De Zaanse Schans is bijna compleet. Bijna. Want eigenlijk zouden ze nog graag een Vermaning hebben – een doopsgezinde kerk waarvan er zoveel stonden in de Zaanstreek.
Eerder had de Stichting haar oog laten vallen op de Vermaning die achter Westzijde 181 in Zaandam staat. Maar dat plan is gesneuveld. Op de Schans wordt – waarschijnlijk in 2020 – een replica van de Vermaning uit Krommeniedijk gebouwd.
Maarten Voster van Stichting de Zaanse Schans zegt dat de verhuizing van Vermaning aan de Westzijde politiek geen haalbare kaart was. Zowel Zaans Erfgoed als de afdeling Monumenten van de gemeente vonden het beter als die Vermaning bleef staan op de plek waar die in 1851 vanuit Wormer naartoe was verhuisd.
“Wel een beetje jammer, nu is de Vermaning aan de Westzijde nauwelijks zichtbaar. Maar aan de andere kant staat hij daar al ruim 150 jaar en is onderdeel van het verhaal daar geworden.”
Vervolgens heeft de Zaanse Schans haar zinnen gezet op een andere Vermaning, eentje die tot 1918 in Krommeniedijk stond. Van die Vermaning zijn volgens Voster geen bouwtekeningen meer, maar op basis van de foto (zie onder) en de kennis van andere soortgelijke bouwwerken moet een replica gebouwd kunnen worden. Voster hoopt dat de Vermaning in 2020 aan het ‘verlengde’ Zonnewijzerpad kan komen.
Bij het Gemeentearchief Zaanstad is één afbeelding van de Vermaning uit Krommeniedijk te vinden uit het begin van de vorige eeuw:
‘Naast café De Hoop stond de Krommeniedijker Vermaning waar de Doopsgezinden ter kerke gingen. Het aantal lidmaten van de Doopsgezinde gemeente was in deze kleine buurtschap zo gering, dat men reeds in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog in combinatie met omringende gemeenten een voorganger had. Toen de belangstelling nog meer terugliep, werd in 1918 het houten kerkgebouw, als zijnde overbodig, gesloopt.”
Links op de foto een stukje zichtbaar van het toenmalige café Krijgsman, later eigendom van Siem de Roo, die op deze plaats een woning liet bouwen. Op de plaats van de gesloopte kerk staat nu een woonhuis (ter hoogte van nr. 152).
In Zaandam zijn nog twee Vermanings (Vermaningen?), die achter de Westzijde 181, en de veel bekendere aan de Westzijde tegenover de oude Kamer van Koophandel. Ook Koog a/d Zaan, Krommenie, Westzaan en Wormerveer hebben nog een Vermaning. In Westknollendam was in het verleden ook een Vermaning. (Update: er zijn er meer, zie de reacties)
Op 7 april is de ‘verstopte’ Vermaning aan de Westzijde te bezichtigen.
Voor nog veel meer informatie over de vermaningen in de Zaanstreek bezoek zondag 7 april om 13.00 uur de monumentenmiddag in de Vermaning aan de Westzijde 181 in Zaandam. Met lezing over Doopsgezind Zaanstreek door de eeuwen heen van Kok Klever
Op de plek waar de Vermaning stond heeft de opa van mijn man een huis laten zetten. Dat huis is gesloopt en er staat nu een ander huis. Tot dat het nieuwe huis er werd gebouwd, heeft het hek van de Vermaning er gestaan.
Ja ik zit het net te lezen, dit is de plek waar later Opa Jacob en Oma Marthav Nieuwenhuizen het huis hebben gebouwd, waar later ome Henk en tante Truus Rol woonde. Dat hek herinner ik me nog wel.
Ook het doopsgezind weeshuis aan de stationstraat was ooit een vermaning. Het interieur van de huidige vermaning van Wormer geeft een idee hoe de krommeniedijker vermaning er van binnen uitgezien kan hebben. Overigens kwamen de eerste vervolgde wederdopers uit Krommeniedijk (ca 1523)
In Wormer is ook nog een Vermaning (Dorpsstraat 371). En verder nog twee voormalige Vermaningen die nu in gebruik zijn door een ander geloofsgemeenschap. De Doofpot (uit 1860/1861) op de Oostzijde 81 en sinds 1953 in gebruik door het Apostolisch Genootschap en de Noordervermaning in Westzaan (uit 1695), sinds 1964 in gebruik door de Gereformeerde Gemeente.
Dank voor de vermaning....