Anneke van Dok – van Weele (geboren en getogen te Zaandam) was burgemeester van Diemen, Velsen, Vlissingen en Niedorp, staatssecretaris Economische Zaken in het eerste paarse kabinet en lid van de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. 

Voordat zij haar bestuurlijke carrière als wethouder van Hoorn begon, werkte ze als journaliste bij De Typhoon en het NHD.

Wekelijks deelt ze haar zielenroerselen. Vandaag vraagt ze zich af waarom brandweer Zaandijk nog niet op de Werelderfgoedlijst staat.

Dat komt nooit meer terug

Elke keer als een minister krokodillentranen weent over werkloze gehandicapten, achterblijvende woningbouw of brandweerperikelen, word ik boos. Sommige politici hebben het geheugen van een garnaal!  Ooit beschikten we over goed functionerende sociale werkplaatsen, een fijnmazig netwerk van integere woningbouwverenigingen en een vrijwillige brandweer waar iedereen trots op was. Ze werden afgebroken, afgeknepen of overgeleverd aan marktwerking.  Vertrouwen maakte plaats voor wantrouwen en controledrift.

Vooral de vrijwillige brandweer bleek na de vorming van Zaanstad een bindend element in de voormalige dorpen. De vrijwillige brandweer Zaandijk, die volgend jaar 100 jaar bestaat kan worden gezien als een unieke vorm van de vandaag zo bejubelde participatie. En ik vraag me af, waarom dit eeuw – oude fenomeen geen prominente plaats op Werelderfgoedlijst heeft gekregen. Het Belgische bier staat er immers ook op.

Het afbraakproces (verpakt in de nieuwspraak Project versterking brandweer) heb ik tien jaar lang met lede ogen aangezien. Toen protesteren en argumenteren niet hielpen, schreef ik een column in het vakblad van de Nederlandse Gemeenten. Die begon als een recept voor de minister:

Coup(e) Hollandais(e)

 Ontdoe de gemeenten van hun kroontjes, verwijder de pit, hol ze uit en zet ze in de koelkast. Meng de lokale met de regionale brandweer tot een glad papje (geen rijksmiddelen toevoegen) en serveer het bij gebakken peren……

Schaalvergroting en professionalisering werden het devies: met protocollen, (theoretische) aanrijd- en aankomsttijden, en uiteraard zwarte lijsten, waarop de trage, tegenstribbelende gemeenten te schande werden gezet. Nu ook de jeugdzorg is overgedragen en de gemeenten weer met de zweep en onvoldoende middelen worden voortgejaagd, vraag ik me af: wanneer zeggen we eindelijk eens gewoon keihard nee! De sociale werkplaats lijkt een verloren zaak, maar misschien is brandweer Zaandijk nog te redden.

Anneke van Dok
Oud-voorzitter van de Regionale Brandweer Zeeland en de stadsgewestelijke brandweer Vlissingen- Middelburg