De provincie Noord-Holland heeft ingestemd met het tracé van een nieuwe 380 kV‑hoogspanningsverbinding langs Assendelft. Dat gebeurde ondanks fel verzet van Zaanstad en omliggende gemeenten, die juist pleitten voor alternatieven in de Wijdewormer. 

Op provinciaal niveau werd Assendelft aangemerkt als de ‘minst slechte route’ voor natuur en landschap. In de regio overheerst een ander gevoel. Bestuurders spreken van een onbegrijpelijk besluit, omdat zware infrastructuur terechtkomt in een gebied waar de leefbaarheid al onder druk staat. Daarmee wordt de kern van het conflict zichtbaar: een nationaal belang dat lokaal neerkomt als een forse belasting.

Achtertuin

De uitbreiding van het hoogspanningsnet is onlosmakelijk verbonden met de energietransitie. Meer duurzame opwek vraagt om een robuuster netwerk. De vraag is niet óf dat netwerk moet worden uitgebreid, maar waar de gevolgen landen. In dit dossier is dat in de achtertuin van Assendelft.

In de polder verrijst een nieuw type hoogspanningsmast: de Moldaumast. Het gaat om een vakwerkmast van gegalvaniseerd staal met drie traversen, bijna zestig meter hoog en ruim dertig meter breed. Daarmee zijn deze masten aanzienlijk groter dan veel bestaande exemplaren in de Zaanstreek. De schaal wordt pas echt duidelijk wanneer oude en nieuwe masten naast elkaar worden gezien: wat eerst al aanwezig was in het landschap, groeit uit tot een dominant element.

Netbeheerder TenneT kiest voor dit type omdat het technisch vergelijkbare prestaties levert als de witte Wintrack‑masten bij het beperken van magneetvelden, maar tegen lagere kosten en met een ontwerp dat als transparanter wordt gepresenteerd. Die transparantie is echter relatief. In een open polder bepalen vooral de herhaling, de afstand tussen de masten en de knikken in het tracé het beeld. Wat resteert is een ritme van staal dat voortdurend zichtbaar blijft.

Alsof dat nog niet genoeg is, krijgt Assendelft ook te maken met een grootschalig hoogspanningsstation. Aan de zuidzijde van het dorp zijn vier mogelijke locaties in beeld. De omvang daarvan varieert sterk, van enkele hectares tot installaties die kunnen oplopen tot dertig hectare. In de planstukken wordt weinig verhuld over de impact: een installatie van deze schaal laat zich niet werkelijk inpassen in het Nederlandse landschap. In plaats daarvan wordt het landschap aangepast aan de techniek. De provincie erkent dat alle zuidelijke locaties landschappelijk ongewenst zijn en spreekt zelfs van een buitengewoon ongelukkige plek.

Voor bewoners van de Zaanstreek vertaalt het project zich in tastbare gevolgen voor hun leefomgeving. Rond hoogspanningslijnen gelden zones vanwege mogelijke gezondheidsrisico’s bij langdurige blootstelling aan magneetvelden. Binnen die zones mag niet worden gewoond of gebouwd. 

Gemeenten uit de regio plaatsen vraagtekens bij de afweging die is gemaakt en signaleren dat bescherming van de volksgezondheid minder zwaar lijkt te wegen dan natuur‑ en cultuurwaarden.

Daarnaast geldt onder en naast de lijnen een brede belemmerde strook. Hoge beplanting is daar niet toegestaan en het gebruik van de grond wordt beperkt door eisen rond veiligheid en onderhoud. Dat heeft gevolgen voor landbouw, recreatie en toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. 

Los daarvan is er de visuele impact. Bij helder weer tekenen masten en station zich scherp af tegen de horizon. Dat raakt direct aan de identiteit van het gebied, waar openheid en weidsheid plaatsmaken voor industriële aanwezigheid.

Om de lokale pijn te verzachten zijn door de regio harde voorwaarden geformuleerd. Een belangrijke eis is dat bestaande 150 kV‑verbindingen in de Zaanstreek als compensatie ondergronds worden gebracht. Daarnaast wordt het Rijk opgeroepen tot transparantere communicatie en ruimere compensatieregelingen, niet alleen voor directe grondeigenaren maar voor het gebied als geheel.

Met het definitieve tracé verandert Assendelft van een open polderrand in een cruciaal energieknooppunt. Het nationale belang van een elektriciteitsnet wordt gediend, maar de lokale gemeenschap draagt een onevenredig deel van de lasten. 

Zestig meter hoge Moldaumasten en een hoogspanningsstation van industriële schaal betekenen een blijvende verandering van het landschap.

Bronnen: Alternatief ontwerp voor hoogspanningsmast ‘Wintrack’ in beton: geschreven door H.A.I.A. (Hein) de Groot en Landschap onder hoogspanning: Borging van ruimtelijke kwaliteit bij uitbreiding van het hoogspanningsnetwerk van het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) en het Orkaan-archief (samengevat met behulp van ai-programma NotebookLM).