De heropening van huisartsenpraktijk De Roos in Zaandam aankomende maandag 19 mei biedt uitkomst voor de ruim 2.000 patiënten die sinds de abrupte sluiting eerder deze maand zonder huisarts zaten.
De praktijk wordt overgenomen door de huisartsenketen GoedGezondGroep, die een hybride zorgteam inzet om de continuïteit te waarborgen. In de eerste weken na de heropening wordt de zorg geleverd door een basisarts, een physician assistant (PA) en een wisselende waarnemend huisarts.
Na zes weken zal de praktijk grotendeels draaien op de basisarts en de PA, met een huisarts die op afstand beschikbaar is voor overleg. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) plaatst kanttekeningen bij de constructie:
‘De inzet van basisartsen in de huisartsenpraktijk kan zeker waardevol zijn, maar dan is het wel essentieel dat een basisarts onder permanente supervisie werkt van een huisarts, ook bij krapte in de praktijk. Een huisarts moet fysiek aanwezig zijn op de praktijk.’
De vereniging benadrukt verder dat één huisarts niet meerdere basisartsen tegelijk mag superviseren en dat er duidelijke afspraken moeten zijn over welke klachten wél en niet door een basisarts mogen worden behandeld – met name bij acute, complexe of palliatieve zorg.
Gezellig
Jaco Beeker, huisarts en eigenaar van GoedGezondGroep, erkent dat de gekozen invulling niet ideaal is, maar noemt het een noodzakelijke noodoplossing:
‘Toen de zorgverzekeraar en de regionale organisatie ons vroegen om hulp, konden wij snel schakelen. De basisarts en PA die hier starten, werken al jaren bij ons en zijn BIG-geregistreerd.’
De constructie is afgestemd met Zilveren Kruis, huisartsenorganisatie HZW en andere betrokken partijen. Hij noemt de huidige invulling een pragmatische tussenoplossing:
‘De kunst is om een praktijk weer open te krijgen en een goede en gezellige sfeer te creëren. Dan komen huisartsen vanzelf.’
Wie mag wat?
Een basisarts is iemand die net van de opleiding geneeskunde komt en nog geen huisarts is. Toezicht en duidelijke taakafspraken zijn volgens de LHV essentieel, met name voor risicovolle zorg.
Een physician assistant (PA) is een medisch professional met een post-hbo-masteropleiding. Een PA mag zelfstandig een breed scala aan medische handelingen verrichten binnen het eigen deskundigheidsgebied. Volgens de Handreiking Taakherschikking Huisartsenzorg, opgesteld door LHV, InEen en NAPA, is voor veilige en verantwoorde zorg de beschikbaarheid van een huisarts voor overleg of ruggenspraak vereist. Die beschikbaarheid kan zowel fysiek op locatie als telefonisch worden ingevuld, afhankelijk van de situatie en gemaakte afspraken.
Hoewel een PA de huisarts juridisch niet volledig kan vervangen, is fysieke aanwezigheid van een huisarts op locatie dus niet wettelijk vereist, mits overleg goed is geregeld.
Niet structureel
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) staat tijdelijke constructies zoals toezicht op afstand of inzet van basisartsen zonder directe supervisie onder voorwaarden toe, mits er gewerkt wordt aan een duurzame oplossing. Dergelijke oplossingen mogen echter niet structureel worden.
De LHV benadrukt dat de eindverantwoordelijkheid voor medische zorg niet kan worden gedelegeerd aan zorgverleners zonder specialistische opleiding:
‘Basisartsen komen net van de opleiding en zijn nog geen huisartsen. Daarom is het belangrijk dat er een huisarts aanwezig is op de praktijk voor supervisie.’
Groeiend tekort
Volgens Beeker kampen momenteel ruim 7.000 inwoners van Zaandam met een gebrek aan huisartsenzorg – een aantal dat volgens hem kan oplopen tot 20.000 in de komende jaren (deze cijfers komen van de GoedGezondGroep en zijn niet onafhankelijk geverifieerd). Wel blijkt uit rapporten van onder andere de Algemene Rekenkamer dat het huisartsentekort in veel regio’s oploopt. In en rond Zaandam hanteren diverse praktijken momenteel een patiëntenstop.
Het huisartsentekort komt door een samenloop van factoren. Veel huisartsen gaan met pensioen terwijl de zorgvraag, mede door de vergrijzing, stijgt. Daarnaast werken steeds meer huisartsen parttime. De werkdruk is hoog door administratieve lasten en complexe zorg, wat tot uitval leidt. Ook zijn er te weinig opleidingsplekken en kiezen minder jonge artsen voor het vak. Daarnaast is het lastig om geschikte praktijkruimte en/of woonruimte te vinden en brengt zelfstandig starten risico’s met zich mee.
Eerste stap
Voor de patiënten van De Roos betekent de heropening een einde aan een periode van onzekerheid. De praktijk is vanaf maandag weer dagelijks geopend van 08.00 tot 17.00 uur. En er gloort hoop, meldt dokter Beeker op De Orkaan:
‘Inmiddels hebben we alweer twee huisartsen bereid gevonden om te komen helpen, dus we gaan de goede kant op.’
De situatie in de praktijk laat wel zien hoe nijpend de situatie is. Creatieve oplossingen zijn soms nodig, maar mogen niet ten koste gaan van de veiligheid en kwaliteit van zorg. De wettelijke kaders bestaan niet voor niets: ze zijn er om de patiënt te beschermen.
Naschrift / Correctie
In een eerdere versie van dit artikel werd gesteld dat volgens de richtlijnen van de LHV en NAPA fysieke aanwezigheid van een huisarts op locatie vereist is bij inzet van een physician assistant (PA). Dat blijkt te kort door de bocht.
De Handreiking Taakherschikking Huisartsenzorg (2023), opgesteld door LHV, InEen en NAPA, stelt dat een PA zelfstandig kan werken binnen het eigen deskundigheidsgebied, mits er goede samenwerkingsafspraken zijn en een huisarts beschikbaar is voor overleg. Deze beschikbaarheid kan zowel fysiek op locatie als telefonisch zijn. De fysieke aanwezigheid van een huisarts is dus geen formele eis, zolang de randvoorwaarden voor overleg, ruggenspraak en veilige zorg goed zijn vastgelegd.
De passage in het artikel over de fysieke aanwezigheid is inmiddels – dank aan Robert Hazenveld, zie de reactie onder dit stuk- aangepast om beter aan te sluiten bij de actuele richtlijnen. Het blijft belangrijk dat iedere constructie zorgvuldig wordt beoordeeld op veiligheid, kwaliteit en de wettelijke kaders.
Door: Merel Kan, met informatie van de LHV de NAPA en de GoedGezondGroep en de reactie van dokter Jaco Beeker onder dit artikel op De Orkaan.
Een PA mag dus alleen werken binnen zijn eigen deskundigheidsgebied. Waar kunnen de patiënten controleren welke deskundigheidsgebied een aanwezige PA heeft. Het lijkt mij volstrekt noodzakelijk dat dit duidelijk bekend moet zijn vóórdat een patiënt behandeld word door een PA met voor die patiënt niet de juiste deskundigheidsgebied
En wat word die patiënt dan verteld. Het lijkt mij dat wanneer een PA een patiënt buiten zijn deskundigheidsgebied behandeld dat die een strafbare werkwijze hanteerd. Dit moet alles volledig transparant zijn.
Hoi Merel,
Je wilde feitelijke incorrectheden. Zou je dan het volgende stukje willen aanpassen:
“Volgens de richtlijnen van LHV en de Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA) is ook hier fysieke beschikbaarheid van een huisarts op locatie vereist voor goede en veilige zorg.”
Dat klopt niet, de handreiking taakherschikking uit 2023 zegt in paragraaf 4.1, stap 3 daarover het volgende “dit kan op basis van directe aanwezigheid of telefonische bereikbaarheid “.
Je doet hiermee geen recht aan de bekwaamheid en de buitengewoon waardevolle toevoeging van de PA binnen de huisartsenzorg.
Groeten
Robert
https://www.napa.nl/app/uploads/2023/02/2022-Handreiking-Taakherschikking-Huisarst-en-Physician-Assistant-definitief-getekend-23022023-1.pdf
@Robert,
Dank, je hebt gelijk dat de fysieke aanwezigheid van een huisarts bij inzet van een physician assistant (PA) niet verplicht is, zolang er goede afspraken zijn over overleg en ruggenspraak. De Handreiking Taakherschikking uit 2023 is op dat punt helder.
Ik heb de tekst inmiddels aangepast om recht te doen aan de richtlijnen zoals ze daadwerkelijk luiden, én aan de professionele zelfstandigheid van de PA. Dank voor het meedenken en het onder de aandacht brengen — dat wordt gewaardeerd.
Met vriendelijke groet, Merel Kan
Hoi Merel,
Bedankt voor de correctie. Wellicht ook interessant om te weten is dat de PA vervolgens ook weer basisartsen mag superviseren, uiteraard tot het niveau van de PA taak herschikking.
De constructie zoals deze is gekozen is dus niet omstreden, en ligt voor zover mij bekend dan ook niet onder een vergrootglas van de IGJ. Dit is weliswaar een niet veel toegepaste, maar desalniettemin een prima bruikbare werkwijze. Ook niet zo gek, want dit gebeurd in de ziekenhuizen aan de lopende band.
Er zijn op meerdere plekken in het land zelfs al huisartspraktijken die volledig door een PA (of VS) worden uitgebaat en er geen enkele huisarts als praktijkhouder aan verbonden is. Op dit moment nog met name in de krimp regio’s, maar gezien het toenemende tekort zal je dit vaker gaan zien.
Mooi hè, de flexibiliteit waarmee we in de zorg problemen oplossen. 🙂
Hallo Merel, bedankt voor jouw aandacht voor dit probleem.
Het is goed om deze constructie goed te volgen.
Huisartsen houden de oplossing ook zelf in handen. Ze werken liever parttime zodat drie huisartsen bijvoorbeeld 1,5 huisarts blijken te zijn. Sluiten de praktijk 3x per jaar tijdens schoolvakantie. De huidige praktijken zijn verdienmodellen.
Als huisarts is het lastig om met dit soort desinformatie om te gaan, het had de Orkaan gesierd om eerst bij ons te informeren. We hebben de verslaggever van de Orkaan uitgenodigd om met ons kennis te maken maar dat levert natuurlijk geen sappig nieuws op.
Met betrekking tot bereikbaarheid kunnen we u melden dat dat bij ons hoog in het vaandel staat, wij zijn juist tegen onnodige bandjes en vertraging en zijn 5 dagen (in enkele praktijken zes dagen) van acht tot vijf in de middag bereikbaar , u kunt ook bij ons dezelfde dag terecht en we gaan ook niet op vakantie. Maar goed iedereen had dat bij navraag kunnen ontdekken.
Uiteindelijk is het aan ons om ons te bewijzen maar aan tendentieuze berichtgeving hebben onze patiënten niets.
Dank voor uw reactie, dokter Beeker,
Als er aantoonbare onjuistheden of verdraaiingen van feiten in het stuk staan horen we het graag. De informatie is gebaseerd op openbare bronnen, officiële reacties van betrokken instanties zoals de Landelijke Huisartsen Vereniging, de citaten van Anne Beeker (vast familie) en op uw eigen tekst.
Uw suggestie dat wij uit zijn op ‘sappig nieuws’ doet geen recht aan onze werkwijze. De Orkaan volgt het Zaanse liefdevol kritisch – zeker als het om publieke gezondheidszorg gaat. Het was dan ook onze taak om de zorgen van de LHV over deze tijdelijke constructie onder de aandacht te brengen. Dat is geen sensatiezucht, dat is onze rol. We zijn geen marketingmagazine, wen er maar aan.
Dat u aangeeft dat De Orkaan zich vóór publicatie bij u had moeten melden, nemen wij mee. Tegelijk is het goed om te benoemen dat wij uw uitgebreide uitspraken wél hebben opgenomen in het stuk – mét naam en toenaam. Uw visie komt dus ruimschoots aan bod.
We blijven uiteraard openstaan voor -feitelijke- wederhoor en verdieping, ook buiten de publieke arena. Maar het verwijt van ‘tendentieuze berichtgeving’ is pas écht serieus te nemen als het vergezeld gaat van concrete weerleggingen – en niet alleen van niet blij zijn met de boodschap.
Met vriendelijke groet,
Merel Kan
“We blijven uiteraard openstaan voor -feitelijke- wederhoor en verdieping, ook buiten de publieke arena. Maar het verwijt van ‘tendentieuze berichtgeving’ is pas écht serieus te nemen als het vergezeld gaat van concrete weerleggingen – en niet alleen van niet blij zijn met de boodschap.”
En dat is dus precies waarom je eerst met mij had moeten overleggen.
Wij hebben al gelijk aangegeven dat we in eerste instantie , toen we uit nood zijn gevraagd, alleen een Pa en een basis arts konden bieden, en daarna de beschikbaarheid hadden over huisartsen (waaronder ikzelf) . Als je had overlegd had je dat geweten.
Wat mij betreft eindigt de discussie hier en houdt ik me weer bezig met mijn familie en kleinkind, ik verwelkom je graag maandag in Zaandam.
Wat ben ik blij met (B)udde & (W)outers. Wat een luxe dat dit hardwerkende doktersechtpaar met medewerking van de assistentes ALTIJD bereikbaar ziijn. Nogmaals: wat een luxe.
Welhaast een derde wereld land geworden.