Vanavond zijn op verschillende plekken in de Zaanstreek 4 mei-herdenkingen georganiseerd. Het thema was dit jaar: Vrijheid in verbondenheid. Hieronder de speech die in Zaanstad is uitgesproken.

“Stop de Oorlog”
Drie woorden, meer niet.
Stop de oorlog.
Deze korte, simpele boodschap stond op een poster die in maart dit jaar achter honderden ramen in Zaanstad verscheen.
Als een olievlek die zich verspreidt over de Zaan, verscheen de poster op steeds meer plekken in Zaanstad.
De letters waren geel met blauw.
Het was een fleurige poster, duidelijk gemaakt door een kind.
Een vrolijke plaat, met een serieuze boodschap:
“Stop de Oorlog”.

De poster is gemaakt door een jongetje van 9 jaar, hij heet Izai.
Izai woont op het Eiland in Zaandam.
Hij zag dagelijks de meest verschrikkelijke beelden van de oorlog in Oekraïne op het Jeugdjournaal en voelde dat hij wat moest doen.
Hij ging zitten aan zijn keukentafel en begon te tekenen.
Hij bedacht wat hij wilde.
Wat hij wenste.
Hij wilde vrede en al snel kwam hij tot de krachtige oproep:
“Stop de oorlog”.

Hij printte de poster honderden keren uit en ging ze samen met zijn broertjes bezorgen.
Drie kleine mannetjes met een tas vol vrede, lopend door de Zaanse straten.
Brievenbus na brievenbus bezorgden zij hun boodschap van vrede.
Waarom Izai en zijn broertjes dit deden?
Omdat ze iets wilden doen.
Ze konden niet werkeloos toezien terwijl op 2000 kilometer afstand onschuldige mensen lijden.
En wat kan je doen als jongetje van negen?
Nou, dit dus, in actie komen.

De posters vielen in goede aarde.
Honderden Zaanse huishoudens plakten de poster achter hun raam.
De geelblauwe letters kleurden Zaanse kozijnen alsof het schilderijen in lijsten waren.
De media pikte het verhaal op en de poster werd breder en breder verspreid.

Kort geleden nam de moeder van Izai contact met ons op.
Ze vertelde ons dat zelfs in Instanbul de poster terug te vinden was…

Mensen die cynisch zijn reageren schouderophalend op deze actie.
Ze zeggen: “wat heeft het voor zin?”

Ik heb niet de illusie dat er één bom minder zal vallen in Oekraïne door deze poster.
Het brute geweld zal niet eindigen door deze daad van deze Zaanse jongen.
En tegelijk heeft het toch zin.

Door deze boodschap te verspreiden heeft Izai ons met elkaar in verbinding gebracht.
Door de poster op te hangen laten we zien dat we naast de slachtoffers van oorlog staan.
We spreken ons uit tegen geweld en voor vrede.
Dat doen we samen.
In vrijheid en verbondenheid.
Door dat te doen verbinden wij ons als gemeenschap aan elkaar.
We staan naast elkaar in onze opvatting.
Dat zorgt voor saamhorigheid.

Verzet begint niet met grote woorden, maar het kleine daden
Zoals brede rivieren
Met een kleine bron
Verscholen in het woud

Zoals een vuurzee
Met dezelfde lucifer
Die een sigaret aansteekt

Deze woorden komen uit een gedicht van Remco Campert.
Ze laten de waarde en kracht van de actie van Izai zien.
Het begint met een kleine daad en groeit uit tot een rivier van medestanders.

Mensen die in actie komen, al is het met een kleine daad, zorgen voor het begin van verzet.
Verzet tegen dat wat we nooit meer willen: oorlog.
Ook de bekendste Zaanse verzetsstrijders zijn ooit begonnen met een kleine daad.
Van Walraven van Hall tot Jaap Buijs.
Van Remmert Aten tot Hannie Schaft.
Van de bakker op de hoek die brood achterhield voor onderduikers tot de predikant die in zijn woorden zijn afkeuring uitsprak voor dat wat de bezetter uitspookte.

Vandaag herdenken we de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog.
We staan stil bij alle slachtoffers van oorlogsgeweld wereldwijd.
In de Tweede wereldoorlog werden mensen zonder reden gefusilleerd.
Maar ook de afgelopen tijd zien we de meest gruwelijke beelden voorbij komen van onschuldige mensen die zijn vermoord.
Vanwege de oorlog in Oekraïne is deze herdenking actueler dan ooit.
De afgelopen tijd zijn in Zaanstad de eerste mensen opgevangen.
In de ogen van die mensen zie je het verdriet van de oorlog.
Mensen zijn totaal ontheemd omdat de grond onder hun voeten is verdwenen.
Zaankanters laten met kleine daden zien dat ze naast deze slachtoffers staan.

Cynici zullen zeggen: wat heeft herdenken voor zin?
Wat verander je aan het verleden?
Wat wordt er beter in het heden?

Wij zijn hier om hen die slachtoffer zijn geweest te eren.
Door te herdenken staan we stil bij al die mensen.
Miljoenen mensen zoals u en ik, die slachtoffer zijn geworden van onmenselijkheid.
Van megalomane haat.
We laten zien dat het niet voor niets is geweest.
Dat ze niet zullen worden vergeten.
Dat hun leed, vandaag nog steeds voelbaar is.

Herdenken is een spiegel.
Het laat ons zien dat we feilbaar zijn.
Ook al denken we te leven in een vredig Europa, het is broos.
De vlam kan altijd nog in de pan slaan ook al denken we dat onze moraal dat onmogelijk maakt.
Dat is niet zo.
We zijn niet volmaakt.
En we zijn kwetsbaar.

De enige manier om weerstand te kunnen bieden aan het kwaad dat in ons huist is verbondenheid.
Dat is samen staan tegenover dat wat onze vrijheid bedreigd.
En samen staan voor dat wat ons bindt.
Vrijheid. Democratie. Vrede. Vrijheid van meningsuiting.
Geen discriminatie. Geen uitsluiting. Geen racisme.

Die verbondenheid begint bij een gesprek op de hoek van de straat met een buurvrouw waar je aan vraagt hoe het met haar gaat.
Het begint bij het vriendelijk groeten van een vreemde.
Bij het horen van iemand die ergens anders over denkt dan jij.
Bij luisteren en niet oordelen.

Het begint bij het herdenken van al die slachtoffers van de oorlog.
Bij 2 minuten stilte die ons in contact brengt met het besef: dit nooit meer.

Het begint met een bron, diep verscholen in het woud,
Bij een korte eenvoudige boodschap.
Die uiteindelijk uitgroeit tot een rivier van eensgezindheid.

Het begint bij een jongetje van 9 jaar oud dat zich uitspreekt en zegt:
“Stop de oorlog”…