We telden niet minder dan zes riviercruises en vakantieboten in de Voorzaan begin deze week, en ook in de dagen daarop lagen ze bij het Zaantheater en langs de Burcht en Prins Hendrikkade in Zaandam, vaak twee rijen dik. Het riviercruise-seizoen is weer begonnen. En niet altijd tot genoegen van bewoners.

In 2024 nam het aantal aanmeringen van riviercruise-schepen in Zaandam in één jaar met ruim 40 procent toe tot 620. Alles wijst erop dat 2025 opnieuw een stijging zal laten zien.

Amsterdam wil van een deel van de riviercruises af. In 2028 moet het aantal (nu zo’n 2.000) gehalveerd zijn, waarbij die gemeente al heeft aangegeven vooral de duurzame schepen te willen ontvangen. In 2028 mogen alleen de 1.150 duurzaamste riviercruises in Amsterdam aanmeren.

De meest logische ‘overloop’ is Zaandam. Wethouder Stephanie Onclin zei bij de opening van het toeristisch seizoen vorige week dat Zaanstad kansen zag door de 50 procent minder riviercruises in Amsterdam:

‘Het stelt Zaanstad voor een hele interessante uitdaging. Want wat wij merken is dat een deel van die riviercruises heel graag wil aanleggen in Zaanstad. Ze zijn ons gaan uitproberen en erachter gekomen dat de Zaanstreek eigenlijk heel veel te bieden heeft. En zeker als we kijken naar bijvoorbeeld Amerikaanse toeristen. Wij hebben een verhaal te vertellen, bijvoorbeeld over Monet. Wij als Zaankanters vertellen dit verhaal veel te weinig. We zijn daar niet trots genoeg op’.

Overlast

Onclin is niet blind voor de problemen die het op kan leveren: ‘er zijn natuurlijk ook mensen die zich zorgen maken. Want we ervaren soms ook overlast van de riviercruises’. Maar:

‘Het goede nieuws is dat wij met elkaar bestuurlijk hebben afgesproken is dat we in aantallen niet verder doorgaan, dus het aantal plekken blijft zoals het nu is. En dat brengt ons eigenlijk enigszins in een luxe positie, want dan valt er wat te kiezen. Dat is één van de gesprekken die we komend jaar willen voeren. Hoe gaan we dan met zo’n uitdaging om en hoe zorgen we er voor dat we het eigenlijk vooral zien als kans en daar optimaal gebruik van maken.’

Met ‘aantal plekken’ wordt nadrukkelijk niet het aantal schepen bedoeld dat aan- en afmeert in Zaanstad, die 50 procent afname in Amsterdam is immers een ‘hele interessante uitdaging’. Het gaat om het aantal ligplaatsen, Onclin laat De Orkaan weten: ‘Ik refereerde daar aan die vragen vanuit bewoners, of wij gaan uitbreiden naar aanleiding van de ontwikkelingen in Amsterdam’.

In plannen van Port of Amsterdam en de gemeente Zaanstad staan geen uitbreidingsplannen. Met ‘bestuurlijk afgesproken’ wordt bedoeld dat het zo in college is besproken.

Groei

Op papier kan Zaandam wel 1.000 extra schepen uit Amsterdam aan. Er zijn nu plekken bij het Zaantheater en de Burcht / Prins Hendrikkade (sommige plekken mogen dubbel gebruikt worden). Als er vijf schepen per dag zouden aanmeren 365 dagen lang kom je op ruim 1.800 terwijl er in 2024 maar 620 aanmeringen waren. In de praktijk is de capaciteit veel lager omdat het toeristenseizoen niet het hele jaar duurt en niet alle ligplaatsen grote boten (135 meter) kunnen hebben. Maar groei is nog wel mogelijk.

Onclin stelt dat Amsterdam niet aan de touwtjes trekt op het gebied van duurzame cruiseschepen:

‘Amsterdam bepaalt niet voor onze haven en de cruisebedrijven hoe het gaat lopen. Wij moeten onszelf als Zaanstad niet onnodig klein maken want we hebben op dit gebied iets te brengen én iets te vragen aan de sector. Daarop willen we juist regie houden. De markt heeft meer interesse in Zaanstad. Dit gaat juist ook om de rederijen met grote en duurzame boten. Die kansen willen we op de juiste manier – ook voor inwoners – proberen te benutten’.

Gebrom

Volgens bewoner Rodney Heijmans is het duidelijk ‘dat de gemeente helemaal niks aan de overlast wil doen’:

‘het seizoen is echt begonnen, tot en met eind november is het drukker dan ooit. In de eerste twee dagen hebben ze motoren aan, stank en bussen fout geparkeerd. Zelfs als er voldoende walstroom is dan zijn het de airco’s, warmwater-installaties etc die zoveel geluidsoverlast veroorzaken. Dat is volgens de gemeente allemaal toegestaan. Het verschilt per soort schip, maar nu al kun je niet de ramen open doen zonder het gepiep en gebrom te horen’.

Twee boten bij Bodecentrum /Zaantheater en twee aan Prins Hendrikkade (Eelco Aartsen)
Twee schepen aan Prins Hendrikkade (plus bevoorradingsschip), één bij Zaantheater en één vakantieboot op de voorgrond wachtend op een plek (De Orkaan).
De Modigliani en de Leonardo da Vinci (Rodney Heijmans)
Twee boten bij Bodecentrum /Zaantheater, twee aan Prins Hendrikkade, wachtende vakantieboot rechts (Eelco Aartsen)
Bus ontscheept passagiers door op de weg te parkeren bij vakantieboot Burchtkade (Rodney Heijmans)
Cruiseschepen France en L’Europe (De Orkaan, 3 april)

Door Piet Bakker, bronnen: mail Rodney Heiijmans, toespraak wethouder Stephanie Onclin bij opening toeristisch seizoen en latere reactie op vragen van De Orkaan, website Port of Amsterdam, eerder nieuws op De Orkaan. Foto’s: Rodney Heijmans (ook helemaal boven), Eelco Aartsen en De Orkaan.