Orkaan-columniste Anneke van Dok over referenda, het cultuurcluster, inspraak, digitale protesten en de democratie.

Ik kan het niet helpen, maar ik vraag me weleens af of het Rijksmuseum, het Concertgebouw en de Zaanse Schans zouden hebben bestaan, wanneer er in de vorige eeuwen een referendum had plaatsgevonden.

Door Anneke van Dok

Toch vind ik, dat de kiezers vaker dan eenmaal in de vier jaar mogen oordelen over beleid dat hen direct raakt. Net zomin als we de uitvinding van de stoomtrein konden negeren, mogen we nu de internetsnelweg onbenut laten als transportmiddel voor directe democratie. Maar dan wel met spelregels, die populistische uitwassen tegengaan en noodzakelijke, maar impopulaire maatregelen mogelijk maken.

Een democratie beschermt niet alleen het belang van de meerderheid, maar ook dat van minderheden en kwetsbare zaken zoals kunst en cultuur. Zelfs de uitgesproken tegenstanders van een referendum zouden voor een wet moeten stemmen, die de mogelijkheden van de informatietechnologie ten volle erkent en benut, en misbruik bestrijdt.

Cultuurcluster

De discussie in Zaanstad over het cultuurcluster is een saillant voorbeeld van de in mijn eerste zinnen beschreven tegenstrijdigheden. De discussie gaat niet alleen over de wenselijkheid van het cultuurpaleis, maar ook over de reikwijdte van het referendum.

In Hoorn wordt zwaar gedebatteerd over de gevolgen van de cruisevaart, die de historische haven als aanlegplaats heeft gekozen. Hoorn kent een referendumverordening, maar dat weerhoudt de bewoners van de binnenstad er niet van om via een digitaal platform heftig te protesteren. De inspraakverordening, die in de vorige eeuw nog goed hanteerbaar was wordt nu voorbijgestreefd door moderne techniek.

Krententuin

De verbouw van de voormalige gevangenis De Krententuin tot cultuurwerf kon, ondanks de grote bedragen die daarmee gemoeid waren, wel rekenen op de steun van de bevolking. Het historische gebouw met museum, filmhuis, hotel en appartementen is van lugubere steenklomp tot trots van de stad gepromoveerd.

Maar het inperken van de sluitingstijden van cafés om het drankmisbruik onder jongeren te bestrijden, stuitte op zoveel verzet, dat de collegepartijen de gemeenteraadsverkiezing erdoor verloren.

Een referendumwet kan goed werken, wanneer het overheidsbestuur de ruimte krijgt om impopulaire maar voor (o.a.) de volksgezondheid noodzakelijke beslissingen te nemen, en het voor minderheden en de zwakkeren op te nemen.

Wie dat niet accepteert moet bedenken, dat Pontius Pilatus voor een referendum avant la lettre koos toen hij zijn eigen verantwoordelijkheid ontliep door de keus aan het volk te laten.

Anneke is vanavond aanwezig bij de bijeenkomst van Platform a/d Zaan over de nieuwe burgemeester.