Schilder Herman Heijenbrock (1871-1948) was gefascineerd door de industriële ontwikkeling in het begin van de vorige eeuw. Hij schilderde arbeiders aan het werk, maar ook vaak de fabrieken, bedrijven en werkplaatsen zelf.

Heijenbrock werkte tussen 1915 en 1925 meerdere keren in de Zaanstreek, waar hij onder meer de gortfabriek van Zwaardemaker, de linoleumfabriek in Krommenie, Duyvis, Verkade en Stoomzagerij De Veldlust schilderde.

Het Zaans Museum exposeert vanaf 11 oktober 20 werken van Heijenbrock met als titel ‘De fabriek als kathedraal’.

Heijenbrock reisde het begin van de twintigste eeuw heel Europa door om de wereld van staal, stoom en pompende machines vast te leggen. De Zaanstreek was een dankbaar onderwerp voor de schilder.

Eén van de twintig tentoongestelde werken is een nog niet eerder getoond werk van Herman Heijenbrock: ‘Zicht op de Achterzaan’ (1923-1929). Het werk is geschonken door een nazaat van de familie De Kok, de huishoudelijke hulp van de familie Heijenbrock.

Herman Heijenbrock maakte tussen de 1200 en 1500 schilderijen, pasteltekeningen en lithografieën. Hij was ook de oprichter van het Museum van den Arbeid, later het NINT en nu NEMO.

De tentoonstelling ‘Herman Heijenbrock – De fabriek als kathedraal is te zien t/m 2 februari 2020.

Foto boven ‘Fabriek aan de Zaan’ (na 1915), Collectie Museum Helmond, is de gortfabriek van Zwaardemaker.

De Orkaan schreef meerdere keren over Heijenbrock. Over zijn schilderij van stoomzagerij De Veldlust (in bezit Zaans Museum) dat als inspiratie diende voor de nieuwbouw van station Zaandam.

Hij schilderde ook het interieur met arbeiders van De Veldlust, de houtzagerij stond vlak bij de plek waar het station nu is.

Zijn schilderij van de restanten van molen De Grauwe Gans (coll. Molenmuseum Koog aan de Zaan) kwam langs in een bijdrage van Sjors van Leeuwen.

In mei 2015 gaf oud-burgemeester Ruud Vreeman een lezing over Heijenbrock. Onder Linoleumfabriek, Krommenie.