De Orkaan blijft omhoog kijken. Waar zien we de oude bestemming op de gevel? Erfgoed is vooral goed kijken.
Deze week: Modelslagerij Overtoom 13, Westzaan
Online is weinig (eigenlijk: niets) over deze slagerij, nu woonhuis, te vinden. Maar hij past prima in de serie: de oude bestemming op de gevel.
UPDATE: De Orkaan-lezers laten ons zelden in de steek, het was Slagerij Bakker (!) meldt Evert Hartog in de reacties, om precies te zijn: Anton en Bora Bakker (en dat weten we dan weer van een Facebook-fan).
Erg oud lijkt het bord op nr. 13 niet te zijn. Het varken en de koe op het bord boven het raam lijken te zijn geschilderd in de stijl van Picasso’s Guernica.
Over de Overtoom zelf is wel veel te vinden in het gemeentearchief. Een deel van de dijk waar vroeger de schepen overheen werden getrokken is Zaandams, het deel met voormalige slagerij ligt in Westzaan. De houthandel van Rote (daarvoor Rot, maar dat was niet zo’n lekkere naam voor een houthandel) was er gevestigd, de sluis was vroeger een heuse zeesluis tussen het IJ en het achterland, er stonden molens (o.a. De Tweeling), er was een speeltuin, het zwembad van de Kroosduikers…
Maar het was vooral een dorp op zich, eigenlijk heet het nog Buurtschap Westzaner-Overtoom. De slagerij was een van de vele winkels. Daarnaast was de winkel van Jongejans, café Overtoom (familie Lagerwey), de sigarenwinkel van Visser, groenteman Maarten Visser, bakkerij Witkamp…
Dankzij Evert Hartog (zie reacties) weten we nog meer. Op de hoek met het Zuideinde zat de Vivo van Van der Horst. Iets verderop aan het Zuideinde zat melkboer Leen Schoen (“de tijd zal het leren”):
“Er zat ook nog een kruideniertje op de overtoom bij de Sluis met een mevrouw die zo oud was dat ze de meeste tijd slapend doorbracht in het achterkamertje. In het huis van Maarten Visser bij de kluft, was een spreekkamertje voor dokter Goede met zuster Kanters. En er was vetsmelterij Rijks tegenover de ingang van het Zuideinde. Dochter Patty is later met Johnny Metgod getrouwd van Feyenoord.”
De Geveltoerist op de kaart
We hebben nu al: huisdokter, speeltuinvereniging, basisschool, RK jongensschool, school met den bijbel, pakhuis, badhuis, café, hotel, kaas-, kleding-, groente-, levensmiddelen-, fietsen- en meubelwinkel, garage, weeshuis, een jongelings vereeniging, kerk, muziekhandel, ziekenhuis, gemaal, gemeentehuis, polderhuis, torpedo bergingsvaartuig, gemaal, bakkerij, slagerij, cantine, drukkerij, papiermagazijn, sigaren-, kaas-, verf-, zeep-, veevoeder-, essence-, stijfsel- en machine-fabriek.
Verken alle gevels uit onze serie op de kaart hieronder of klik rechts boven in het venster om de kaart in een grote versie te zien. Bij elke plek is een foto opgenomen en de link om naar het verhaal achter de foto te gaan.
Ook een gevel die de moeite waard is? Stuur ze aan De Orkaan.
Zelf jaren op Overtoom 11 gewoond. Heb een keer met Maarten Visser de groenteboer in zijn 1948 Buick meegereden naar de veiling in Beverwijk.Wat opmerkelijk was, dat Maarten met zijn rechtervoet een beetje gas gaf en met de linkervoet de koppeling de snelheid regelde. Pas bij de veiling haalde hij zijn voet van de koppeling. Maarten was vervend CPN'er en hij vroeg aan iedereen kranten om zijn groenten in te verpakken. Behalve aan ons, want wij lazen naast de Typhoon, de Trouw. Maar wij kochten wel onze groenten bij Maarten.
de Overtoom van Westzaan rond 1955/1960 Opeenvolgend vanaf de -smalle- bocht voor de sluis vanaf Zaandam gerekend: snoepwinkel van mevr.Breeuwer, cafe Schilperoort, afslag naar Schipper kaas, waar de man van genoemde mevr. Breeuwer op de smeltkaas afdeling werkte, verder vlak voor de sluis een visserman -Kalf- waar ik later nog een buitenboordmotor gekocht heb. net over/op de sluis een piepklein winkeltje in rookwaar, zoals velen runden de vrouwen een kleine winkel als aanvulling op het karig loon wat de man verdiende. vervolgens Cafe Lagerweij, met Jimmie knutselden we heel vaak daar in de kelder, dan links Groentenboer Maarten Visser (met zijn auberginekleur Amerikaanse slee, een hele bezienswaardigheid, gebruikt bij de bejaardentochten) in het achterhuis zetelde de dependance van huisarts De Goede van “de Noord”, tussen de zakken piepers door kwam je in de ruwhouten wachtkamer, begin kanaaldijk nog de scheepswerf van Krom. Op de verdere overtoom vond je eerst de papier en schrijfwarenwinkel van Tolk (met Thijs doopten we in de kelder -op Veldweghoogte- houten zeilbootjes in vaten met oranje ecolineachtige vloeistof, nog dagenlang bleef dat spul je vingers kleuren. dan volgde de zuivelwinkel waarvan ik mij de naam niet meer herinner (Zwikker?), wij kwamen daar ook nooit. dan Anton Bakker waar ik in de straatkelder meehielp met worsten draaien, en ik van mijn moeder mergpijpjes voor de soep moest halen (+ gratis plakje leverworst..), Magazijn De Gunst, de grootste winkel uit de rij waar we KLM overalls kochten, geitenwollen sokken, lingerie voor de dames (waar wij als kleine jongens altijd giechelend over pratten)etc., dan op naar kapper Ris, hier kon je niet alleen geknipt (frictionnetje jongeman?)worden maar ook je kleine boldoot parfumflesje laten bijvullen uit een zeer grote fles op de toonbank. boeiend was ook de aan de wand gemonteerde gasaansteker welke ging branden als je hem kantelde, zo kon je gelijk je nieuwe sigaar aansteken. aan de overkant de loodgieter Langver, waar we oa. de kleine gasflesjes van de verfbranders (in mijn schilderstijd) konden laten bijvullen. daarnaast -naar beneden toe- had je schilderbedrijf Staal, samen met Teun Sol aan het zuideinde de 2 schilders van de “Zuid”. Na een brand in zijn winkel zetelde enige tijd Arie vander Horst in een noodwinkel recht tegenover de inrit naar het dorp. later heeft hij een winkel betrokken op de hoek waaronder de brandweergarage ook kwam te zitten, rechts in de bocht naar het dorp zat bakker Hondius, waar het als we naar school gingen altijd heerlijk rook. luilaknacht haalden we daar ‘s morgensvroeg de “warme bollen” een soort vloerkadet nét uit de oven en van een speciaal deeg tenminste zo leek het want het smaakte anders/lekkerder dan de doordeweekse witte kadetten. nog even verder en dan is de Overtoom bezien: na de speeltuin onderaan de dijk komen we wij groentenboer Deijle de 2e groenteboer op de dijk, dan een blokje woningen waar oa. Couwenhoven woonde welke een beurtvaartschip bezat waar wij -op strozakken gelegen- met de 6e klas op vakantie gingen richting Spaanderswoud bij Hilversum en aan het eind van het blokje Transportbedrijf Vink met een houten loods onderaan de dijk, op de Veldweg dus. geboren aan de Veldweg heb ik tot m’n 21e jaar in Westzaan gewoond en kan er nog veel over verhalen. misschien een andere keer -een stukje het dorp in- want Westzaan blijft een apart plekje in mijn herinneringen houden.
In aanvulling op mijn eerder geplaatste reactie over de Overtoom in Westzaan. De info is afkomstig van het JMZ Joods Monument Zaanstreek
Misschien is het ook wel interessant om te vermelden (heel lang geleden)dat in 1796 Salomon Levie Van Thijn zich als slager vestigde aan de Overtoom, oa de voorvader van Ed van Thijn :heel bekende politicus.Of dit op de zelfde plek is geweest waar ook de latere slagers zaten is de vraag.
Update: De vivo was van van der Horst en melkboer heette Leen Schoen.
Ja, grappig! Er waren nog meer winkeltjes, op de hoek bij de ingang van het Zuideinde zat een Vivo die boodschappen aan huis bracht. Iets verderop aan het zuideinde de melkboer met de spreuk “de tijd zal het leren”. Er zat ook nog een kruideniertje op de overtoom bij de Sluis met een mevrouw die zo oud was dat ze de meeste tijd slapend doorbracht in het achterkamertje. In het huis van Maarten Visser bij de kluft, was een spreekkamertje voor de dokter, dokter Goede met zuster Kanters. En er was vetsmelterij Rijks tegenover de ingang van het zuideinde. Dochter Patty is later met Johnny Metgod getrouwd van Feyenoord. Er zijn heel veel verhalen te vertellen over dit buurtje.
Op de hoek Overtoom-Zuideinde zat (niet de Vivo) de VEGE-kruidenierswinkel van mijn vader A.C. van der Horst. In 1949 is de oude winkel op Overtoom 96 verbrand en werd een nieuw pad gebouwd met adres Zuideinde 1. De eveneens VEGE-winkel naast de bakkerij was van juffrouw Dekker; nadat zij besloot de zaak te sluiten is zij naar Egmond vertrokken.
Johnny Metgod van Feyenoord?? Okee, maar pas nadat hij furore had gemaakt en landskampioen is geworden met AZ. De Orkaan gaat tenslotte over streeknieuws
De slager heette Bakker, ja echt waar. Anja Bakker, de dochter was een van mijn speelkameraadjes. Ik ben opgegroeid aan de veldweg 31, onder aan de dijk. De speeltuin is opgericht door mijn grootvader, Gebrandt Hartog, die woonde op veldweg 51 tegenover de speeltuin. Hij is er voor geridderd. Het huis en de winkel van Maarten Visser heeft lang leeg gestaan na zijn vertrek wegens ouderdom. Het huis stond te vervallen, buurjongetjes zoals ik speelde er tussen de rommel op de zolder.
Dank Evert, we hebben het aangevuld. Slagerij Bakker... een mooie. In Zaandijk had je Slager Slagt die als slagzin (!) had "Slagt, uw slager", gelukkig wel met een komma, anders had het nog ernstige gevolgen kunnen hebben.
Orkaan, Slager Slagt zat in Koog aan de Zaan, niet in Zaandijk, aanvankelijk in de Breestraat en later in Winkelcentrum Westerkoog. Dus niet in Zaandijk. In Koog aan de Zaan had je vroeger 5 slagerijen, behalve Slagt waren dat vd Meer op de Leliestraat, Brand op het Breedweer, Hoek op het Zuideinde en Ensing op de Krokusstraat, Ensing is later verhuisd naar het Zuideinde en de winkel is later overgenomen door Simon Kelder die vervolgens is verhuisd naar de Verzetstraat en inmiddels is opgeheven, nu zijn er geen slagers meer in Koog en de Zaan !
Dat van Westerkoog klopt, maar Zaandijk ook, eerst verhuisde Slagt van de Lagedijk naar Rooswijk, later naar Westerkoog (zie https://archief.zaanstad.nl/mediabank/zoek-in-de-beeldbank/?mode=gallery&view=horizontal&q=slagerij%20slagt&rows=1&page=1). In begin jaren zeventig heb ik de opening van de nieuwe zaak in Rooswijk van Slagt verslagen (!) voor De Typhoon. (Piet Bakker)