Scherper toezicht bij de Brandaris leverde zo’n 45 gevallen op waarbij uitkeringen werden stopgezet, bewoners zich uitschreven en andere ‘onrechtmatigheden’ werden geconstateerd.

Zaanstad overweegt deze aanpak, waarbij gegevensbestanden aan elkaar gekoppeld worden om fraude op te sporen en overlast te  beperken, ook in te voeren in andere gebieden in Poelenburg, Pelders- en Hoornseveld en Zaandam Zuid.

Nadat de bewonersbrief voorafgaand aan de actie werd verstuurd, was dat aanleiding voor 15 bewoners om zich uit te schrijven, een uitkering op te zeggen of een verandering van een voorziening aan te vragen.

Vervolgens werden na zo’n 60 controlebezoeken nogmaals 19 ‘mutaties’ aangebracht, zoals in- of uitschrijving bij gemeentelijke basisadministratie, het stopzetten van een toeslagen bij de Belastingdienst of het treffen van een terugbetalingsregeling.

Bij 30 vervolgonderzoeken werden vervolgens opnieuw 10 gevallen van onrechtmatigheden en/of fraude vastgesteld. In 8 gevallen was dit niet aantoonbaar of niet het geval. In de overige 12 gevallen is er nog nader onderzoek.

De nieuwe aanpak heeft al een besparing opgeleverd van zo’n € 95.000,- op jaarbasis, als daar de besparingen voor het Rijk worden opgeteld gaat het totaal om zo’n € 347.000 aldus de gemeente.

Woonfraude

Zaanstad stelt dat er wel gehandhaafd is op woonfraude maar dat de instrumenten in veel gevallen nog ontbreken, als bestemmingsplannen en de huisvestingsverordening worden aangepast wordt dat eenvoudiger.

Zaanstad had de Brandaris op het oog omdat bijna de helft van de gezinnen in de 382 sociale huurwoningen van een uitkering leefde. Er waren klachten over afvaloverlast, diefstal, bedreiging,  geluidshinder, illegale onderhuur en uitkeringsfraude. Een ‘interventieteam’ (IT) ging fraude opsporen met gegevens van Belastingdienst, Sociale Verzekeringsbank, IND, politie, OM en gemeente.

Zaanstad wil deze aanpak uitbreiden:

De aanbevelingen en geleerde lessen kunnen desgewenst toegepast worden in een groter geografisch gebied. Hieronder verstaat het KCHN [Kenniscentrum Handhaving en Naleving] een projectgebied van minimaal 20.000 bewoners. De voorkeur zou daarbij uitgaan naar het projectgebied Poelenburg, Pelders- en Hoornseveld en Zaandam Zuid. Hier wonen ruim 28.000 mensen. Waar Zaanstad een ruim voldoende scoort op leefbaarheid in de leefbarometer, scoren de genoemde buurten ‘onvoldoende’of ‘zwak’ (2018).

Als gekozen wordt voor de wijkgerichte aanpak zal het VNG KCHN op basis van de postcodes van het geografische gebied (alleen cijfers) uitvraag doen bij de LSI-partners naar risicosignalen. De data-analist van de VNG zal hier vervolgens een analyse van maken, waarmee duidelijk wordt welke wijken binnen het geografische gebied onderzoekswaardig zijn voor een wijkgerichte aanpak. Op basis hiervan zal toestemming worden gevraagd aan het College van B&W en aan het LSI-platform [Landelijke Stuurgroep Interventieteams] om een projectplan voor te bereiden.