Ik kan het niet helpen: het gedoe rond het raadgevend referendum blijft me als een steentje in mijn schoen dwarszitten. Niet zozeer door de vraag of het besluit nu wel of niet vooraf moest worden gegaan door een peiling, maar wel door de snelheid waarmee het onderwerp zonder pardon van tafel is verdwenen.

Mijn eksteroog, die mij al extra kwelt door dat kiezelsteentje, voorspelt niet veel goeds.

Door Anneke van Dok

Bedenk wel: ik ben nooit een jubelend voorstander geweest van directe democratie, waarin alles aan de bevolking moet worden voorgelegd, maar de interactie tussen kiezer en gekozene kan drastisch worden verbeterd. Het is niet meer voldoende om in de regen door wijken te sjouwen en aan cafétafeltjes met je aanhang te converseren.

Tijdens de verkiezingscampagnes is die wisselwerking meestal wel folkloristisch, maar zelden inspirerend. Een man met een petje op zijn hoofd en een ballon in zijn hand kan mij echt niet van mening doen veranderen. Het rode potlood verschuift hooguit in verticale richting, omdat ik de inspanning van de persoon wil belonen of afkeuren. Bovendien zijn de kleuren rood, blauw, groen en paars na de verkiezingen weer snel uit het straatbeeld verdwenen.

Ik zou het interessant vinden, wanneer er eens een goede discussie over volksraadpleging tot stand kwam. Met een heldere vraagstelling en een duidelijk kader. En het liefst aangezwengeld in Zaanstad, dat de nodige ervaring heeft opgedaan. Zaanstad moet na het gedoe over de cultuurcluster niet terugdeinzen, maar nog eens goed nadenken.

Verkiezingen zijn niet het enige instrument om beleid af te straffen of te belonen. Er spelen ook heel criteria een rol dan de harde maatregelen, die een partij in crisistijd moet nemen. De NRC schreef afgelopen zaterdag dat de PvdA zijn stemmenverlies niet dankte aan regeringsdeelname, maar aan ongenoegens van heel andere aard.

Politieke partijen werken al jarenlang met ledenraadpleging. Waarom dan zo’n angst voor tussentijdse landelijke peilingen? Negatieve ervaringen met referenda hebben zelfs D66 radicaal van mening doen veranderen. Angst is echter een slechtere raadgever dan een teleurstellende ervaring.

De overheid beschikt over de technologie om diverse vormen mogelijk te maken. Sterker nog: de bevolking beschikt ook over internet en zal daar in de toekomst, zonder de toestemming van de overheid, gebruik van maken. Handige jongens kunnen in het vacuüm duiken om zelf peilingen te initiëren en te gebruiken voor eigen (zakelijke) doeleinden.

Foto: Stemmentellen in Oostzaan (De Orkaan)