Een nieuwe Tweede Kamer, vandaag de beëdiging van de nieuwe leden, gister afscheid van niet minder dan 70 Kamerleden. Daarvan stelden zich 23 niet meer verkiesbaar, terwijl er 47 hun partij zetels zagen verliezen en gedwongen afscheid moesten nemen. Daarbij twee Zaankanters: Rosemarijn Dral (VVD) was niet meer verkiesbaar; Peter van Haasen stond op een te lage positie (43) om in de Kamer te komen (zijn partij daalde naar 26 zetels).

Van drie naar één en zelfs dat was bijna misgegaan.

We kregen bijna een Tweede Kamer zonder ook maar één Zaanse afgevaardigde. Die tragedie leek zich te voltrekken nu bij GroenLinks-PvdA vier vrouwen met voorkeurstemmen zijn verkozen tot Kamerlid. Dat zijn Fatihya Abdi, Mikal Tseggai, Lisa Vliegenthart en Barbara Kathmann. Allen zijn niet-Zaankanters.

Zij stonden te laag op de kandidatenlijst om op eigen kracht in de Kamer te komen voor de partij, die twintig zetels haalde. Door de voorkeurstemmen zullen zij kandidaten vervangen die hoger op de lijst stonden. Dat zijn dus de nummers 17, 18, 19 en 20.

En wie stond op nummer 17? De Zaandamse Songül Mutluer, oud-wethouder van Zaanstad. Gezien de peilingen leek zij verzekerd van haar plek in het nieuwe parlement, maar door het tegenvallende resultaat van GroenLinks-PvdA veranderde dat beeld. En door de voorkeurstemmen op de vier vrouwen leek Mutluer als het ware door te schuiven naar positie 21.

Het zou jammer zijn als de Turks-Nederlandse jurist niet terugkeert in de Kamer, en dat zeggen we niet alleen om Zaans-chauvinistische redenen. Mutluer behoort niet tot het type onzichtbare en onhoorbare backbenchers die zelden een commissievergadering bezoeken en alleen in de Kamer verschijnen om aan stemmingen deel te nemen. Onlangs nog bijvoorbeeld diende zij een initiatiefnota in om femicide – de moord op vrouwen vanwege hun gender – steviger aan te pakken.

Andere Zaanse kandidaten stonden te laag om (zonder voorkeurstemmen) kans te maken op een zetel. Dat waren Sietse Oppenhuizen (no. 45 bij de ChristenUnie), Cynthia Gordijn (no. 15 bij JA21) en Annemarie van Nieuwamerongen-Oosterkamp (no. 56 bij de VVD). Maar ‘op de wip’ zit Joris Lohman (39) uit Zaandam die op de 20e plek bij het CDA stond. De partij behaalt 18 zetels maar komt vrijwel zeker in het kabinet, als de Kamerleden doorschuiven komt Lohman in de Kamer.

Een Zaankanterloze Tweede Kamer dus, vanaf 12 november? Nee. Frans Timmermans brengt redding. Vanwege de stembusuitslag treedt hij terug als leider van GroenLinks-PvdA. Navraag in Den Haag leert ons dat hij daarmee óók zijn zetel in de nieuwe Tweede Kamer zal opgeven. Daardoor schuift kandidaat no. 17 vanzelf een plaatsje omhoog naar no. 16, met pal achter haar de vier vrouwen die met voorkeurstemmen zijn gekozen. 

De Zaanstreek komt met de schrik vrij. Net als Songül Mutluer. Tegenover De Orkaan laat zij weten ‘erg dankbaar’ te zijn voor alle stemmen die zijn uitgebracht op haar partij en op haar als persoon. ‘En ik heb heel veel zin om opnieuw aan de slag te gaan als Kamerlid voor GroenLinks-PvdA. De stem op een vrouw heeft gewerkt. Hopelijk een volgende keer ook bij andere partijen. Heel uniek dat we nu veertien vrouwen in de fractie hebben, ten opzichte van zes mannen. En mijn Zaanse achtergrond neem ik in mijn hart mee.’

Overigens zijn er – ander heuglijk feit – nooit zoveel vrouwen in de Tweede Kamer gekozen als nu: 65 van de 150 parlementariërs. Van de verkozen Kamerleden is 43 procent vrouw, zo heeft stichting Stem op een Vrouw berekend. Vijf vrouwen zijn met voorkeursstemmen verkozen. Het vorige record werd gevestigd in 2010, toen 64 vrouwen in de Kamer kwamen. De jaren daarna waren het er minder.

Door Rob Vreeken. Foto boven: afscheid Kamerleden op 11 november met in het midden Peter van Haasen, onder: idem met rechts boven Rosemarijn Dral (livestream NOS).