Wie in Zaanstad wil bedelen, kan niet meer op Gedempte Gracht, Hermitage, Vrieschgroenstraat en het Rozenhof terecht. In de raad van Zaanstad liepen de bedel-meningen uiteen. Waar sommige partijen een bedelverbod als een mensenrechtenschending zagen, vonden anderen juist dat níét optreden een mensenrechtschending is (maar dan wel van andere mensen). De meest innovatieve oplossing werd door VVD-fractieleider Fidel Lopes aangedragen: ‘koop een fluit en ga aan de slag als straatartiest’.

Straatartiesten zijn overigens ook verboden in Zaanstad, behalve als ze ‘zich telkens minimaal 100 meter verplaatsten en zich niet langer dan 30 minuten op dezelfde plaats ophouden’. Ze mogen zich ook niet vaker dan tweemaal per dag op dezelfde plaats laten zien.

Elk jaar wordt de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) onder de loep genomen. Het recht op bedelen is op de agenda gekomen nadat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bepaalde dat een algemeen verbod op bedelen in strijd is met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens als er geen goede onderbouwing is. En een algemeen bedelverbod is precies wat Zaanstad had.

Een volledige afschaffing van het bedelverbod wil de gemeente nog niet aan. De Gedempte Gracht, Hermitage en de Vrieschgroenstraat zouden de locaties worden om het bedelverbod in stand te houden omdat hier structurele overlast zou worden ervaren van bedelaars. De laatste twee locaties zijn bij AH-winkels.

Uitbuiting

Melchior Mattens (PvdD) drukte het college op het hart om meer in te zetten op het de onderliggende oorzaken van het bedelen en ook in te zetten op het tegengaan van uitbuiting: ‘Zo lang het aanbod van hulp aan bedelaars niet op orde is, is zo’n verbod onzinnig’, zei hij. Maar een motie met die strekking werd haalde geen meerderheid.

Samen met SP en de ChristenUnie – mede-indieners van de motie – ziet de PvdD dat veel bedelaars worden uitgebuit door criminele organisaties. ‘Die uitbuiting moeten wij voorkomen, en we moeten niet de bedelaars medecriminaliseren’, aldus Anna de Groot (SP).

Burgemeester Hamming, verantwoordelijk voor de openbare veiligheid, zei dat hij ook het belang inziet van het aanpakken van de grondoorzaken en dat dat ook al gedaan wordt, maar dat het juridisch niet mogelijk is om in de APV op te nemen dat uitbuiting wordt tegengegaan.

Fluit

Op rechts heeft men meer fiducie in vasthouden aan het bedelverbod. PVV en VVD stelde voor dat het bedelverbod naast de drie door het college geopperde locaties ook bij het Rozenhof gaat gelden. PVV-fractieleider Natasja Cornelisse zegt in een toelichting aan De Orkaan dat een verbod voor Gedempte Gracht, Hermitage en Vrieschgroenstraat voor een waterbed-effect zou kunnen zorgen waardoor het Rozenhof bij bedelaars in beeld zou kunnen komen. Daar is nu (bij de ingang aan de Czarinastraat) wel overlast maar bedelaars laten zich nog niet zien. In het Rozenhof zelf heeft Zaanstad niks te zeggen.

Waar PvdD, CU en SP vinden dat het deels handhaven van het bedelverbod indruist tegen mensenrechten, vinden sommige voorstanders dat een algemene afschaffing van het bedelrecht juist tegen mensenrechten in gaat omdat andere mensen in Zaanstad (niet-bedelaars dus) het recht hebben om beschermd te worden tegen overlastgevende bedelaars.

Fidel Lopes (VVD) vroeg zich nog af waarom mensen überhaupt bedelen. ‘Je kan toch gewoon een baan nemen en een huis kopen?’ zei hij. ‘Of desnoods koop je een fluit en ga je aan de slag als straatartiest.’ ‘We hebben het hier wel over mensen hè’, reageerde Mattens.

Vier gebieden voor bedelverbod

Alle voorgestelde wijzigingen in de APV’s van Zaanstad en dus ook die over het bedelverbod werden met een ruime meerderheid van 91 procent aangenomen. Alleen PvdD en SP stemden tegen. De tekst van de APV over het bedelverbod luidt nu:

‘Het is verboden op of aan de weg of in een voor het publiek toegankelijk gebouw te bedelen om geld of andere zaken, in door het college ter voorkoming of beëindiging van overlast aangewezen gebieden.’

Die gebieden worden dus de Gedempte Gracht, De Hermitage, de Vrieschgroenstraat en door de aangenomen motie van de PVV en VVD ook het Rozenhof.

Door Jelmer de Vries en Piet Bakker. Op basis van raadsvergadering Zaanstad 18 december 2025, toelichting van Natasja Cornelisse en de APV.