Alles lijkt in orde bij GroenLinks-PvdA in Zaanstad in de aanloop van de gemeenteraadsverkiezing van 18 maart 2026. Er is een programma, een lijsttrekker en een kandidatenlijst. Maar schijn bedriegt, er is vooral veel ruzie. Niet over het programma, maar over de poppetjes: de lijsttrekker en de andere kandidaten op de lijst.

Sonja Hauet, plaatsvervangend voorzitter PvdA-Zaanstreek (de voorzitters van zowel PvdA en GroenLinks hebben zich teruggetrokken) zegt tegenover De Orkaan dat ze zich ‘verdrietig en soms machteloos’ voelt over de ontstane situatie en het betreurt dat het beschadigen van mensen niet meer in de hand is te houden: ‘ik vind het heel erg dat we op deze wijze de partij beschadigen, en de mogelijke uitkomst van de verkiezingen’.

Vandaag – 11 november – is de leden uitsluitsel beloofd over de lijsttrekker. Tot en met zondag 9 november kon gestemd worden op de voorgedragen kandidaat Eylem Köseoglu. ‘Eén of twee dagen daarna maken we de uitslag bekend’ schreef het bestuur aan de leden.

Juristen

Of dat gaat lukken is onzeker. Hauet zegt tegen De Orkaan dat het bestuur ‘met de juristen van het partijbureau in overleg is over wat ons nu te doen staat, hoe en wanneer. Misschien lukt dat bericht vandaag’. Voordat de leden het horen, moet raadslid Eylem Köseoglu, die nu voor de tweede keer door de kandidatencommissie is voorgedragen als lijsttrekker, officieel op de hoogte worden gebracht.

Eind juni stuurden PvdA-raadsleden Geert Rijken, Hans Stokebrand en Marieke Visser, samen met GL-fractievoorzitter Natascha Stroo en wethouders Wessel Breunesse (GL) en René Tuijn (PvdA) een brief aan het partijbestuur waarin ze zich keerden tegen de kandidatuur van Köseoglu. Pikant was dat Visser en Stroo ook als lijsttrekker hadden gesolliciteerd maar door de kandidatencommissie waren afgewezen.

Eind augustus werd onder druk besloten de procedure over de lijsttrekker opnieuw op te starten. Maar dat niet alleen. De gezamenlijke besturen vroegen de kandidatencommissie ook de volledige kandidatenlijst vanaf plek 2 nog eens onder de loep te nemen. En dat liep verkeerd af voor Stokebrand, Visser en Stroo. Zij keerden niet meer op de lijst terug. Rijken had vorig jaar al besloten zich niet kandidaat te stellen.

‘Prominenten’

Een aantal ‘prominente’ partijleden ondernamen twee acties om de zaak – opnieuw – terug te draaien. Vier van hen benaderden journalist Rob Swart van het NHD om anoniem hun afkeer van Köseoglu te delen. Dat ging bijvoorbeeld over het ‘drammerige gedrag rond de criminaliteitsaanpak in Zaandam-Oost’. Köseoglu’s kritiek op de werkwijze wordt op het Stadhuis niet door iedereen gewaardeerd.

Vervolgens diende een groep van vijftien ‘prominenten’ tijdens de ledenvergadering een motie in waarin ze eisten dat de lijsttrekkersprocedure per direct werd stopgezet, de uitslag van de ledenraadpleging te negeren en de procedure voor de hele lijst opnieuw te starten.

Niet uitvoerbaar

Hauet benadrukt dat de motie wel ter discussie heeft gestaan, maar uiteindelijk niet is ingediend: ‘De motie is en was niet uitvoerbaar. Ik heb ook gezegd dat ik dat niet voor mijn verantwoording nam.’

‘Ik heb gezegd: ik zie dit ook als een motie van wantrouwen terwijl ik zo integer mogelijk probeer te opereren.’

Volgens Hauet is de bewegingsvrijheid van het bestuur beperkt. De regels op het gebied van kandidaatstelling zijn strak; het moet ‘zuiver statutair’ en volgens alle regels die er zijn. ‘Ik heb in vele besturen gezeten en daar heb ik me altijd aan gehouden. Ik heb ook gezien hoe dat mis kan gaan en daar wil ik in de nadagen van mijn leven geen verantwoording voor hebben.’

‘We gaan ook niks buiten die regels en statuten doen. En als we daartoe onder druk worden gezet, dan haak ik af. Dat neem ik niet voor m’n verantwoording. Dat heb ik zaterdag ook gezegd.’

Van regels afwijken omdat een groep niet wil, is onmogelijk: ‘Wij kunnen niet anders. Wij moeten dat volgen.’

‘Ik kan niet zeggen: er is een groep leden en die is zo prominent dat ze bij voorbaat tegen alle regelgeving in gelijk hebben. Dat kan ik niet doen en dat ga ik ook niet doen.’

Toezeggingen

Op basis van ‘een aantal toezeggingen’ is de motie niet ingediend, wat betekent dat ‘we een aantal dingen nader gaan uitzoeken’ en ‘de opzet is dat we een klein beetje ruimte zoeken’. Hauet: ‘We gaan proberen hoe we verder ze tegemoet kunnen komen en of dat naar tevredenheid is. Nou ja, dat zullen we zien.’

Of dat zal leiden tot een andere lijsttrekker en een andere kandidatenlijst waarop de drie afgewezen kandidaten wel een plek kunnen krijgen, is de vraag. Hauet: ‘Bij het referendum voor de lijsttrekker was maar één kandidaat en dan kan je niet anders. Ik spreek geen oordeel uit over degene die in het referendum naar voren is gebracht. Maar dat was gewoon de enige.’

Het was volgens de waarnemend voorzitter ‘een zwaarwegend oordeel door een hele zware commissie’. ‘En dan zeg je: dat is het gegeven’. De actie tegen Köseoglu stuit Hauet wel tegen de borst:

‘De mensen die daarmee bezig zijn, ik noem weer geen namen, schijnen niet te beseffen dat ze eigenlijk actievoeren tegen een persoon en daarmee die persoon beschadigen’.

Kandidatenlijst

Een tweede strijdpunt is het feit dat Visser, Stokebrand en Stroo niet meer op de lijst mogen. Hauet:

‘Het andere punt van grote verontwaardiging is dat mensen gediskwalificeerd zijn voor de lijst. En als je gediskwalificeerd bent, ja, dan kan je niet op één staan en ook niet op de andere plekken. Dat maakt niet uit. En daar hebben wij ons ook aan gehouden.’

Met de problemen binnen de PvdA-fractie is het bestuur pas op 23 juni geconfronteerd:

‘Toen was er sprake van een overgelopen emmer. Wij wisten niet eens dat er een emmer was en nog minder dat hij overgelopen was. Dus wij konden ook niet zoveel tot dat moment. We hebben in eerste instantie, en dat vind ik ook logisch, daar sta ik nog steeds achter – alles eraan gedaan om in het geschil een verzoening tot stand te brengen. Niet van die heeft gelijk of die heeft gelijk. Dat is onze taak ook niet.’

Hauet doelt hiermee op een bijeenkomst van de voltallige PvdA-fractie (met Köseoglu en steunfractielid Rienk Spiekstra), wethouder René Tuin, zijzelf en voorzitter Melle Has, waar Köseoglu onder druk van een deel van haar fractienoten en Tuijn werd gezet om zich terug te trekken als lijsttrekker. Als ze dat niet zou doen, zou er een negatief persbericht over haar optreden naar buiten worden gebracht. Eerder had een deel van de PvdA-fractie, de GL- en PvdA-wethouders en Natascha Stroo er bij de partijbesturen op aangedrongen de kandidatuur van Köseoglu te heroverwegen (zie boven). De inschatting van De Orkaan is dat deze inmenging in de procedure uiteindelijk tot een negatief advies van de kandidatencommissie heeft geleid op grond van het schenden van integriteitsregels.

De prominenten die de motie hebben opgesteld, beroepen zich op de verdiensten van degenen die gediskwalificeerd zijn. Hauet:

‘Ik vind het eigenlijk een beetje een oneigenlijk argument. Iemand kan nog zo verdienstelijk zijn. Maar als je ergens een keer iets doet wat niet volgens de wetten en de regels is, dan zijn niet meteen al je verdiensten weg, maar dan heb je wel iets gedaan op grond waarvan een rechter kan zeggen: “Ja, dit mag niet. Dat is strafbaar en dat heeft consequenties”.’

Hauet wijst erop dat het niet alleen gaat om de kandidaten die buiten de boot vallen, maar ook om de mensen die wel op de lijst staan. Dat zijn:

‘hele verfrissende nieuwe mensen, fantastische kandidaten en mensen die actief willen zijn, veel kwaliteit en capaciteiten hebben en die ook vaak ervaring hebben. Gewoon mensen die ook naar de Zaanstreek zijn verhuisd met alles wat ze meebrengen en daardoor ook op de lijst terecht zijn gekomen. En ja, die zeggen: “wat is hier aan de hand? Zo ga je toch niet met elkaar om. Heb ik gisteren letterlijk uit iemands mond gehoord, wat gebeurt hier?”‘

Messias

De groep achter de motie domineerde de vergadering van afgelopen zaterdag. Volgens Hauet wordt ten onrechte aangenomen dat de zelfverklaarde prominenten de meerderheid uitmaken in de partij. Die groep was wel goed vertegenwoordigd:

‘Alleen degenen die iets nadrukkelijk te berde wilden brengen, die waren wel natuurlijk het luidste aanwezig. En die hebben ook uitgebreid het woord gevoerd en elkaar versterkt. Dat is allemaal normaal en dat mag en dat hoort zo. Maar het beeld dat dit dus de waarheid in de partij is, laat staan bij GroenLinks, klopt niet.’

‘En ik vertrouw er ook op dat ze het beste voorhebben met wat ze willen doen. Maar het kan natuurlijk niet zo zijn dat je zegt van “wij willen de toekomst en de Zaanstreek behoeden voor iets rampzaligs en nu gaan we dan maar heel even duidelijk iemand benoemen”. Je mag jezelf de Messias voor de toekomst verklaren. Komt misschien niet sympathiek over. Maar één ding mag je niet en dat is campagne voeren tegen iemand.’

De schade voor de partij is groot, wat er ook gebeurt: ‘dit doet de partij geen goed. Dat weet ik zeker. En dan kunnen ze de beste intenties hebben. Maar ja, dat weten we allemaal als je een beetje levenservaring hebt en zeker in politiek’.

Het is een ‘uitputtingsslag’ volgens de waarnemend voorzitter:

‘Ik had nooit verwacht dat ik nog in deze situatie terecht zou komen. Terwijl ik heel graag tot mijn laatste adem actief wil blijven als mijn gesteldheid dat toelaat. Maar dit is heel naar en er zijn nu alleen maar slachtoffers.’

Vandaag of anders zeer binnenkort wordt de lijsttrekker aan de leden bekendgemaakt. Ook deze week moet er duidelijkheid komen over de rest van de lijst. De overige kandidaten zullen daarna worden voorgelegd aan de ledenvergaderingen van respectievelijk de PvdA (dinsdag 25 november) en Groen Links (woensdag 26 november).

Door Piet Bakker en Merel Kan op basis van interview met Sonja Hauet, informatie over de bijeenkomst van zaterdag 8 november, de (niet ingediende) motie, brieven over de procedure aan GL-PvdA-leden, website PvdA en eerder nieuws op De Orkaan en het NHD. Afbeelding boven met foto’s van websites van PvdA en GroenLinks, links Sonja Hauet, boven Natascha Stroo en Eylem Köseoglu, onder Marieke Visser en Hans Stokebrand.