Vanmorgen bracht Dagblad Zaanstreek het nieuws dat ChristenUnie-raadslid Christa Neefjes uit wil laten zoeken of alle grote culture instellingen in Zaanstad wel in het nieuwe cultuurhuis willen.

Neefjes ‘baalt’ van de half miljoen extra die jaarlijks in het 30 miljoen kostende project gestoken moet worden.

Wethouder Emmer gaf eerder aan dat de weg terug afgesloten was. Dat cultuurhuis komt er, zo stelde hij bij een discussie in De Fabriek.

emmer_fabriek30 miljoen
De financiële consequenties van het Cultuurhuis zijn niet kinderachtig. Of het bij de 30 miljoen en de jaarlijkse injectie van € 470.000 blijft, is de vraag. Het hangt af van de offerte die uiteindelijk wordt uitgebracht door een bouwer.

Ook is het de vraag of de vrijgekomen gebouwen genoeg op gaan leveren, of er een exploitant voor het Grand Café gevonden gaat worden, en of de toename van bezoekers gerealiseerd wordt.

De tekenen zijn niet onverdeeld gunstig. De exploitant van de huidige Fabriek “denkt er niet over” om naar het Stationsgebied te gaan en wil bovendien De Fabriek aan de Zaan openhouden en daar een filmhuis in handhaven. De bezoekersaantallen van het filmtheater groeien nauwelijks meer. De vrijwilligers willen niet mee, het bestuur pas na lang aandringen (en omdat anders de subsidie van € 170.000 ingetrokken zou worden). Ook bij de Bieb (€ 3,4 miljoen subsidie) waren grote bezwaren, maar ook die zijn overstag gegaan.

fluxus bieb kade fabriekFluxus (€ 2 miljoen subsidie) wil wel, net als De Kade (subsidie gestaakt, krijgt pas weer geld als ze in Cultuurhuis trekken). Ook de kleine clubs als Babel en Zaanradio (€ 80.000 subsidie) zijn – maar niet zonder tegenstribbelen – akkoord gegaan. Babel en Zaanradio krijgen samen € 42.000 per jaar extra als ze meegaan (dat klinkt natuurlijk beter dan het is, dat geld gaat direct naar de exploitatie, niet naar extra activiteiten).

Ook de andere cultuurinstellingen in Zaanstad zijn huiverig. Het Molenmuseum vreest zijn subsidie kwijt te raken, de amateurs willen echt niet allemaal naar Zaandam, en vrezen ook voor hun subsidies als het nieuwe cultuurhuis een schip van bijleg wordt.

Spoor 3
Maar het gaat helemaal niet over cultuur en de vraag “of alle cultuur op één plek een goed idee was” zoals de raad onlangs nog aan de burgers vroeg (toen die beslissing al gevallen was).

In het Inverdan-plan was eerder een idee over het cultuurcluster “Spoor 3” opgenomen; dat zou boven het spoor aan fietspad De Buiging komen (nr 10 op kaart).

kaartje buiging

Maar voordat die plannen konden worden uitgewerkt, gooide de crisis van 2008 roet in het eten. De NS trekt zijn handen af van het gebouw Figaro, dat ten zuiden van het station moest komen (op plek van De Zweed). De NS had “woningen, fietsenstallingen, winkelruimte, kantoren en parkeerplekken” moeten ontwikkelen maar het contract met Zaanstad was zo opgesteld dat de NS er wel onderuit kon en de gemeente niet.

Figaro
Dat was niet het enige probleem met de NS (de grootste onroerend goed ontwikkelaar van Nederland), bij de bouw van het Stadhuis vond de gemeente dat de NS te laat had opgeleverd en te veel had gedeclareerd. De gemeente diende een claim in bij de NS.

Na een lange juridische strijd kwam de NS glansrijk als overwinnaar uit de bus: niet zij maar Zaanstad moest betalen, en bovendien beloofde de gemeente De Figaro zelf te ontwikkelen. Op het hoofdkantoor van de NS in Utrecht knalden de champagnekurken: geen boete maar een beloning, en het dure en riskante Figaro-project op het bordje van de gemeente Zaanstad.

Goede raad was duur. Heel duur zelfs.

spoor drie logoMaar het vorige college toverde een oplossing uit de hoge hoed: “Spoor 3” moest op de plek van Figaro komen, de cultuursubsidies konden op die manier aangewend worden om een probleem met de ontwikkeling en exploitatie van onroerend goed in Inverdan op te lossen.

GroenLinks
Het college zit behoorlijk klem. Als Figaro niet ontwikkeld wordt, zal dat ongetwijfeld tot een forse claim van de NS leiden. De vorige zaken zijn verloren, dus die juridische strijd durft Zaanstad niet aan. Het enige alternatief is iets anders op die plek te ontwikkelen, maar daar had Emmer ook geen zin in. Hij zag niks in hotels, markthal of winkelcentrum.

In het artikel van het Dagblad Zaanstreek werd gesteld dat het terugtrekken van de CristenUnie niet zo’n probleem zou zijn aangezien er “meer fracties” dan hun steun zouden moeten onthouden. Een rare rekensom, het college heeft een meerderheid van één stem, wegvallen van CU kan dus wel degelijk een probleem opleveren.

Cruciaal in dit verband is de positie van GroenLinks, de enige oppositiepartij die niet tegen het Cultuurhuis is. Dat komt omdat haar voormalige wethouder Linnekamp de architect van de deal met de NS was.

Maar de druk op GroenLinks neemt toe, als de kosten oplopen, zou de partij wel eens een andere positie in kunnen nemen.

UPDATE 15:00

Christa Neefjes is door De Orkaan om een reactie gevraagd en stelt dat zij niet vindt niet dat de besluitvorming over moet:

“De vorige raad heeft het besloten, maar de CU ervaart wel frustratie. Ik zie geen alternatief, maar iemand anders misschien nog wel. Dat wil ik wel zien dan. Het gaat helaas in deze discussie niet meer over wat het beste is voor cultuur.”