Henderina, Willem, Rebecca, Debora, Levie, Elsje, Alexander, Marie Sonja, Betty, Salomon.
Tien namen op tien stenen: moeder Henderina Smit Simmeren (1901) en haar negen kinderen, tussen de 22 en 4 jaar oud. Met tien keer dezelfde tekst: “weggevoerd 1942 – gedeporteerd uit Westerbork – vermoord…”
Henderina en haar vijf jongste kinderen werden op 7 mei 1943, drie dagen nadat via vanuit Westerbork op transport werden gezet, in Sobibor vergast. Drie van de oudere kinderen zaten op andere transporten in het voorjaar van 1943 en wachtte in Sobibor hetzelfde lot. De oudste zoon Willem werd in december 1942 op transport gezet, hij kwam in een werkkamp terecht en bezweek voor eind maart 1944 ergens in Midden-Europa.
Alleen vader Meijer Smit, ‘voddenkoopman’, overleefde de oorlog, waarschijnlijk omdat hij in de gevangenis zat. Hij overleed in 1976.
Het gezin Smit woonde op Hogendijk 80. Tegenover de brug naar het Zaaneiland, ter hoogte van het Monethuis, zijn de ‘struikelstenen’ gister aangebracht.
Lees hier het hele verhaal van het gezin Smit op Joods Monument Zaanstreek.
Vijfenveertig stenen…
In de afgelopen dagen zijn 45 struikelstenen op 14 plekken in Zaandam en Koog aan de Zaan aangebracht. Tussen maandag 25 oktober en dinsdag 2 november worden de stenen officieel onthuld. Het volledige programma met plaatsen en tijden is hier te zien.
In Zaanstad zijn al bijna 90 struikelstenen geplaatst. Nu komen daar 45 stenen bij. De Werkgroep Struikelstenen Zaanstad streeft ernaar dat in 2022 alle meer dan 170 omgebrachte joodse inwoners die in de voormalige gemeenten die nu Zaanstad vormen, worden herinnerd door middel van deze gedenktekens.
De Orkaan schreef al eerder over het plaatsen van struikelstenen en maakte ook filmpjes.
Van de 318 joden in 1942 in de Zaanstreek (ook buiten Zaanstad) woonden, keerden 184 nooit terug, de meesten werden vermoord in Auschwitz of Sobibor.
De namen
Met Monumenten Spreken maakten we een minidocumentaire over de namen in het gedenkboek dat in de hal van het stadhuis ligt:
Wat let je, Mirca, om zelf even een poetsbeurt te verzorgen?
Dat valt wel vaker op. Misschien kan de stichting daar zicht op houden of koperpoets verstrekken. Trouwens op de Zuiddijk, zijkant oude stadhuis, staat de voet van een terrasparasol op zo'n steen. Getuigt van geen respect.
Je kunt niet verwachten, dat de mensen die ongelooflijk veel energie stoppen in het zover krijgen dat er steentje geplaatst zijn, ook nog eens verantwoordelijk zouden zijn voor het schoonhouden ervan. Mensen hebben waarschijnlijk geen idee, hoeveel werk er achter elke plaatsing zit. En het dient uitermate zorgvuldig te gebeuren - misschien zijn er nabestaanden die betrokken moeten worden, mensen die er thans wonen dienen te worden geïnformeerd, aanvragen bij de gemeente gedaan, de steentjes zelf moeten geplaatst, er mogen geen fouten in geboortedata, sterfdata etc. zitten... Ik ben de mensen die dit op zich nemen zeer dankbaar. Zij houden de herinnering aan deze mensen - buren, moeders, vaders, jongetjes, meisjes - n.l. levend. En wanneer ik zo'n steentje/zulke steentjes voor mijn deur zou hebben liggen, zou ik deze vol eerbied glimmend houden. Kleine moeite.
Inderdaad, kleine moeite (en ook heel respectvol) om het zelf even te doen, in plaats van het poetsen van die paar vierkante centimeter op het bordje van onbekende derden te gooien. Doe het met (klein)kinderen, buurjongens en -meisjes. Heb je meteen een belangrijk verhaal te vertellen.
Vraagje, worden de struikelstenen ook wel eens opgepoetst? Er liggen struikelstenen in de koog t.h. Ons Huis die zijn zo vuil dat het wel een gewone stoeptegel lijkt. Tijd voor een poetst beurt !
Wanneer je de Stolpersteine-verhalen via de bedenker ervan volgt - deed ik via Twitter - dan roepen zij huidige bewoners van de panden waar voorheen onze Joodse medemensen woonden op een vaste dag in het jaar op om de steentje weer te laten glimmen! Misschien doen de Nederlandse stichtingen die de Struikelsteen hier verzorgen ook wel een dergelijke oproep? Zou na te zoeken moeten zijn...