De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) reageert scherp op de werkwijze van Zaanstad, die onlangs persoonsgegevens van vermeende bijstandsfraudeurs publiceerde in het gemeentelijke Stadsblad. Volgens de toezichthouder op privacygebied is het publiceren van namen en geboortedata een ‘extreem zwaar middel’ dat maar zelden voorkomt bij overheden.

In een reactie op vragen van De Orkaan stelt de AP:

‘Het komt niet vaak voor dat een overheid mensen aan de schandpaal nagelt. Dit is een extreem zwaar middel. Op basis van de informatie die wij nu hebben, lijkt hier geen wettelijke basis voor. Maar die conclusie kunnen wij niet trekken op basis van alleen de berichtgeving hierover. Daarom vragen wij de gemeente Zaanstad om opheldering.’

Zaanstad publiceerde afgelopen week de volledige namen, geboortedata en cliëntnummers van 24 (oud-)inwoners die volgens de gemeente nog geld verschuldigd zijn vanwege onterecht ontvangen bijstand. Het gaat om vorderingen die oplopen tot meer dan een ton per persoon. Het overzicht vermeldde dat het ‘kan zijn dat u een schuld heeft’ en werd gepresenteerd als laatste poging om met de betrokkenen in contact te komen.

Juridische basis

De gemeente beroept zich op een bepaling in de AVG die in uitzonderlijke gevallen de verwerking en publicatie van persoonsgegevens toestaat als mensen onvindbaar zijn. De AP zet daar vraagtekens bij. Het gebruik van zo’n vergaand middel — openbaarmaking in een officieel gemeentelijk orgaan — roept volgens de waakhond vermoedens op van een buitenproportionele aanpak: een extreem zwaar middel. 

In de gemeenteraad klinkt inmiddels kritiek. Democratisch Zaanstad stelde al schriftelijke vragen. Ook de Partij voor de Dieren en de ChristenUnie hebben aangekondigd wethouder Natasja Groothuismink te willen bevragen tijdens het Zaanstad Beraad van 8 mei. De kernvraag: is deze manier van publiceren wel proportioneel, effectief en juridisch houdbaar?

Volgens de partijen is de kans op stigmatisering en schade voor de betrokkenen groot, terwijl het onduidelijk is of de actie juridisch standhoudt én financieel iets oplevert.

Opheldering 

De AP wil eerst van Zaanstad horen op welke gronden deze publicatie is gebaseerd. Mocht blijken dat de gemeente handelde zonder geldige grondslag, dan kan dit leiden tot sancties of aanwijzingen.

Door: Merel Kan en Piet Bakker. Met informatie van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), uit Bekendmakingen in Stadsblad, vragen PvdD, CU en DZ, Zaanstad, eerder nieuws op De Orkaan. Illustratie: De Orkaan.