‘Een schone lei’. Daar wilden de fracties graag mee beginnen volgens verkenners Gerritsen en Boom. En ook ’transparantie’ en ‘onderlinge openheid over elkaars motieven bij het maken van keuzen of het innemen van standpunten’. En ‘hoffelijkheid’ en ‘respect’.

Zelden zullen zo snel goede voornemens op de vuilnishoop zijn gegooid, als in het formatieproces in Zaanstad, meer ‘oud zeer’ dan een ‘schone lei’ tot dusver.

Ook de transparantie is ver te zoeken. VVD, PvdA, D66 en CDA zouden met GroenLinks de kern vormen. Er moest een partij bij om aan een meerderheid te komen: ROSA of POV. ROSA werd afgeserveerd door de VVD. De reden werd niet onthuld, ‘ROSA was afgevallen’, meldt VVD-voorman Gerard Ram. Transparantie?

Vervolgens nam Ram afscheid van GroenLinks met een brief waarin van ‘hoffelijkheid’ weinig te merken was. GL had aangegeven weinig trek te hebben in de ‘stijl‘ van de POV en werd na inzet van een extra GL-informateur niet over de streep getrokken. GroenLinks zit liever met ROSA in het college dan met de POV. Dat is ook de wens van de PvdA: ‘Rosa geniet daarbij onze voorkeur boven POV.’

‘Het is een gegeven dat de leden van de POV met hun toon, hun omgangsvormen en het jaarlijks afkeuren van begrotingen de nodige hoon hebben gewekt en relaties hebben verstoord de afgelopen jaren.’

Maar er is hoop, hoopt de PvdA, omdat:

‘de POV gedurende het informatieproces bij herhaling aangeeft dat ze bereid zijn om hun toon te veranderen en bestuursverantwoordelijkheid te willen nemen. Ook programmatisch geven ze aan stevige concessies te willen doen.’

Welke concessies? Transparantie?

Wat vindt D66 eigenlijk?

‘D66 wenst Zaanstad een stabiele meerderheidscoalitie waarin links en rechts met elkaar worden verbonden. Wij werpen geen blokkades op ten aanzien van deze zeven partijen, maar we hebben uiteraard wel onze voorkeuren.’

Wat die voorkeuren zijn, houdt de partij dus keurig voor zich. Transparantie?

Gerard Ram zegt dat GroenLinks de combinatie met POV ’te rechts’ vindt maar blijft stil over de ‘stijl’ van de POV die GroenLinks en PvdA (en alle andere partijen blijkens het eerste stuk van de verkenners) dwars zit.

Harrie van der Laan is Gerard Ram’s new best friend (NBF) omdat hij in de gedroomde VVD-coalitie past (en kennelijk bereid is tot ‘stevige concessies’). Maar VVD, PvdA, D66, POV en CDA hebben geen meerderheid. Aangevuld met CU trouwens wel, maar de PvdA wil dat niet, en het is de vraag of de CU kan leven met ‘de stijl’ van de POV.

Als POV wordt ingeruild voor GroenLinks en ROSA ontstaat een solide meerderheid, maar die combinatie is de VVD dus te links. Links-rechts is kennelijk voor veel partijen toch belangrijker dan de inhoud.