Timmermannen Bart Nieuwenhuijs en Giel Peetoom restaureren Zaans erfgoed, zoals huizen en molens:

‘Het verschil met reguliere bouwbedrijven is dat wij het oorspronkelijke ontwerp van gebouwen zo goed mogelijk proberen na te maken.’

De Zaanstreek wordt ook wel het oudste industriegebied van Europa genoemd. De regio bruist van de bedrijvigheid; van wereldberoemde Zaanse iconen tot lokale ondernemingen. In deze rubriek delen Zaankanters met bijzondere beroepen hun verhaal. 

De Zaanse bouwstijl is uniek voor de streek. Deze stijl is historisch gegroeid door de overvloed aan hout vanwege de scheepsbouw. 

‘Schepen werden gemaakt van stevig eikenhout, afkomstig uit Duitsland, Polen en Rusland. Het hout kwam aan op vlotten – gemaakt van het lichtere en relatief goedkope naaldhout. Timmerlieden uit de Zaanstreek gebruikten het naaldhoutafval om kerken, molens en huizen van te maken,’ legt Bart uit. 

Jongensdroom

Bart zijn passie voor Zaanse houtbouw wordt geboren op de modelbouwvereniging waar hij lid van is. ‘Daar kwam ik met molens in aanraking. Molens zijn een soort magneet voor kinderen,’ zegt hij glimlachend. 

‘Molens werken met bizarre technieken die al honderden jaren geleden zijn bedacht. Ondanks de moderne wereld met ingewikkelde computers en enorme flats zijn toeristen nog steeds verbijsterd over de werking van een molen.’ 

Met glimmende ogen vertelt Bart over zijn jongensdroom om ooit zelf aan molens te kunnen timmeren. Die droom is uitgekomen met het restauratiebedrijf Nieuwenhuijs & Peetoom dat hij samen met zijn compagnon Giel is begonnen in 2022. De twee kennen elkaar via de modelbouwvereniging. 

Zaanse houtbouw

De chaotische Bart en de structurele Giel vullen elkaar goed aan. Met hun bedrijf restaureren ze oude houtbouw in de Zaanstreek. ‘De molenmarkt is erg klein. Daarom restaureren wij ook Zaanse huizen.’ 

‘Het leukste aan dit werk is dat je iets tastbaars maakt wat tientallen jaren blijft bestaan. Wij hebben een bruggetje op de Zaanse Schans getimmerd. Daar lopen dagelijks dertigduizend mensen overheen,’ vertelt Giel met een trotse glimlach.

‘Als ik over de Lagedijk fiets, kan ik wel zo’n vijftien panden aanwijzen die wij gerestaureerd hebben.’ 

Een opleiding tot restaurateur van oude Zaanse houtbouw bestaat niet. ‘Ik heb de opleiding bouwrestauratie gedaan, maar om thuis te raken in de oude Zaanse houtbouw moet je er helemaal gek op zijn. Om het oorspronkelijke werk zo goed mogelijk na te maken, zoek ik archiefbeelden door,’ vertelt Bart. 

Moderne oplossingen en oude technieken

Giel vindt het leuk om innovatieve aanpassingen te bedenken, zoals isolatietechnieken en manieren om woningen comfortabeler te maken. ‘De woningen moeten worden aangepast aan de huidige tijd. De gasprijzen van tegenwoordig zijn zó bizar hoog.’ Hij wijst naar een bol raam in een oud, Zaans huis. ‘Dit is een historisch raam. Een glasproducent kan geïsoleerd glas maken met dezelfde antieke bolling.’ 

Naast het restaureren bouwen Bart en Giel ook nieuwe panden in de authentieke Zaanse bouwstijl. ‘Dan hebben we geen exact voorbeeld om na te maken, dus gebruiken we zoveel mogelijk oude technieken. Voor Napoleon werd er niet gemeten in centimeters. Daarom rekenen we de afmetingen van materialen om in voetmaten en duimsmaten.’ 

Administratie

Bart en Giel gebruiken alleen het type hout dat oorspronkelijk ook werd gebruikt bij de Zaanse houtbouw. Dat is niet zomaar verkrijgbaar, maar kan een levertijd van maanden of zelfs een jaar hebben. Dat maakt het plannen soms lastig. 

Bart en Giel zijn gepassioneerde vakmannen. Het allerliefst zijn ze bezig met timmeren, maar bij een eigen onderneming komen ook andere zaken om de hoek kijken. ‘Naast een hoop administratiewerk en vergunningstrajecten moet ons eigen team van timmermannen worden aangestuurd. Er zijn ook andere vaklieden bij een restauratie betrokken.’ 

Na maandenlang keihard werken trekken Bart en Giel opgelucht de deur achter zich dicht. Het gevoel van blijdschap moet dan nog even bezinken.

‘Als ik alle stress en uitdagingen ben vergeten, vind ik het ontzettend leuk om ’s avonds langs een gerenoveerde woning te rijden. Dan zie ik licht branden in een pand dat jarenlang een ruïne was.’ 

Toekomstdroom

De Hemmes is een voormalig schiereiland in de Zaan dat bekendstond als moleneiland. Bart en Giel zijn onderdeel van de Stichting Hemmes Groep, die de cultuurhistorie van De Hemmes wil behouden door herinrichting met Zaanse molens, Zaanse panden en een antieke houtloods. 

De mannen hopen een ambachtscentrum te realiseren op het schiereiland. ‘Onze droom is De Veldvlieger herbouwen. Deze antieke houtloods wordt nu bewaard in onze opslag. Daar willen wij ons bedrijf in vestigen, met daaraan vast een depot voor historisch bouwmateriaal of een lokale school voor restauratie.’ 

Door: Mila Lange. De vergelijkende afbeeldingen zijn aangeleverd.