Zo’n 25.000 Zaankanters van 70 jaar of ouder mogen stemmen per brief. Uit onderzoek zou blijken dat ongeveer 40 procent daar gebruik van maakt: 10.000 streekgenoten dus.
Maar uit steekproeven blijkt ook dat zo’n 8 procent van die stemmen ongeldig is, 800 stemmen in de Zaanstreek in dat geval. Een enorm hoog aantal, want bij het ‘echte’ stemmen worden nauwelijks stemmen ongeldig verklaard.
Harrie van der Laan van de POV heeft al vragen aan B&W van Zaanstad gesteld over mogelijke ongeldige briefstemmen. Hij wil weten hoeveel briefstemmen er in Zaanstad uitgebracht kunnen worden (ruim 20.000) en hoeveel daarvan ongeldig zijn (dat is dus pas bekend op woensdag 17 maart als de stemmen geteld worden).
Wat kan er mis gaan? Veel…
Nederlanders van 70 jaar of ouder hebben een briefstembiljet, een envelop voor dat biljet, een stempas, een kandidatenlijst, een uitleg en een retourenvelop gekregen. Het stembiljet moet in de speciale envelop, die moet samen met de ondertekende stempas in de retourenvelop. Er gaat veel mis [zie ook update]:
- Stembiljet en stempas in dezelfde speciale envelop waardoor het niet meer geheim is waarop iemand gestemd heeft: ongeldig
- Stembiljet niet in speciale ‘briefstembiljet’-envelop maar samen met stempas in retour-envelop: idem, ongeldig
- Stempas niet meegestuurd: ongeldig
- Stempas niet ondertekend: misschien toch geldig
- Stempas en stembiljet beide in verkeerde envelop: waarschijnlijk wel geldig
Eigenlijk weten we pas woensdag als de briefstembiljet’-enveloppen worden opengemaakt wat er misging. Maar in de gemeente Bernheze (en ook in een andere onbekende plaats) is al een test gedaan – waarschijnlijk door alleen de retourenvelop te openen – en daar bleek 8 procent al problemen op te leveren.
UPDATE: Minister Ollongren heeft vanmorgen bekend gemaakt dat de stemmen toch tellen als stempas en stembiljet in dezelfde envelop zitten. Als de stempas in orde is, wordt de stem gewoon meegeteld. Ook in Zaanstad zijn al problemen met briefstemmen aangetroffen.
UPDATE 2: Harrie van der Laan kreeg inmiddels antwoord op zijn vragen:
“Op maandag en dinsdag worden de enveloppen geopend en gecontroleerd op geldigheid. Op woensdag worden de uitgebrachte stemmen geteld.”
Alle stempassen en briefstemmen worden bewaard. Zaanstad wacht op “aanvullende instructie voor de ongeldig verklaarde briefstemmen” van het ministerie.
Met veel ongeldige stemmen zal dat zeker tot bezwaren leiden waardoor de officiële uitslag langer op zich zal laten wachten. De bezwaren kunnen komen vanwege het ten onrechte ongeldig verklaren van stemmen maar ook vanwege het geldig verklaren van stemmen die eigenlijk ongeldig zijn (bijvoorbeeld: geen handtekening).
Uitleg was duidelijk en bijgevoegde tekening ook. Soms is rustig lezen kennelijk een probleem.
Voor situatie 1, 2 en 5: Zouden blinde mensen kunnen helpen? Blinde opent de envelop Blinde geeft stempas aan Ziende Ziende controleert stempas Ziende zegt ok Blinde stop stembiljet in container