De troonrede echoot nog na in mijn oren. De Koning zei iets, wat op verschillende manieren valt uit te leggen: namelijk dat er  belangrijkere zaken in het leven zijn dan koopkrachtplaatjes.

Dat mag als dagelijkse filosofie waar zijn, maar wat betekent die uitspraak voor het beleid de regering, waarvan de Koning ook deel van uit maakt?

Door Anneke van Dok

De voornaamste opdracht waarvoor elke bestuurder in het land, de provincie of de steden wordt gesteld, ligt vast in een patroon, dat de psycholoog Abraham H. Maslow ooit in een Piramide ordende. Wat een mens in de eerste plaats behoeft, is ademhalen, drinken, slapen, onderdak en eten. Dit vertaal ik als: overheid, zorg voor een schone lucht, water, huisvesting en ruimte voor landbouw(eten).

Het allerbelangrijkste is natuurlijk zuurstof, oftewel schone lucht. Als die niet meer beschikbaar is, kunnen alle andere waarden en lagen van de piramide worden geschrapt, zijnde: zekerheid (o.a. veiligheid en gezondheidszorg), sociale behoefte (familie), erkenning en zelfactualisatie (o.a. moraal en creativiteit). Als een overheid nalaat te zorgen voor lucht, water, voedsel en huisvesting, vervalt het overige.

Toch gaven politici  prioriteit aan andere zaken, zoals welstand, welvaart, zelfontplooiing en zelfverrijking. De schoorsteen moest roken! Dankzij alarmerende rapporten over stikstof, stijgend zeewater en slinkend drinkwater, een enorm tekort aan huizen en bedreigingen voor de biodiversiteit (ons toekomstige voedsel) is de druk nu zo hoog dat geen bestuurder meer kan ontsnappen aan de plicht daaraan prioriteit te geven.

In de jaren zestig werden diverse steden als groeikern aangewezen om de woningnood van Amsterdam te lenigen. De kleine dorpen gingen min of meer op slot, opdat het platteland niet zou dichtslibben. Er werden in hoog tempo nieuwe wijken gebouwd, tot Amsterdam besloot om over te gaan tot inbreiding, in plaats van uitbreiding. Onder druk werd alles vloeibaar, stadsvernieuwing kreeg de hoogste prioriteit en de nieuwbouwprojecten werden vertraagd. Nu het stikstofprobleem ons verhindert ongebreideld door te gaan met het volbouwen van het platteland, wordt het tijd om alle gebouwen, die geschikt zijn voor huisvesting daartoe zo snel mogelijk te herbestemmen.

Er zijn nog wel een paar pandjes en plaatsen in de Zaanstreek die zich voor zo’n opknapbeurt of metamorfose lenen: verweesde kerken, lege kantoorgebouwen, uit gebruik genomen boerderijen, verouderde flatgebouwen en huurwoningen,  overbodige winkelpanden en nog niet bestemde  monumenten (Hembrugterrein). Opknappertjes, voordat  wordt gekozen voor nieuwbouw; het is slikken of stikken.