Op 1 januari vroegen we het (“Waar was Berserik“), op 2 januari kwamen de de reacties binnen (Oostzijderveld) en vandaag publiceren we het – voorlopige – resultaat van de zoektocht.

Het ging om de plek waar schilder Hermanus Berserik een Zaans schilderij gemaakt zou hebben: Winter bij Zaandam.

Jaap de Jong stelde vraag – naar aanleiding van een overzichtstentoonstelling van Berserik – en geeft hier het antwoord.

Heel voorzichtig durven we te concluderen dat de kunstschilder Hermanus Berserik in het schilderij Winter bij Zaandam de stellingmolens De Windjager en De Huisvrouw heeft vastgelegd. Beide stonden toen in het Oostzijderveld bij Oostzaan.

De foto die Bert Versteeg ons toestuurde (dank daarvoor) bevestigt dat. Op de voorgrond De Windjager en op de achtergrond De Huisvrouw die in 1981 is afgebrand. (foto Gemeentearchief Zaanstad)

Teun Berserik, zoon van Hermanus, zegt dat:

“Bers naar de natuur schilderde, maar zelden een op een. Het was altijd een interpretatie van het geheel. Soms met toevoegingen van onderdelen uit een van zijn schetsboeken die hij jaren daarvoor had getekend.”

De Windjager en De Huisvrouw waren beide hobbyzaagmolens. Molenaar Sopke Vergouw is in 1961 begonnen met de bouw van De Windjager. De molens waren goed zichtbaar vanaf de A7. En dat zou kunnen verklaren waarom Berserik uitgerekend deze molens heeft geschilderd.

Volgens Teun Berserik ging zijn vader in de winter van 1980 enkele dagen naar Friesland waar hij rond de kerst een vriend bezocht.

“Het ligt voor de hand dat hij op de terugweg de Afsluitdijk heeft genomen en zo in Zaandam is beland. Hij trok altijd een of twee keer per jaar enkele dagen het land door om vrienden en collega’s te bezoeken. Van die gelegenheden maakte hij meteen gebruik om de omgeving te verkennen op onderwerpen ‘waar hij wat mee kon’, zoals hij placht te zeggen.”

In Museum MORE zijn schetsboekjes te zien waarin Hermanus Berserik schetsmatig noteerde wat hij de moeite waard vond. Die schetsen en tekeningen zijn al kleine kunstwerkjes.

Over De Windjager schreven we al een paar keer (en kijk naar de filmpjes die bij de reacties worden genoemd).