Eerder deze maand maakte Zaanstad bekend binnenhavengeld te willen heffen op pleziervaart. Het plan stuitte direct op veel kritiek. Een vaarvignet is duur (€152 per jaar), zonder handhaving heeft het plan weinig zin en juridisch zou het ook niet haalbaar zijn. Maar is dat laatste wel zo?

Zaanse booteigenaren zouden vanaf 2026 € 152 per jaar moeten betalen om in de Zaanse wateren te mogen varen. Voor booteigenaren buiten Zaanstad die in het gebied varen is dat € 25 per jaar. Na betaling ontvangen bootbezitters een vignet die zij op hun boot moeten plakken. Handhavers van de gemeente kunnen die uitlezen met een scanner. Dat is wat het college van Zaanstad wil, de raad moet er nog over besluiten.

Het nieuwe voorstel moet de problemen op het water in Zaanstad verhelpen. Wethouder Gerard Slegers liet bij de introductie weten:

‘Denk aan te hard varen, ongevallen, geluidsoverlast en schade aan de natuur. Nu is vrijwel iedereen nog anoniem op het water waardoor het lastig is om deze overlast effectief te bestrijden. Als boten volgend jaar een vignet hebben, kunnen we beter toezicht houden op het water’, aldus wethouder Gerard Slegers.

Rijkswaterstaat of Zaanstad?

PVV (‘paniekmaatregel die vooral de gewone burger treft’) en DZ (‘onrechtmatige prijs’) maakten direct bezwaar. En inmiddels hebben ook de fractie van Lokaal Zaans en Don Bijl, oud-burgemeester van Purmerend en tegenwoordig voorzitter van de Koninklijke Nederlandsche Motorboot Club, zich bij de groep bezwaarmakers aangesloten.

De laatste twee richten vooral hun pijlen op het juridische aspect. Bijl suggereerde eerder in het Noordhollands Dagblad dat de gemeente het recht niet heeft om bewoners van Zaanstad binnenhavenbelasting te laten betalen omdat Rijkswaterstaat degene is die verantwoordelijk is voor het onderhoud van De Zaan. En daarvoor betalen mensen in Zaanstad al belasting aan het Rijk, zo redeneerde hij.

‘Openbare wateren als de Zaan zijn in eigendom bij Rijkswaterstaat. Dus daar heeft de gemeente niks over te vertellen’, zegt ook steunfractielid Rob Karst (Lokaal Zaans). Volgens hem is het plan daarom juridisch niet haalbaar.

Juridisch steekspel

Maar navraag bij Rijkswaterstaat zelf leert dat de Zaan niet onder hun eigendom valt en dat zij het ook niet beheren. ‘Het is aan de gemeente wat ze daar doen’, aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat. Het argument dat Zaanstad niets te zeggen heeft over de Zaan omdat het onder beheer van Rijkswaterstaat valt, kan dus van tafel.

Wel is het zo dat de Nauernasche Vaart onder beheer van het hoogheemraadschap valt. ‘Daar kan de gemeente dus in ieder geval geen doorvaarbelasting betalen’, zegt Karst. Daarnaast heeft hij nog een ander argument, namelijk dat het water openbaar is en dat ook zal moeten blijven. ‘Het is juridisch niet haalbaar om het water zomaar aan de openbaarheid onttrekken, maar dat is wel wat het plan in principe voorstelt.’

Na het zomerreces zal de gemeenteraad in debat gaan over het plan van het college en daarna ook erover stemmen. Mocht het plan worden aangenomen, is het niet uitgesloten dat het een juridisch staartje krijgt.

Door Jelmer de Vries. Op basis van vragen en interview Rob Karst (LZ), woordvoerder Rijkswaterstaat en artikel NHD. Foto (bootjes aan de Havenstraat) van De Orkaan.