Een statig pand aan de Zaanweg in Wormerveer, voorheen het woonhuis van de familie Laan van Wessanen en Laan. Je kwam binnen door een grote, monumentale deur en je stapte meteen in de grote hal met de bar. En daar kwamen ook de vrouwen binnen: om hun kind te brengen naar de peuterspeelzaal, om 1 van de vele cursussen te volgen, zoals yoga en ballet, maar ook voor de allereerste VOS-cursus.

Door: Marianne Monnier

Vrouwen die vaak al een heel leven thuis achter de rug hadden, voor kinderen en het huishouden hadden gezorgd, kwamen naar de cursus Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving. In het begin een beetje besmuikt, voorzichtig om zich heen kijkend of er niet toevallig een buurvrouw was die gewoon gezellig naar pottenbakken of bloemschikken ging, maar gaandeweg veranderden in zelfbewuste vrouwen. Die nog maar aan het begin van hun ontwikkeling stonden, maar wel verder wilden. Voor wie terug naar alleen het huishouden en de kinderen geen optie meer was. 

Begin 1900 werden in Nederland de eerste Volkshuizen opgericht “ter bevordering der volksontwikkeling en het met elkaar in contact brengen van de verschillende klassen der samenleving”. Door middel van een leestafel, concerten, toneelvoorstellingen en praktische cursussen zoals naaien en verstellen en veel aandacht voor de natuur, wilden de Volkshuizen een bijdrage leveren aan de maatschappelijke ongelijkheid. In Amsterdam, Rotterdam, Leiden, maar ook in Wormerveer kwamen de eerste initiatieven. Remmert Laan van Wessanen Laan stelde in 1903 het pand aan de Zaanweg ter beschikking, notabelen uit de Wormerveerse gemeenschap namen zitting in het bestuur en er werd een directrice aangesteld. Pas in de jaren 50 en 60 nam de Rijksoverheid de financiering over van de gegoede en welgestelde burgers. Er kwam een structurele financiering, met een relatief kleine bijdrage van de Gemeente. Daarmee deden in de jaren 60 en 70 de beroepskrachten hun intreden in het buurthuis.

En zij namen de tijdsgeest met zich mee: de democratisering, het einde van hiërarchische verhoudingen, vrouwenemancipatie, buitenparlementaire acties, alles drong door tot de dikke muren van het pand aan de Zaanweg. Het bestuur bestond tot 1980 nog altijd uit notabelen. De vrouw van de burgemeester van Wormerveer Han Hille was voorzitter. Maar Han Hille was ook voorzitter van de Federatieve Vrouwenraad. Zij was van een andere generatie, maar kwam strijdbaar en onvermoeibaar op voor de positie van vrouwen en meisjes. Zij had goede contacten met Krijnie Verlaan van de Culturele Raad Noord-Holland, die de cursus Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving had ontwikkeld. Hierdoor kon zij de eerste VOS-cursus in het Ons Huis organiseren. En was deze cirkel rond 

De cursus telde 12 ochtenden, de cursusprijs was f 25 en de onderwerpen waren: de vrouw als vrouw, de vrouw als partner en de vrouw als burger. De begeleidsters kregen een cursus en werden VOS-gecertificeerd.

De VOS-cursus was een groot succes, tienduizenden vrouwen kregen door hun deelname aan de VOS-cursus een nieuwe impuls in hun leven. Vrouwen gingen een opleiding volgen, gingen werken, binnen relaties ontstonden nieuwe verhoudingen. DE VOS-cursus werd opgevolgd door andere, meer activistische initiatieven: het eerste vrouwencafé in de barruimte van Ons Huis, bekende vrouwen zoals Hedy d’Ancona, Marjan Berk, Annemarie Grewel werden uitgenodigd om hun verhaal te vertellen of op te treden, vrouwenpraatgroepen werden opgezet, de Vrouwenkrant had de redactievergaderingen in de barruimte. En nadat bekend werd dat ook in Wormerveer een moedermavo zou beginnen, werd een voorbereidende cursus opgezet voor vrouwen die de stap naar de moedermavo nog te groot vonden. Door de cursus Ouders op herhaling was er al veel contact met leerkrachten van de basisscholen. Zij waren bereid om 2 x per week lessen Nederlandse taal en rekenen te geven. Zelf gaven wij de lessen maatschappelijke oriëntatie. En weer was de cirkel rond: veel vrouwen die de VOS-cursus hadden gevolgd of deelgenomen hadden aan Ouders op herhaling, gingen deelnemen aan deze cursus. En konden daarna met succes doorstromen naar de moedermavo. Diploma gehaald, werk gevonden of door naar de volgende opleiding.

Het buurthuis was een ideaal startpunt voor al deze activiteiten. Laagdrempelig, met twee peuterspeelzalen, waar moeders hun kind vanaf 2,5 jaar konden brengen. Ochtend- en middaggroepen vol met kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar, betekende ook zoveel vrouwen die tijd voor zichzelf kregen en voor wie een activiteit in de vertrouwde omgeving van het buurthuis de eerste stap was op weg naar meer vrijheid, meer eigen initiatief, meer ruimte voor zichzelf en vooral: meer vertrouwen in eigen kunnen.

Onlosmakelijk met elkaar verbonden: een bruisende plek in de wijk, activiteiten voor alle leeftijden, maar ook en vooral activiteiten gericht op zelfontplooiing, op ontdekken van de kansen en mogelijkheden die je hebt om op te komen voor jezelf, je niet tegen te laten houden door “hoe het hoort” en wat er van je verwacht wordt. We zijn het kwijt, maar ook in deze tijd zou je iedere vrouw nog altijd zo’n plek toewensen.