Vandaag in de fototijdreis nemen we je mee naar de Kopermolenstraat. Deze straat ligt in het oosten van Zaandam tussen de Oostzijde en de Heijermansstraat.

De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

Deze ansichtkaart komt uit de beeldbank van de Zaansche Molen. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag de Kopermolenstraat in Zaandam.

Kopermolenstraat

In deze aflevering van de fototijdreis gaan we naar de Kopermolenstraat. De straat ligt in het oosten van Zaandam tussen de Oostzijde en de Heijermansstraat. Tot in de jaren ’20 van de vorige eeuw het Kopermolenpad.

Net als de meeste straten ten noorden van de Kopermolenstraat is deze straat vernoemd naar een molen. De Kopermolen was een in 1642 gebouwde volmolen waarvan de windbrief op 20 september van dat jaar werd uitgereikt aan Gerrit Pietersz. Bleecker die F. 4,- windpacht per jaar moest betalen.

Omstreeks 1725 werd de molen verbouwd tot een oliemolen met twee dubbele oliewerken. Dat wil zeggen dat de molen was uitgerust met twee voorslagen en twee naslagen, twaalf stampers en twee koppels kantstenen.

In 1848 kwam de molen in bezit van één van de grootste olieslagers van de streek. Cornelis Cnz. Honig, die naast De Kopermolen eigenaar was van nog dertien molens. Op 1 september 1865 brak er brand uit in de molen. Omdat het Zaandammer Kermis was stond de molen stil. Kermis was toen net als Pinksterdrie: een soort feestdag en veel arbeiders waren vrij om kermis te vieren. Niet alleen de arbeiders vierden kermis, ook de brandweer deed dit waardoor de spuitgasten met hun spuiten en behoorlijk dronken veel te laat bij de brandende molen kwamen.

De Koperslager ging geheel verloren en eigenaar Cornelis Honig ontving F. 8.500 voor de molen en F 20.799,04 voor de lading uitgekeerd. De molen werd niet meer herbouwd.

De Kopermolen stond iets ten zuiden van de Kopermolenstraat, aan de Kopermolensloot en ten oosten van de Rosmolenstraat. In 1924 werd de straat naar het oosten uitgebreid en werden ook andere straten in de nieuwe Rosmolenbuurt aangelegd. In totaal werden er tussen 1924 en 1928 ongeveer 300 nieuwe woningen gebouwd in opdracht van enkele woningbouwverenigingen.

Omstreeks 2009 werd het gedeelte tussen de Rosmolenstraat en de Heijermansstraat in het kader van stadsvernieuwing gesloopt en kwamen er nieuwe woningen voor in de plaats. In 2017 kwam de sloper nogmaals naar de Kopermolenstraat en werden de huisnummers 13 t/m 35 gesloopt terwijl er ook in de Herder- en Taanmanstraat huizen werden gesloopt.

De Kopermolenstraat zelf werd in 2019 opnieuw ingericht. Het huis met de fraaie Zaanse gevel was Kopermolenstraat 3 en was het eigendom van aannemer Cornelis Kakes. Deze gevel sierde oorspronkelijk het huis van verffabrikant Heyme Vis die op Oostzijde 219 woonde en staat zelfs op één van de Zaanse schilderijen van de Franse schilder Claude Monet. Heyme Vis overleed in 1914 waarna Kakes opdracht kreeg de woning te slopen.

Kakes demonteerde de gevel, die aan de Zaankant stond en plaatste deze vervolgens aan de gevel van zijn huis op Kopermolenstraat 3. Later werd de woning gebruikt als werkplaats van de firma Kakes. In 1986 moest Kopermolenstraat 3 verdwijnen omdat Kakes ging uitbreiden. Ook nu verdween de gevel niet, want deze werd door erfgoed liefhebber Frans Wytema uit Zaandijk veiliggesteld. Twintig jaar later, in 2006, werd de gevel geplaatst aan Boschstraat 1 in Zaandijk.

De opstallen van de firma Kakes werden in het voorjaar van 2023 gesloopt en het terrein ligt nu, november 2025, nog steeds braak.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2025: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Zaanwiki, Beeldbank Zaansche Molen, Molendatabase verdwenen molens en eerder nieuws op De Orkaan.