Op de begraafplaats in Oostzaan zijn onlangs een gedenkboom en een gedenkvlinder geplaatst. Ze zijn bedoeld als troostrijke plekken waar nabestaanden een naamplaatje kunnen laten aanbrengen voor een overleden kind of volwassene. 

Het idee ontstond jaren geleden uit een menselijk initiatief, maar de uitvoering blijkt onk. Achter de monumenten schuilt een commercieel verdienmodel dat de gemeente pas na plaatsing doorzag.

Het plan voor de gedenkplek kwam onder meer van Margo Piets, die tijdens de renovatie van de begraafplaats een plek wilde waar ook de namen van overleden kinderen zichtbaar konden blijven:

‘Op veel begraafplaatsen is er zo’n monumentje waar ouders een vlindertje met een naam kunnen ophangen. Dat wilde ik hier ook: iets kleins, symbolisch, voor ouders die hun kind verloren hebben.’

In overleg met een toenmalige gemeentemedewerker werd besloten om bij de kindergraven een vlinder te plaatsen, en iets verderop een boom voor volwassenen. De uitvoering liet lang op zich wachten: de betrokken ambtenaar vertrok, de dossiers verhuisden, en pas anderhalve week geleden werden de kunstobjecten daadwerkelijk geplaatst. Dit gebeurde door de commerciële onderneming Gedenk-Boom.nl uit Breezand. 

Wat begon als iets troostrijks, kreeg voor Piets een wrange bijsmaak toen ze hoorde wat nabestaanden moeten betalen. Voor een klein metalen gedenkplaatje vraagt het bedrijf € 169. 

‘Dat is niet oké, zo maak je rouw tot een luxeproduct.’ Volgens haar zou een gedenkplaatje hooguit een paar tientjes mogen kosten: 

‘Niet iedereen heeft geld over na een begrafenis, zeker niet bij jonge kinderen zonder verzekering. Iedereen zou zo’n herinnering moeten kunnen plaatsen, niet alleen wie dat kan betalen.’

De leverancier verkoopt de metalen gedenk-blaadjes via een eigen webshop die ook te bereiken is via een QR-code die naast de boom en de vlinder is geplaatst. Per object wordt € 37,50 afgedragen aan de gemeente Oostzaan voor onderhoud; de rest van de opbrengst blijft bij het bedrijf. Omdat één boom ruimte heeft voor honderden blaadjes, loopt het totale bedrag per object voor de leverancier op tot tienduizenden euro’s.

Gedenk-Boom.nl is onderdeel van het Noord-Hollandse mediabedrijf FMR Producties/LokaalTotaal van ondernemers Frank Middelie en Marco Reebeen. Zij begonnen in 2000 met toiletreclame en groeiden uit tot uitgevers van gemeentegidsen.

Niet betrokken

Uit de beantwoording van vragen die De Orkaan stelde, blijkt dat de gemeente pas twee dagen vóór de plaatsing officieel op de hoogte werd gesteld. De aanschaf van de objecten – ruim € 27.000 – viel niet binnen het eerdere raadsbesluit over de renovatie van de begraafplaats. 

Wethouder Stijn Nijssen (VVD) bevestigt dat er geen politieke besluitvorming aan voorafging: 

‘Het college meent dat de gedenkboom en -vlinder buiten de reikwijdte van dat besluit vallen. De aanschaf had via een collegebesluit moeten verlopen, gezien de hoogte van het bedrag.’

Het contract werd ambtelijk afgesloten, zonder collegebesluit: 

‘Het college had de besluitvorming anders willen zien. We waren niet betrokken bij de keuze voor de leverancier of de prijs van de plaatjes.’

Over die prijs is de wethouder duidelijk: hij vindt de prijs van € 169 erg hoog. Hij vindt dat het voor zoveel mogelijk mensen haalbaar moet zijn om een dierbare te gedenken.

Volgens de wethouder is het contractueel niet mogelijk om de productie van de plaatjes lokaal opnieuw aan te besteden, maar er wordt wel met de leverancier gesproken over een verlaging van de prijs: 

‘We kunnen het contract niet openbreken, maar we gaan wél in gesprek met de leverancier om te kijken of de prijs omlaag kan.’

Piets blijft hopen op een oplossing: 

‘Er hangen nu alleen nog voorbeeldblaadjes, dus dit is hét moment om het goed te regelen.’

Of de boom en de vlinder snel met gedenkplaatjes gevuld worden zal de toekomst leren. Maar door de hoge prijs per plaatje en het commerciële model lijkt de gedenkboom onbedoeld te zijn uitgegroeid tot een geldboom.

De gemeente heeft dus al – zonder raadsbesluit – ruim € 27.000 aan Gedenk-Boom.nl betaald voor de ‘objecten’ en waarna het bedrijf € 169 per plaatje af kan tikken en daarvan € 37,50 terugstort aan Oostzaan. Na 100 plaatjes heeft de Gedenk-boom zo’n € 44.000 opgehaald en de gemeente € 3.750.

Door: Merel Kan en Piet Bakker, met informatie van Margo Piets, van Gedenk-Boom.nl, website Oostzaan, gegevens van de KvK en uit de beantwoording van onze vragen aan wethouder Nijssen.