Spinnenwieltijd was sluik haar met zwarte mascara à la Juliette Greco de norm.

Als ik lees dat slagerij De Ridder is verdwenen, denk ik aan Anja, mijn vriendinnetje met wie ik in het dijkhuis achter de winkel speelde. Als je de deur opende kwamen haar tobberige mopshondje en de geur van verse worst, je al tegemoet. De naam Landsaat was niet alleen bekend vanwege zijn heerlijke gebak, maar ook vanwege de maatschappelijke betrokkenheid van de familieleden. Bijvoorbeeld als actief lid van ZVV.

Aangezien mijn grootouders, van beide kanten, in de nabijheid van de Zuiddijk woonden, werden daar alle kleine en grote inkopen gedaan. Kapper IJff knipte kinderen, heren en als ’t zo uitkwam ook dames, en met huisarts Mooij, tandarts Eden, apotheek De Burcht en een drogisterij* werd ook in de medische behoefte voorzien. Op de dijk vond je alles, wat je hartje begeerde: van breiwol tot motorfiets, van nieuwe vloerbedekking bij Turksma tot melk en eieren bij Dirk Zwart, die zijn zuivel ook met paard en wagen bij je thuis bracht.

Wat jammer dat de winkels uit mijn jeugdparadijs teloor gaan en wat dom om de oorzaak bij anderen te zoeken dan bij jezelf. Winkels sluiten niet vanzelf; welnee, winkels gaan dicht als de klanten ontrouw zijn; uit zuinigheid omdat het bier inde supermarkt een dubbeltje goedkoper is dan bij de buurtkruidenier en uit genotzucht, omdat winkelketens onze hebberigheid en kooplust zo goed weten te bespelen met floddergoed en afbraakprijzen.

* Barbara Paree was de naam van de drogiste. Ze was de dochter van de parfumeur, aan het eind van de Tuinstraat en de Parkstraat. De naam van haar man, de drogist, ben ik vergeten.

Foto (gemeentearchief Zaanstad) van de Zuiddijk in 1965: Rijwielzaak Tijmen Mulder met rechts daarvan de slagerij van de Ridder en dan de huishoudwinkel en ijzerzaak van Voorn. Links van Tijmen Mulder tabakszaak van oud-wielrenner Bouk Schellingerhoudt en de bloemenwinkel van Schermer, de Prinsenstraat en een Albert Heijn. Aan de linkerzijde van de Zuiddijk de Burchtgalerij en geheel op de voorgrond de toegang naar de Schubertstraat.