Het is niet rustig op de Zaanse Schans. Het is niet stil. Het is uitgestorven. Ter hoogte van De Huisman een eenzame jogger, verderop een fietser en twee toeristen bij De Os.
Een bord: ‘Take Out – coffee, drinks & sandwiches’ naast De Walvis, maar er is niks om out te taken. Horeca dicht, musea dicht, alleen rondvaarten in het weekend, op het parkeerterrein een handjevol auto’s, geen bussen, de fietsenverhuur is failliet.
Het is half 11 op een zonnige dinsdagochtend in november, maar het vooral leeg op de Schans. Afgelopen zaterdag was het drukker, maar vergeleken met de bezoekersaantallen van 2019 blijft het mager.
Rampjaar
2020 is een rampjaar voor de Zaanse Schans. Voor de horeca lockdown liepen we langs bij De Walvis: drie bezette tafeltjes, exploitant Ruud Keinemans zag de toeristenstroom als sneeuw voor de zon verdwijnen: “geen bussen, geen groepen”. Willem Kooijman van de klompenmakerij ziet geen Aziatische en Amerikaanse toeristen meer, “en die zorgen voor de meeste omzet.” André Drost, voorzitter van De Zaansche Molen, zei eind september dat de bezoekersstroom tot ‘bijna nul’ was opgedroogd. Een rondvaartboot van Windmill Cruises vervoerde twee passagiers – door de week wordt er niet meer gevaren. Fietsen huren is onmogelijk. Het Cacaolab stuurde een noodkreet aan de gemeente. De Zaanse Schans verlaagde in juli de parkeertarieven omdat de toeristen bij de slagboom omdraaien.
Musea, ondernemers en molens hopen dat ze in 2021 20 procent van het bezoek van 2019 kunnen ontvangen. Gaby Lovers van de rondvaarten hoopt op 50 à 60 passagiers per dag (hoogseizoen).
VMR
2020 is een rampjaar voor de Zaanse Schans en de verwachtingen voor 2021 zijn niet hooggespannen. Het is alleen nog niet doorgedrongen tot het Stadhuis. Vorige week keurde de gemeenteraad een plan voor Vermakelijkheden-retributie (VMR) goed dat een bijna een kwart miljoen moet opleveren.
Raadsel
Volgens Zaanstad worden er in 2021 namelijk 960.000 kaartjes op de Zaanse Schans verkocht en dat levert per kaartje 25 cent op: € 240.000. Waar dat aantal vandaan komt is een raadsel, in het topjaar 2019 verkochten de musea en molens samen minder dan 700.000 kaartjes. Volgend jaar een groei van 35 procent?
Zaanstad gaat zelf uit van 30 procent van de bezoekersaantallen van 2019. Dat zou neerkomen op zo’n 200.000 kaartjes als de rondvaarten erbij worden gerekend.
Een half miljoen kaartjes minder of juist drie kwart miljoen meer?
Van de kaartjes in 2019 was een derde gratis of ze waren elders gekocht (en dat lijkt onbelast zijn volgens de regels van Zaanstad zelf) zoals bij een bustocht vanuit Amsterdam of via een Museumjaarkaart. Maar volgens de woordvoerder van wethouders Krieger en Baerveldt moet iedereen altijd overal betalen.
“Met de Zaanse Schans Card en de Molen Kaart betekent elk bezoek aan een vermakelijkheid een heffing van de retributie. Dat geldt ook voor museumjaarkaarthouders, bezitters van de IAmsterdam-card of een ledenkaart.”
Gouden eieren
Ook wie in Amsterdam bij Tours & Tickets een tocht naar de Zaans Schans boekt met molenbezoek, moet betalen, ondanks dat de attractie (de bustocht) niet op de Zaanse Schans start (de VMR: “de vermakelijkheid moet starten in het gebied van de Zaanse Schans zelf”).
“De retributie wordt geheven bij het bezoek aan de molen (indien deze tegen betaling kan worden bezocht). De retributie betreft een heffing op ‘het bieden van vermakelijkheden’, tegen betaling (op welke wijze dan ook), vanuit een locatie op de Zaanse Schans. Ook als je je kaarten online of in Amsterdam koopt of waar dan ook.”
Alleen als je helemaal gratis naar binnen mag, wordt er geen VMR geheven.
Zelfs als Zaanstad erin slaagt alle kaartjes te belasten, levert dat bij de 30 procent van het aantal kaartjes van 2019 niet meer op dan zo’n € 50.000 (en een paar rechtszaken) en minder dan € 40.000 als het bezoekersaantal 20 procent van 2019 wordt.
Wij zien een kale kip als we over de Zaanse Schans fietsen, Zaanstad ziet vooral gouden eieren.
Foto’s zijn de afgelopen week op de Zaanse Schans gemaakt, de rondvaartboot twee weken geleden, het parkeerterrein is in maart 2020 door Wim de Jong gefotografeerd.
Hierbij reageer ik op stukje van Kick. Die weet niet dat de gemeente jaarlijks 1,2 miljoen aan subsidie ontvangt en door Corona ook vrijwel geen nieuwe bezoekers heeft kunnen trekken. De molens hebben onlangs 750.000 euro ontvangen voor het molenmuseum. Ja cultuur mag wat kosten schijnbaar , maar wel ten koste van de belastingbetaler van Zaanstad. Dat houdt een keer op lijkt me.
Mooi geschreven, mooie voorstellen van Kick v.d. Horst! Bij de gemeente liggen ze wellicht onder een grote steen als ze denken aan 900.000 bezoekers en 240.000 aan retributie inkomsten. Wethouder Baerveldt is toch goed op de hoogte van de situatie dus ik kan er met mijn pet niet bij. Wie is daar nu totaal de weg kwijt?
€ 7,50 toeristenbelasting voor een nachtje slapen. Ook zoiets. De gemeente zou beter geld in de Zaanse Schans kunnen steken om de molens en monumenten voor het nageslacht te behouden. Voor elk t-shirt met "amsterdam" of een joint erop dat op de schans wordt verkocht mag wel een strafretributie van 300 procent worden berekend. En de betreffende exploitant mag met pek en veren uit de groene huisjes worden gejaagd. Misschien is dit het moment om een kwaliteitsslag te maken en een transformatie van toeristenkermis naar een educatieve en interessante museale functie te gaan. Laat de Zaansche Molen, en het Zaans Museum weer on speaking terms komen en maak van de ambachten weer een demonstratie in plaats van een warenhuis. Natuurlijk mag er verdiend worden aan entree en souvenirs. Maar wel streekgericht en historisch verantwoord en relevant voor de locatie, dus kaas in de kaasmakerij en klompen bij de klompenmaker enz enz. Bedenk een gezinskaart die echt voordelig is ook als je maar 1 kind hebt. Tickets voor de hele Schans voor 1 bedrag, met hetzelfde systeem als OV Chip: bliep bij elke attractie, zodat achteraf de buit door de exploitanten eerlijk verdeeld kan worden. Wie de hele schans van het molenmuseum tot de kuiperij tot de Kat tot het klokkenmuseum en het cacaolab op zijn blieppas heeft, ontvangt een leuke attentie. Je nag er 4 weken over doen. (En als je er toch weer bent, neem nog even dat kopje koffie of gezellig biertje na afloop) Zaankanters en leden van Zaansche molen gratis toegang of vette korting en gratis overpad over het fietspad. En die kunnen als de horeca weer open mag heerlijk terrasje pakken of pannekoek komen eten, want er is nu plek zat. (Aanrader, je zit leuk aan de Zaan, en de pannekoeken bij de Kraai zijn ook helemaal niet verkeerd) En parkeren uiteraard tegen een redelijk tarief. Ook wie niet met het OV wil of kan ( of durft) is welkom op de Schans! En misschien kun je ook meer gaan mikken op schoolreisjes of schoolexcursies? Kunnen de kinderen aan hun ouders vertellen dat het echt leuk is om een molen in werking te zien en samen nog eens komen. Ophouden met die kinnesinne dus, maak er samen iets moois van! En gemeente: draag bij waar nodig.
Mooi geschreven. Men heeft blijkbaar nooit gehoord van synergetisch effect, wat je realiseert met een goede en gelijkwaardige samenwerking.
Kick van der Horst,als dit nog niet duidelijk is...mooi geschreven! Helemaal mee eens!