Vandaag werd de raad per brief door de burgemeester en wethouders geïnformeerd over de stand van zaken rond het faillissement van Groupcard.

De ZaansePas, bedoeld om ‘meedoen in de samenleving’ makkelijker te maken voor inwoners met een laag inkomen, kwam deze zomer abrupt tot stilstand. De reden: het faillissement van Groupcard, het bedrijf dat de digitale stadspas uitvoerde voor Zaanstad. 

Wat begon als een sociaal platform eindigde in een complex financieel drama. 

Onderuit

In juli 2025 ging Groupcard onderuit. Eerst viel Groupcard B.V. (1 juli), daarna zes zusterbedrijven (21 juli). Op 29 juli volgde ook de Stichting Derdengelden Groupcard, die het geld van gemeenten en pashouders moest beheren. De bestuurder van het geheel werd op 7 oktober persoonlijk failliet verklaard.

De onderneming werkte voor tientallen gemeenten in Nederland en beheerde onder meer de ZaansePas, de ZwollePas en de LeidsebuurtPas. Het idee was eenvoudig: één digitale kaart waarmee inwoners korting kregen op sport, cultuur en duurzame aankopen.

Geen ‘derdengeld’

De curator ontdekte dat de stichting het geld van gemeenten niet op een echte derdengeldrekening beheerde. Het stond op een gewone bankrekening en werd gebruikt om de verliezen van de commerciële tak te financieren. Daardoor was er geen afgescheiden vermogen en verdween gemeenschapsgeld in de gezamenlijke boedel.

Het tekort bij de stichting bedraagt ongeveer 7,4 miljoen euro, terwijl het boedelsaldo maar 1,5 miljoen euro is. De kans dat schuldeisers hun geld terugzien, is minimaal.

Verlies op verlies

Groupcard draaide al jaren met verlies. 

In 2022 bedroeg het tekort bijna een miljoen euro, in 2023 liep dat op tot ruim 1,6 miljoen, en in 2024 tot bijna 4,7 miljoen euro. Volgens de curator was de administratie ‘verre van compleet’ en voldeed het bedrijf niet aan de wettelijke boekhoudplicht. Ook was de jaarrekening jarenlang niet tijdig gedeponeerd. Dat wordt beschouwd als onbehoorlijk bestuur en mogelijk een belangrijke oorzaak van het faillissement.

De ontwikkeling van het eigen IT-platform CityID bleek bovendien veel duurder en trager dan gepland. Contracten met gemeenten werden niet nagekomen, wat leidde tot vaststellingsovereenkomsten en boetes. Om het tekort te dekken werden vervolgens gelden uit de stichting gebruikt, die bedoeld waren voor inwoners en lokale regelingen.

Pogingen

Tijdens de surseance in juni en juli 2025 probeerde Groupcard onderdelen van het bedrijf te verkopen. 

De stadspasactiviteiten zouden overgaan naar Centric, maar die trok zich begin augustus terug nadat er geen overeenstemming kon worden bereikt met gemeenten, waaronder Zaanstad en Westland. 

De duurzaamheidsregelingen gingen uiteindelijk voor ongeveer 100.000 euro naar het bedrijf Winst uit je Woning. Dat Haarlemse bedrijf (WUJW) werd vanaf 2017 door Zaanstad ingeschakeld voor projecten rond woningisolatie. Zij gingen deze week ook over de kop.

Voor de cadeaukaartactiviteiten werd geen koper gevonden.

Het IT-platform CityID, waarop de passen draaiden, bleef daarna nog tijdelijk in stand dankzij enkele gemeenten die noodfinanciering boden. Zo konden zij hun inwoners wat meer tijd geven om een alternatief te vinden.

‘Coulance’

Voor Zaanstad waren de gevolgen direct voelbaar. De uitvoering van de ZaansePas en de Meedoen-regeling moest halsoverkop worden overgenomen door de gemeente zelf. Zaanstad diende bij de curator van de stichting een claim in van € 305.240,94. Dat bedrag omvatte onder meer middelen voor de Meedoen- en Witgoedregeling. De kans op terugbetaling is volgens de curator vrijwel nihil.

Uit ‘maatschappelijke betrokkenheid’ besloot het college een kleine vergoeding uit te keren aan getroffen ondernemers en kooppashouders: € 7.300 voor in totaal 233 gebruikers die hun tegoed kwijtraakten. Zaanstad benadrukt daarbij dat dezen daar geen enkel recht op hebben. 

Iets met kalf en put

Volgens het college van Zaanstad laat het faillissement zien hoe belangrijk financieel toezicht is bij aanbestedingen van sociale regelingen. 

De gemeente wil voortaan uitvoerende partijen niet alleen toetsen op prijs en innovatie, maar ook op kredietwaardigheid. Daarvoor wordt sinds mei 2025 gebruikgemaakt van software Creditsafe (Graydon) – Groupcard ging echter pas in juli failliet. Ook moet in de toekomst altijd een gecontroleerde derdengeldrekening met afgescheiden vermogen worden gebruikt, of gewerkt worden met betalingen achteraf.

Uit het antwoord van wethouder René Tuijn blijkt ook dat Zaanstad Groupcard ‘heeft gevraagd om een jaarverslag met accountantsverklaring. Dat bleek niet beschikbaar en hebben we dan ook niet ontvangen’. Kennelijk heeft dit geen argwaan bij de gemeente gewekt en heeft geen consequenties gehad.

Ook schrijft Zaanstad dat bij de toelichting van de curatoren in de VNG-bijeenkomst van 16 oktober is bleek ‘de stichting alleen in naam een Stichting Derdengelden was’ en dat er geen afgeschermd (en daarmee beschermd) vermogen was. Dat kon overigens ook al opgemaakt worden uit de KvK-gegevens van de BV’s en de Stichting.

De gemeente werkt op dit moment aan een nieuw voorkeursscenario voor de ZaansePas en de Meedoen-regeling. Daarbij wordt gekeken naar uitvoerbaarheid, maatschappelijke waarde en het herwinnen van vertrouwen bij de doelgroepen.

Door: Merel Kan en Piet Bakker, op basis van de brief van het college aan de raad en het Orkaan-archief.