De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: een cricketveld (!) aan de Havenstraat in Zaandam.

Cricketveld Haventraat (Zaandam)

Aan het einde van de Havenstraat was ooit een cricketveld. Bert: “Ik weet niet of de locatie (tegenover lab 44) op de recente foto de juiste is maar het zal er niet ver vandaan zijn. De informatie over Albion komt van een artikel van de Zuidkanter en het verhaaltje over het “Bonkieshuis” stond bij dezelfde foto op de site van het Gemeentearchief“.

In de tweede helft van de 19e eeuw kwamen er diverse sporten (voetbal, tennis en cricket) vanuit Engeland overwaaien. Cricket was een vrij elitaire sport. Het is een balsport waarbij punten worden gescoord door heen en weer te lopen over de cricket pitch (een run). Het is een teamsport waarin om beurt het ene team eerst gooit (bowling) en het andere team slaat (batting). Afhankelijk van het soort wedstrijd speelt men tot een afgesproken aantal overs of wickets. Als beide teams geslagen en gebowld hebben is het team met de meeste runs de winnaar.

Net zoals bij andere sporten ontstonden er al snel verenigingen die wedstrijden tegen elkaar gingen spelen. De basis voor een Zaandammer cricketclub werd gelegd door L. Simonsz, zoon van een houthandelaar.

Een klein clubje bestaande uit J. Endt, J. Poel, J. Brat, N.H. Ebmeyer, E. v.d. Stadt en L. Simonsz oefende in de tuin van het ouderlijk huis van Simonsz. met een zeemleren bal. Als de vaardigheden toenemen wordt het spel verplaatst naar de houtfabriek van Simonsz gelegen aan de Provincialeweg.

Uit dit clubje ontstond in 1885 cricketclub Albion. Na de oprichting werd er door de gemeente Zaandam vergunning verleend om op de Burcht wedstrijden te spelen maar al na de eerste wedstrijd werd de vergunnng ingetrokken na een handgemeen met toeschouwers. Na dit echec ging Albion haar wedstrijden spelen op het Krimperven, dit was een open terrein ten westen van ’t Krimp, achter het Czaar Peterhuisje. Dit terrein werd voor diverse doeleinden zoals de kermis, fanfareconcoursen en andere manifestaties gebruikt. Later werd het terrein bebouwd en tegenwoordig is dit het Czaar Peterplantsoen. De club bleef tot 1908 op het Krimperven spelen.

In dat jaar komt er ook een nieuw terrein aan het eind van de Havenstraat in Zaandam. Dit terrein zou ruim 10 jaar door Albion worden gebruikt waarna de vereniging in 1917 vanwege een teruglopend ledenaantal onderhandelingen startte met voetbalvereniging ZVV om op hun terrein aan de Westzanerdijk te mogen spelen. Beide verenigingen kwamen tot een akkoord en vanaf 1919 speelde Albion op de nieuwe locatie. Hoe en wanneer de club ophield te bestaan is niet bekend. In 1935 werden voor het laatst wedstrijden in competitieverband gespeeld en Albion zal niet veel later zijn opgeheven.

Op de oude foto rechts het ‘Bonkieshuis’. Het Bonkieshuis was de uitbetalingsplaats van arbeiders in de Zaandammer haven, het werd in 1893 geopend en in 1950 gesloopt. Het Bonkieshuis (waarschijnlijk een verbastering van ‘Boompjeshuis’, het was aanvankelijk het enige pand aan de boomrijke Havenstraat) werd door de havenarbeiders gebruikt als schaftlokaal, en als onderkomen bij slecht weer. Ook de lonen werden er uitbetaald (hetgeen voor de ingebruikname van het Bonkieshuis in café’s gebeurde). In het ‘Wacht- en Uitbetalingslokaa’l (officiële naam) was een hooikist geplaatst. Havenarbeiders die te ver van de haven woonden om tussen de middag thuis te schaften konden daarin hun van huis meegenomen maaltijden warm houden.

Eind Havenstraat Zaandam, cricketveld Albion ± 1911.
Havenstraat 2023 (Bert Versteeg)

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2022: Bert Versteeg.