Filmtheater De Fabriek zat gisteravond vol vrijwilligers, bekenden, betrokkenen en mensen die zelf ooit vluchtten. Ze kwamen voor Leven na de dictatuur, de nieuwe film van Thaeer Nabil Muhreez. Thaeer en Jamil Makhoul waren twee van de mannen die in 2015 onderdak vonden in de Dam-tot-Dam-tenten in het In ’t Veldpark.

De film is tweetalig, in Arabisch en Nederlands, en volgt de vlucht uit Syrië: de overtocht over zee, nachten in het bos, smokkelroutes, de tocht via Griekenland naar Europa. Maar onder dat alles ligt een tweede laag: de psychologische vlucht. Wat gebeurt er als de oorlog achter je ligt, maar van binnen doorgaat?

In de zaal werd gelachen, geslikt, vooral gekeken en geluisterd.
De gesprekken tussen Thaeer en Jamil verschuiven de betekenis van dictator’: het gaat niet alleen om Assad, maar ook om de vader die geen tegenspraak duldt, de religie die vragen verbiedt, de traditie die bepaalt wie je bent. Mensen raken zo gewend aan onderdrukking, zeggen ze, dat ze hun ketens bijna verdedigen.

Daartegenover staan onverwachte momenten van vrijheid, zoals de vriendschap tussen Thaeer, Robert en Jamil. Thaeer vertelt hoe zijn beeld van ‘de Europeanen’ verschuift wanneer Robert niet alleen komt filmen, maar ook komt vieren. Samen vieren ze kerst en Sint Maarten, een welkome warmte buiten hun kille tent. Robert deelt Sinterklaas met hen omdat hij dat wil, niet omdat hij moet.

De vriendschap blijkt wederkerig: de vluchtelingen leren van Robert, maar Robert net zo goed van hen.

De film laat ook zien hoe zwaar het is om jezelf opnieuw uit te vinden. Thaeer zegt dat hij na zijn aankomst eigenlijk maar twee opties zag: zijn nieuwe huis een klein dictatuurtje maken, of leren leven zoals zijn nieuwe vrienden. Dat laatste betekent kritisch kijken naar eigen overtuigingen. Hij ontdekt dat sommige dictaturen niet alleen in het regime zaten, maar ook in religieuze regels en huwelijksrelaties. Afstand daarvan nemen noemt hij pijnlijk én bevrijdend.

Na de vertoning werden vragen gesteld over schuld, vriendschap en de plekken in je leven waar je breekt. Thaeer zei: ‘Een kind mag fouten maken, maar de fout van een volwassene – zeker een vluchteling – wordt harder aangerekend. Een van de moeilijkste dingen is dat mensen je in je slechtste staat zien.’

Toch laat Leven na de dictatuur je niet somber achter. In De Fabriek werd duidelijk dat het verhaal van Thaeer en Jamil groter is dan hun eigen leven: het gaat over wat nodig is om echt uit een oorlog te komen. En over hoe vriendschap en medemenselijkheid het verschil kunnen maken.

Robert vatte het aan het eind zo samen:

‘Eerst ben je uit de oorlog gekomen, en de afgelopen tien jaar is de oorlog uit jou gekomen.’

Als je deze vertoning gemist hebt, dan heb je 26 februari 2026 een nieuwe kans. Mis dit niet.

Door: Merel Kan. Leven na de dictatuur is een film Thaeer Nabil Muhreez met producent Margriet Jansen.