Vandaag in de Fototijdreis nemen we je mee naar het verzorgingstehuis Oostererf, de voorloper van verpleeghuis Oostergouw aan de Heijermansstraat in Zaandam.
De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…
De oude foto is afkomstig uit de beeldbank van de Zaansche Molen. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde voor de achtergrondinformatie. Vandaag: Oostererf in Zaandam.
Oostererf
In de Heijermansstraat in Zaandam stond ooit op nummer 68 het pensiontehuis Oostererf. Naast dit tehuis stond, op Heijermansstraat 66, het (nood) verpleeghuis De Rozenboom, genoemd naar de op 26 augustus 1899 verbrandde pelmolen De Rozenboom die ter hoogte van de oostelijke rijbanen van de A8 bij het klaverblad stond.
In de jaren ’50 kwamen in de Zaanstreek de eerste tehuizen voor ouderen die niet meer zelfstandig konden wonen. Lambert Melisz. in Westzaan was één van de eerste tehuizen en werd geopend in 1952. Zaandam volgde in 1955 toen het bejaardencentrum Oostererf werd geopend.
Op 18 oktober 1955 opende burgemeester Wim Tomassen, burgemeester van Zaandam tussen 1948 en 1958, het tehuis waarbij hij namens de Zaandamse bevolking een televisie aanbood. Leerlingen van de Technische School hadden een tafel gemaakt om de televisie op te zetten. De bewoners waren afkomstig van het rust- en verpleeghuis aan de Bloemgracht en 20 valide mensen verhuisden naar Oostererf.
De Rozenboom werd op 18 november 1957 geopend en er konden daar 150 mensen verpleegd worden. Op 5 juni 1958 schreef De Telegraaf over een incident dat plaatsvond op 5 juni 1958. De bewoners van Oostererf hadden een uitje en tijdens een koffiepauze in de Roode Leeuw te Schoorl wil de 91-jarige Stoffel Post graag een biertje maar dat krijg hij niet want alcohol mocht niet.
De heer Post riep daarop ‘Als ik geen bier krijg, dan ga ik!’ Stoffel deed wat hij gezegd had en liep weg en kwam niet meer terug. Eén van de begeleiders leende vervolgens een fiets en ging de oude man zoeken maar vond hem niet. Het gezelschap vertrok vervolgens zonder Stoffel naar Zaandam, waarna de eigenaar van De Roode Leeuw en een wachtmeester de zoektocht te paard voortzetten in het duingebied, helaas zonder resultaat.
Veel later kwam het bericht dat de oude man was gevonden door een brugwachter in Ouddorp bij Alkmaar. De man was doodop en sprak verwarrend waarna de brugwachter de politie waarschuwde. De politie was op de hoogte van de vermissing van Stoffel en een paar uur later lag hij weer veilig in zijn bed in Oostererf. De man had 15 kilometer gelopen en had er 6 uur over gedaan.
Het tehuis was van de gemeente Zaandam, dit blijkt op 25 juni 1959 toen er in advertenties in diverse kranten zoals de Provinciale Drentsche- en Asser Courant, Dagblad van het Noorden, Friese Koerier en Het Parool personeel werd gevraagd door de gemeente Zaandam. De gemeente vroeg om huishoudelijke personeel dat tussen de F. 225 en F. 330 per maand kon verdienen, ook werden er verpleeghulpen gevraagd (brutosalaris van F. 250 tot F. 375). Ook werden er verpleegsters gevraagd waarbij het salaris volgens rijksregeling was.
Op zondag 3 december 1960 werd een deel van het dak van Oostererf door een rukwind afgerukt en kwam een stukje verder weer neer, er hoefde niemand te worden geëvacueerd. Dagbladen als De Telegraaf, Trouw en de Leeuwarder Courant maakten hier melding van.
Personeel bleef moeilijk te krijgen want in de jaren erna werd er regelmatig in advertenties in landelijke en regionale kranten in het hele land hierom gevraagd. In 1962 werd er door de gemeente Zaandam weer verpleegkundigen gevraagd, het loon was iets opgetrokken. Een verpleegkundige kon afhankelijk van leeftijd en ervaring nu tussen F. 250 en F. 475 bruto per maand verdienen.
Halverwege de jaren ’60 bleek het pensiontehuis Oostererf te klein en werd het in 1965 uitgebreid met 30 kamers. Aannemer was de firma J.C. Heddes uit Berkhout die de uitbreiding voor F. 313.350 realiseerde.
Beide complexen werden in 1976 vervangen door verpleeghuis Oostergouw dat op 15 september van dat jaar werd geopend, waarna alle medewerkers een potje Zaanse mosterd kregen voor bewezen diensten. Na de verhuizing naar Oostergouw werd Oostererf nog enige tijd bewoond door krakers waarna het complex in 1980 werd gesloopt om plaats te maken voor de uitbreiding van ziekenhuis De Heel, het tegenwoordige Zaans Medisch Centrum.
In 2016 verhuisde het Zaans Medisch Centrum naar de huidige nieuwbouw waarna de oude panden werden gesloopt en is er een nieuw wijkje op het terrein gekomen.
Bekijk hier alle fototijdreizen.
Tekst en foto 2025: Bert Versteeg. Bronnen: Beeldbank Zaansche Molen, Gemeentearchief Zaanstad, Zaanwiki.
Ik zie nu dat dat al in het bijgaande artikel al vermeld werd; sorry, niet goed opgelet!
Volgens mij is het dak er nog eens afgewaaid tijdens een hevige storm
Ik kan me nog heel goed herinneren dat de Rozenboom n drama was ` het stond heel slecht aan gegeven. Als je daar in kwam ging je dood`.. het was voor de ouderen n spook idee. Ik ben nu 78 jr en weet nu dat het gewoon ook de tijd was
Het consultatiebureau voor tuberculose bestrijding stond naast Oostererf, voor het Juliana ziekenhuis destijds, Heijermansstraat 124.
Daar met veel plezier gewerkt, geleerd bloed te prikken voor een bezinkings uitslag, mantouxprikken te geven en af te lezen op de lagere scholen in de hele Zaanstreek. Spuiten tussentijds uitkoken aldaar.
Röntgenfoto van de longen leren maken en met de hand ontwikkelen…. En dit alles zonder opleiding, aldoende aangeleerd.
Mijn oma woonde in de nabijgelegen prachtige bejaardenwoningen aan de Heijermansstraat. Als kind speelden wij wel eens bij de ingang van Oostererf. Je kon lekker die helling op- en afrennen. De Rozenboom stond, voor zover ik mij herinner, minder goed bekend onder bejaarden. Of dat terecht was, weet ik niet. Je hoorde in die tijd regelmatig van mensen dat, als oma niet meer zelfstandig kon wonen, maar toch niet naar een bejaardenhuis wilde, de kinderen dreigden met plaatsing in de Rozenboom. Dan ging ze meestal wel.
Het schuine straatje dat naar Oostererf leidde, heeft er nog lange tijd gelegen, maar lijkt inmiddels helemaal verdwenen na de bouw van de ambulancepost.