Als Oostzaan of Wormerland bij Zaanstad aankloppen voor een fusie krijgen ze maar één kans. Wethouder Stephanie Onclin (VVD) zei tijdens het Zaanstad Beraad: ‘we doen dit maar één keer’. Als maar één van de gemeenten zich meldt, heeft dat als consequentie dat de ander ook een keuze moet maken: ‘niet meedoen betekent ook de komende jaren niet meedoen met Zaanstad’. De gemeente wil een fusieproces niet twee keer organiseren.

Met die belofte wordt vooral de druk op Wormerland opgevoerd. Waar Oostzaan al heeft gezegd binnen afzienbare tijd voor Zaanstad of Purmerend te kiezen, houdt Wormerland de optie zelfstandigheid nog open. Over een paar jaar naar Zaanstad als Oostzaan zich al heeft aangesloten lijkt geen optie.

Onclin maakte duidelijk dat Zaanstad al in 2021 heeft aangegeven open te staan voor een gesprek en dat dit in oktober 2024 nog eens bekrachtigd is. Zij heeft recent samen met burgemeester Jan Hamming met Oostzaan en Wormerland gesproken. Het wordt ‘financieel complex’ aldus Onclin en het heeft consequenties voor gemeenschappelijke regelingen zoals de Veiligheidsregio en de GGD.

Geen grote broer

Maar het is niet alleen complex. Het is ook een kans: ‘we groeien wel door naar de tweede gemeente van de provincie’. Een fusiegemeente zou namelijk Haarlem (nu 168.743 inwoners) voorbij gaan. In Zaanstad woonden op 1 januari 162.828 mensen, Wormerland heeft 16.421 inwoners, Oostzaan heeft er 9.733. Samen zouden dat er 188.982 worden. En met wat groei dus richting de 200.000.

De wethouder liet wel het initiatief aan de toekomstige fusiepartners over: ‘we willen niet de grote broer zijn die de dorpen wil annexeren’. Dat was een overtuiging die door de meeste fracties werd gedeeld tijdens de rondvraag die door LZ-fractieleider Marianne de Boer was aangevraagd. Zij wilde dat de raad van Zaanstad zelf contact op zou nemen met de collega’s in Wormerland en Oostzaan. Maar ze kreeg weinig steun.

Merel Kingma (D66): ‘laat initiatief bij Oostzaan en Wormerland’. Zij kon ook meedelen dat haar fractiegenoten in Oostzaan en Wormerland daar ook zo over dachten. Nino Keijser (POV): ‘de bal ligt bij hen’. Anna de Groot (SP): ‘wij gaan er niet over’. Aad Verburg (ROSA): ‘nee, nee, nee’. Tamara Meerhof (PvdD): ‘nee, de bal ligt daar’. Tobias Hogervorst (GL) vond ook dat het inititief bij de buren zou moet liggen.

‘Zooi’

De felste tegenstand kwam van DENK en de voormalige partijgenoten van De Boer: VVD en DZ. Casper Davelaar (VVD) vond dat een fusie Zaanstad wat moest opleveren: welke bruidsschat nemen Wormerland en Oostzaan mee?’ Dat De Boer de naam Zaanstad zou willen inruilen bij een fusie door Zaanstreek vond hij ‘zagen aan de poten van een gemeente die al 50 jaar bestaat’.

Jos Kerkhoven herhaalde wat hij eerder bij de afgebroken eerste ronde had gezegd, hij vond het initiatief ‘bemoeizuchtig, arrogant, onbescheiden, niet opportuun, onwenselijk en contraproductief’ en zag het als het ‘verstoren van een democratisch proces’.

Daar kon niemand overheen. Behalve Erdogan Sahin van DENK: ‘drie keer nee, ga maar lekker naar Amsterdam, wij krijgen alleen maar meer zooi. De deur is dicht en op slot’. Waarop voorzitter Perry van der Velde de voorzet snedig inschoot: ‘en de sleutel weggooien’.

De Boer constateerde dat een meerderheid van de raad het niet met LZ eens was (ze kreeg alleen steun van CU’s Sietse Oppenhuizen en PVV’s Menno Barends). Ze ging wachten op een reactie uit Oostzaan en Wormerland.

Door Piet Bakker op basis van Zaanstad Beraad van 11 december 2025 (vanaf 20.00 uur). Afbeelding: Onclin en De Boer lopen de vergadering in.