De Orkaan blijft omhoog kijken. Waar zien we de oude bestemming op de gevel? Erfgoed is vooral goed kijken.
Deze week: Twentsche Bank, Westzijde 114, Zaandam
Goed kijken als je langsfietst. De ontwikkelaar die het pand wilde verbouwen ontdekte dat na decennia leegstand en ‘beheer’ door tijdelijke bewoners het pand rijp voor de sloop was. Met dank aan vorige eigenaar ABN AMRO en huidige eigenaar BPD (dit heette tot 2005 Bouwfonds Nederlandse Gemeenten, even Googelen op ‘schandalen’ en ‘Bouwfonds’). Het Zaanse KPO Planontwikkeling wilde appartementen in het gebouw maar denkt nu over sloop.
Bij Zaankanters is het gebouw bekend als bank, eerst als Twentsche Bank (1917) en sinds de jaren zestig als Algemene Bank Nederland toen deze de Twentsche Bank in 1964 inlijfde. ABN fuseerde in 1990 met de AMRO.
Het pand werd gebouwd als woonhuis in 1899 voor houthandelaar Pieter Pauw. Het Art Deco-tegeltableau in de zijgevel (1900) laat daarom ook een pauw zien (foto Bert Versteeg).
Uit informatie van het Gemeentearchief blijkt dat het huis later verhuurd is aan burgemeester Elias van Zaandam. In 1917 werd het verkocht aan de Twentsche Bank.
Het pand was in de Tweede Wereldoorlog een belangrijk onderduikadres. Ondergedoken was o.a. het gezin Snoek, bestaande uit Isaac Snoek, Sophia Snoek-Deen en hun kinderen Hendrika en Jacob Maurits. De Zaanse bankier en verzetsman Walraven van Hall bracht hen hier onder. Westzijde 114 had acht kamers. Achter dit pand stond een theekoepel, deze staat nu als Tin-koepel op de Zaanse Schans aan de Kalverringdijk nummer 1.
Voor het pand (foto 1915, Gemeentearchief) een paard en wagen van Ter Wee’s Thee Zaandam.
Het pand is ontworpen door architect Herman Gerard Jansen, die meewerkte aan de verbouwing van het American Hotel op het Leidseplein in Amsterdam en in 1895 Westzijde 87 (hoek Langestraat) ontwierp, het voormalige woonhuis van E.G. Verkade.
In de burgemeestersbuurt in Zaandam is een straat vernoemd naar Pieter Pauw, raadslid in Zaandam vanaf 1894 en in 1902 wethouder. In 1907 vestigde Pauw zich in Wageningen waar hij op 14 december 1908 overleed.
Orkaan-lezer Bert Versteeg maakte ook deze recente foto.
De plannen voor appartementen in het gebouw werden ruim 2 jaar geleden, in januari 2016 bekend. In september vorig jaar werden de tekeningen openbaar gemaakt. De gevelversiering is daarbij gehandhaafd, de later geplaatste aanbouw is verdwenen.
Hoe nieuwbouw eruit ziet (met of zonder gevelversiering) is nog onbekend. Bij KPO zijn alleen nog de oorspronkelijke plannen te zien.
De Geveltoerist op de kaart
We hebben nu al: huisdokter, speeltuinvereniging, basisschool, RK jongensschool, school met den bijbel, pakhuis, badhuis, café, hotel, kaas-, kleding-, groente-, levensmiddelen-, fietsen- en meubelwinkel, garage, weeshuis, een jongelings vereeniging, kerk, muziekhandel, ziekenhuis, gemaal, gemeentehuis, polderhuis, torpedo bergingsvaartuig, gemaal, bakkerij, slagerij, cantine, drukkerij, papiermagazijn, sigaren-, kaas-, verf-, zeep-, veevoeder-, essence-, stijfsel- en machine-fabriek.
Verken alle gevels uit onze serie op de kaart hieronder of klik rechts boven in het venster om de kaart in een grote versie te zien. Bij elke plek is een foto opgenomen en de link om naar het verhaal achter de foto te gaan.
Ook een gevel die de moeite waard is? Stuur ze aan De Orkaan.
Gelukkig mag van de gemeente dit prachtige pand niet gesloopt worden. https://zaanstad.nieuws.nl/actueel/15328/
En weer een dank-je-wel voor de orkaanredactie die alles weer zo prima in historisch perspectief zette!
De dreiging van sloop is bekend bij de werkgroep Advies, Documentatie en Meldpunt van Zaans Erfgoed, en zij hebben daar dinsdagavond overleg over. Er is ook direct contact gezocht met de Monumentenafdeling van de gemeente, waar het opgepakt zou worden. Wordt vervolgd dus...
En weer verdwijnt er een pand dat beeldbepalend is, de Westzijde wordt er niet mooier op.....:( Kan Zaans Erfgoed met de commissie "Bedreigde Panden"hier nog iets mee? Ik zou graag zien dat Zaanstad , net als Amsterdam, de Leegstandswet invoert waardoor dit soort verwaarlozing t.b.v. winstbejag wordt beëindigt. Slechts dan zullen eigenaren niet meer verdienen aan leegstand. De schaarste aan woonruimte is sinds de 2e wereldoorlog helaas niet opgelost dus verbouw leegstaande panden: geef ze een herbestemming! Beter voor buurt, gebouw en bevolking :)