Jan Schoen, graficus en vormgever, was één van de mannen van het eerste Babel-uur. Hij bedacht de naam en maakte tot voor kort alle programmaboekjes, uitnodigingen, jaarberichten en ander grafisch werk.

Een kort gesprek met de geboren Westzaner (nu Zaandammer), aan wie het passeren van de pensioenleeftijd voorbij lijkt te gaan.

Schoen neemt afscheid van Babel. Op De Orkaan een preview van zijn afscheidsinterview voor Babel. Voor De Orkaan is Schoen namelijk ook de ontwerper van de papieren Orkaan, die halverwege de jaren tachtig met een knipoog naar De Typhoon het daglicht zag.

Oliebollen

“Nou staat in de krant dat de gemeente een oliebollenkraam de nek wil omdraaien. Omdat hij niet past in de uitstraling van de Gedempte Gracht. Zoiets is niet aan de gemeente, dat is het publiek domein, een zaak van de mensen. Het winkelend publiek bepaalt of een oliebollenkraam daar hoort of niet. Wat denken ze wel op het stadhuis?”

jan schoen 600

Het gesprek was nauwelijks begonnen en de rode draad tekent zich af. De gemeentelijke plannen met de Gedempte Gracht vormden vijftien jaar geleden de aanleiding voor een reeks debatten. De laatste ingreep van de gemeente – de paviljoens in het midden van het gebied – waren even ingrijpend als mislukt. In die periode ontstond Babel. Schoen:

“Aanvankelijk wilde een groep architecten het ter ziele gegane architectencafé nieuw leven inblazen. Uiteindelijk is dat ‘Babel, platform voor vormgeving en kwaliteit’ geworden. De ambities waren groot. Babel wilde een belangrijke rol in stedelijke ontwikkeling spelen, en daarbij vooral kritisch naar gemeentelijke plannen kijken. En ook laten zien wat de Zaanstreek op vormgevingsgebied te bieden had. Sommige ideeën zijn van de grond gekomen, maar veel ook niet. Daar kun je niemand de schuld van geven. Soms lopen de dingen anders dan gedacht”.

Babel_stempel.2.jpg_400x400IKEA
Het weren van de oliebollenkraam, met argumenten dat zoiets niet in de winkelbeleving past, zegt Schoen genoeg over de besluitvorming bij de gemeente:

“De Gedempte Gracht woekert door en trekt Westzijde en Zuiddijk leeg, maar ook Wormerveer en Krommenie. Het cultuurcluster is uitkomst van een afspraak van gemeente met NS. Niet van wensen van inwoners.”

cultuurcluster ontwerp

Dat goedlopende initiatieven uit de wijken worden gezogen staat voor Jan Schoen als een paal boven water:

“Met de komst van Ikea ontstaat op het Bruynzeel-terrein een nieuw winkelgebied, met aanzuigkracht van buiten en dat zou wel eens de bom onder het winkelgebied in het centrum kunnen zijn.”

Zaanse huisjes
Jan Schoen zag de entree van architect Sjoerd Soeters met zijn Zaanse huisjes met lede ogen aan:

“De maatvoering klopte soms niet en de plastic geveltjes op een betonnen doos geplakt is een gruwel voor mensen met historisch besef. Over smaak valt te twisten? Was dat maar zo. Voor Soeters en de gemeente was elke vorm van kritiek vloeken in de kerk. Soeters werd boos van elk bezwaar. Opmerkelijk. Ik vreesde toen al het ergste. Soeters werd al snel tot supervisor van de binnenstad gebombardeerd. Voor mij een brevet van onvermogen van het gemeentelijk apparaat. Met alle gevolgen van dien: de Gedempte Gracht is tot een decor van een Hollywood B-film verworden. De Zaanse nepgeveltjes duiken overal op, nu ook al achter het spoor. Waar stopt dit?”

Zaanse Eilanden

Topsporthal KZ
Na vele jaren werd het tijd voor iets anders voor de graficus. Temeer daar Babel steeds minder aan vormgeving deed om zich in 2015 weer op architectuur te richten. Denk niet dat de Zaandamse vormgever zijn dagen met pruttelen doorbrengt. Hij stopt zijn energie in een ander project.

Als oud-korfballer van KZ is hij betrokken bij het topsportcentrum bij station Koog-Zaandijk. En nieuw concept, met een sporthal, een businessclub, een mbo-opleiding en een sportmedisch adviescentrum. Vernieuwend en innovatief, een project waar Schoen zelf ook weer energie van krijgt. Daarnaast speelt hij een bescheiden rol in Theatermijn, een plek waar jongeren, theatermakers en het onderwijs van elkaars kwaliteiten profiteren.

kz complex

En Babel? “Ik wens Babel een lang en gezond leven, met veel mooie thema’s en programma’s.” (Babel heeft inmiddels een nieuwe website, met een nieuw logo.)

Tekst & foto’s Jan Schoen: Hans Bosma