Vandaag worden op vier plekken in Zaandam Struikelstenen onthuld. In de stenen staan de namen gebeiteld van Zaanse Joden die de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog niet overleefd hebben.
Ze zijn geplaatst in de stoep voor het huis waarin zij als laatste in vrijheid hebben geleefd.
Dinsdag en donderdag worden er meer stenen onthuld.
Het idee is dat je bij het zien van de stenen, even ‘struikelt’ in je hoofd en in je hart over de geschiedenis van de mensen achter de namen op het steentje. In totaal komen er stenen voor 171 mensen op 62 adressen.
De stenen die vandaag zichtbaar worden, herdenken:
De familie Drilsma
Gedempte Gracht 95 (ter hoogte van de Rozengrachtsteeg)
Abraham Drilsma, hij werd 43 jaar
Rachel Drilsma – Groenstad, ze werd 42 jaar
Roosje Drilsma, ze werd 15 jaar
Leonard Adam Drilsma (Leootje), hij werd 5 jaar
Met Monumenten Spreken maakten we een minidocumentaire over hun geschiedenis:
Speijer en Koster
Gedempte Gracht 83
Jacob Speijer, hij werd 48 jaar
Lid van het bestuur van de synagoge. Voor zijn werk reed hij door Noord-Holland op zijn motorfiets.
Jetje Koster, ze werd 44 jaar.
Ze was de huishoudster van weduwnaar Jacob Speijer. Samen werden ze gedwongen Zaandam achter zich te laten. Jetje stierf zeven weken eerder dan Jacob.
De Familie Vet
Gedempte Gracht 16
Arnoldus Vet, hij werd 60 jaar
Zilversmid aan de Gedempte Gracht. Het koningshuis bezit zilver van Vet.
Betty Vet – Weinberg, ze werd 56 jaar
Julie Rika Vet, ze werd 19 jaar
“We zullen maar hopen dat we elkaar spoedig weer in vrede zullen ontmoeten.”
Engeltje Vet – Weinberg, ze werd 51 jaar
Ze was de zus van Betty Vet, en de weduwe van Wolf Vet (broer van Arnoldus). Officieel woonde ze niet aan de Gedempte Gracht 16, maar aan achterkant op Vinkenstraat 5. Met de Struikelstenen aan de voorkant is de familie ‘samengevoegd’.
In 1944 vertrok ze “Bij vliegende storm en gutsende regen” naar Auschwitz. In een beestenwagen.
De Jong-Lelie
Hogendijk 66
Elsje de Jong – Lelie, ze werd 77 jaar.
Ondanks haar hoge leeftijd werd ze opgeroepen om te werken. Ze hoefde niet te werken, maar werd na aankomst in Sobibor vermoord.
De foto van de Struikelstenen is gemaakt door Josefien Gigengack
Struikelstenen,zo uit het Duits vertaald...noemen ze toch een germanisme.Ik vind het ook daarom een niet-passende benaming.Bovendien lijkt het me niet de bedoeling te struikelen,maar er even bij stil te staan.
Het was indrukwekkend om erbij te zijn. De verhalen die ik hoorde konden voor veel inwoners van Zaanstad het verhaal van het heden zijn. Veel schoolkinderen en hun ouders hebben dit recent nog meegemaakt. Laten we niet vergeten!