Rond de Zaanse Schans zal het de komende jaren onrustig blijven. Niet alleen vanwege de miljoenen toeristen die het gebied jaarlijks bezoeken, maar ook door de verschillende inzichten rond de toekomstplannen.
Een referendum over de toekomst van het gebied werd door de gemeenteraad afgewezen, tot grote woede van het actiecomité Hou de Zaanse Schans Open!, dat inmiddels protest heeft aangetekend.
In deze context werpt W.H. Evers een blik over de grens. Tijdens een reis door Frankrijk bezocht hij twee populaire toeristische trekpleisters; Saint-Malo en Le Mont-Saint-Michel. En hij sprak daar met betrokkenen over de aanpak van vergelijkbare uitdagingen.
In dit stuk pleit hij voor concrete, haalbare oplossingen voor de Zaanse Schans, op zowel de middellange als lange termijn. Hij stuurde het naar de raad van Zaanstad en ook naar De Orkaan.
We plaatsen het 1:1
Toekomst Zaanse Schans
Door: Will Evers
Beste lezer,
Onlangs was ik in Frankrijk, waar ik onder andere de volgende toeristische trekpleisters bezocht:
- Saint-Malo
- Le Mont-Saint-Michel
Beide locaties trekken jaarlijks zo’n 2 à 3 miljoen bezoekers. Ter plaatse sprak ik met enkele betrokkenen om een vergelijking te maken met de situatie op de Zaanse Schans.
A. Saint-Malo
Saint-Malo is een echte stad met ongeveer 50.000 inwoners en een sterk toeristisch karakter. De toegang voor bezoekers is gratis, en parkeren kan direct naast de stadswallen voor slechts €2 per acht uur. Het onderhoud van de stad valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente, gefinancierd via reguliere gemeentelijke belastingen die door bewoners worden betaald.
De situatie daar is echter niet te vergelijken met die van de Zaanse Schans.
B. Le Mont-Saint-Michel
Le Mont-Saint-Michel biedt een interessantere vergelijking. Dit bijzondere schiereiland bestaat uit een abdij, enkele woningen, winkels en cafés. Er wonen slechts zo’n 40 mensen permanent. Het onderhoud van het gebied is opgesplitst: de abdij valt onder het nationale erfgoed (gefinancierd door de Franse staat en met EU-subsidies), terwijl de overige delen door de gemeente worden bekostigd.
Er is geen treinverbinding; vrijwel alle toeristen komen met de auto. Tot enkele jaren geleden kon men dicht bij het complex parkeren, maar door de sterk stijgende bezoekersaantallen ontstonden problemen op het gebied van verkeer en financiering.
De gemeente heeft toen drastische maatregelen genomen:
- Parkeren in de directe nabijheid is niet meer toegestaan.
- Er zijn parkeerplaatsen aangelegd op ca. 2,5 km afstand.
- Toegang tot het eiland is mogelijk per shuttlebus (15 minuten) of te voet (60 minuten).
- Parkeren kost €17, waarvan een deel ten goede komt aan de gemeente.
- De lokale middenstand draagt ook financieel bij aan de instandhouding van het gebied.
- De toegang tot het complex zelf is gratis gebleven.
(Het bijzondere bestuurlijke karakter van deze gemeente met slechts 40 bewoners is op zichzelf al een apart onderwerp, maar valt buiten het kader van deze bijdrage.)
Wat kunnen we leren voor de Zaanse Schans?
Op basis van bovenstaande ervaringen zie ik de volgende oplossingsrichtingen voor de Zaanse Schans, op de midden- en lange termijn.
Middenlange termijn
- Realiseer parkeerplaatsen voor auto’s en touringcars, bijvoorbeeld ten westen van station Zaandijk Zaanse Schans.
- Vervoer bezoekers met shuttlebussen naar de Zaanse Schans tegen betaling.
- Stel het tarief zodanig vast dat een deel van de opbrengst bijdraagt aan het onderhoud van de Schans.
- Vraag een substantiële financiële bijdrage van de plaatselijke middenstand.
- Reserveer de parkeervoorzieningen nabij de Schans exclusief voor bewoners.
- Houd de Zaanse Schans vrij toegankelijk.
Lange termijn
- Verleng de Noord/Zuidlijn tot aan de Zaanse Schans. Deze uitbreiding hoeft niet ondergronds, maar zou bovengronds kunnen verlopen via de trajecten A8, A7 en N515.
- Overweeg hierbij ook metrohaltes bij Poelenburg, Kogerveld en een aansluiting op Purmerend.
- Bepaal een metrotarief dat eveneens bijdraagt aan het onderhoud van de Zaanse Schans.
- Behoud de parkeerfaciliteiten nabij de Schans uitsluitend voor bewoners.
- Laat de Zaanse Schans ook in de toekomst vrij toegankelijk blijven.
- Tot zover mijn bijdrage aan het zoeken naar een toekomstbestendige oplossing voor de Zaanse Schans.
Met vriendelijke groet,
W.H. Evers
Door: Will Evers, ook de foto. (inleiding van Merel Kan)
Even beknopte als heldere visie voor de Zaanse Schans en de erfgoed partijen met als uitgangspunt is de bezoekers logistiek stroomlijnen en organiseren. Als alternatief voor de shuttlebussen en parkeren ten westen van Station Zaandijk ( het is niet zo ver lopen naar de Zaanse Schans) is het verplaatsen van het Zaans Museum naar het Hembrug terrein en een grote parkeergarage op de vrijgekomen plek bouwen, waarbij het tarief de stichting&exploitatie kosten van de de garage en het onderhoud van de Schans dekken. Het Zaans museum moet toch al bijna geheel herbouwd worden, dan is State of the art nieuwbouw op een meer logische plek uiteindelijk goedkoper. En de Zaanse Schans zelf wordt niet onttrokken aan de publieke ruimte.
Het parkeren bij de mont Saint Michel is heel goed georganiseerd. Het parkeerterrein is omgeven door bomen en struiken, onzichtbaar vanaf de mont Saint Michel. Alle voorzieningen zoals toiletten en VVV zijn er aanwezig en de shuttlebussen rijden tot laat in de avond. Een prima voorbeeld.
Ter aanvulling op het geschetste beeld van de Mont St. Michel; het abdijcomplex, verreweg het grootste deel van het eiland, is eigendom van de Franse staat, de staat betaald het onderhoud van het abdijcomplex en heeft 20 jaar geleden een grootschalige renovatie gedaan en de nieuwe bezoekrsparkeerplaats aangelegd. En dat kan makkelijk, met 3,5 miljoen bezoekers, waarvan ruim de helft de abdij bezoekt (13 euro toegang) en de parkeergelden waren de opbrengsten in 2014 al bijna 65 miljoen euro. Niet zo gek, want de parkeerplaats heeft maar liefst 4000 plekken. Overigens, een touringcar betaald ook hier ruim meer, zo'n 90 euro in het hoogseizoen. Daarnaast is het goed om te weten dat de abdij werkt met tijdssloten voor de bezoekers. Verder kent ook deze toeristische trekpleister extra drukte in de zomer, maar heeft ook buiten dit seizoen veel bezoekers, er is dus sprake van een betere spreiding van het bezoek. Overigens spendeert de bezoeker ter plekke, naast de parkeergelden en de toegang gemiddeld nog zo'n 25 euro p.p in de 50 winkeltjes en quasi-musea, ondanks de reeds gemaakte kosten.
En nog wat. Als besloten kan worden om de spoorbaan tussen de twee stations verdiept aan te leggen kan het terrein, dat vrij komt door fusie van de twee tennisverenigingen in Westerkoog, tijdelijk als parkeerruimte voor Zaanse Schans bezoekers worden gebruikt. Deze fusie is nodig om ruimte te maken voor het uitgebreide wegenplan voor de autotunnels etc. onder het spoor. Dit plan ligt nu voor en werd door Amsterdam (VRA) aan Zaanstad zo opgedrongen. De kosten daarvoor lopen inmmiddels tegen de 200 miljoen Euro.
Voor "spoor onder de grond" is die ruimte niet nodig. Verdiept spoor is al in 2017 door Movares in opdracht van B&W uitgewerkt en zo besloten door de Raad.
Ik spreek van tijdelijk - zeg 10 jaren - omdat daarna mogelijk de metro is doorgetrokken. De parkeerruimte kan dan voor huizenbouw worden gebruikt. Besluitvorming zal eenvoudiger zijn. Minder weerstand vanuit omgeving, minder CO2 uitstoot, kortere procedures. Een mooie opgaaf voor een nieuwe gemeenteraad die in maart volgend jaar zal worden gekozen!
De Noord Zuidlijn doortrekken op deze manier zou heel veel issues kunnen oplossen
De oplossing mont saint Michel is prima te doen.
Echter moet het in ZNSTD veel ingewikkelder
Minstens 5 commissies verder opstappende raadsleden referenda zullen aan ons voorbij gaan.
Externe adviseurs eten het complete onderhoudsbudget op en stijgende exploitatiekosten.
Hoe simpel kan het zijn.
Maar ik geef de moed niet op
Vergeet ook niet dat het dossier lang zal duren, dus ambtenarenwissels met daarbij dus weer inleesperioden, raadswissel door verkiezingen en dan ook wethouderwissels....
De Noord-Zuidlijn doortrekken is minimaal een 10 jarenplanning door stikstof, bezwaarprocedures van de diverse clubjes en geld.....
Zaanstad kan niet eens een sportclub verplaatsen (Kraaien) laat staan een metrolijn laten doortrekken door diverse gemeenten.
Verder is het niet voordelig voor Zaandam, dus zal het gemeentelijk apparaat niet harder gaan lopen als minimaal nodig is. Zaanse Schans ligt te ver uit het centrum voor Zaandam voor maximale aandacht.
Nu is er een melkkoe ontwikkelt welke men wil gaan exploiteren, dan is er interesse... niet om geld uit te geven...