Zaanstad heeft een raadsinformatiebrief over de aanpak van ondermijning in Zaandam-Oost na vragen van De Orkaan aangepast. Een onjuiste weergave van het oordeel van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme over de ‘Zaanse aanpak’ is weggehaald. 

In de oorspronkelijke versie stelde burgemeester Jan Hamming dat de Staatscommissie had geoordeeld dat ‘de Zaanse aanpak voldoet’. Die bewering is geschrapt in de herziene versie. Wat overblijft is een conclusie van de gemeente zelf dat de aanpak voldoet, maar zonder onderbouwing. Omdat deze nog steeds voorafgegaan door de verwijzing naar het gesprek met de Staatscommissie wordt de suggestie gewekt dat de Staatscommissie de aanpak van Zaanstad heeft goedgekeurd.

De Staatscommissie sprak die lezing tegenover Follow The Money krachtig tegen*. Zij had volgens eigen zeggen géén oordeel gegeven over de Zaanse aanpak. Desondanks stond in de raadsinformatiebrief ‘Aanpak ondermijning en adreskwaliteit in Zaandam-Oost’ een passage waarin de burgemeester het gesprek met de commissie aanhaalt als basis voor de conclusie dat de aanpak voldoet.

‘Onjuist’

Na vragen van De Orkaan over de meest recente brief liet de woordvoerder weten dat de passage ‘onjuist’ was en dat ‘alleen de laatste zin’ had moeten worden opgenomen: ‘Onze conclusie is dat de Zaanse aanpak voldoet.’ 

De fout is inmiddels gecorrigeerd en de brief is aangepast. 

Dat is op zichzelf goed: fouten corrigeren hoort bij goed bestuur. ‘Wie geen fouten maakt, maakt niks’, zeggen we altijd op de redactie. Maar opvallend is dat de wijziging zonder toelichting of rectificatie werd doorgevoerd. Alleen wie de oude en nieuwe versie nauwkeurig vergelijkt, ziet wat er is aangepast.

Daarmee is de directe claim dat de Staatscommissie de aanpak zou hebben goedgekeurd weliswaar verwijderd, maar door de verwijzing naar het gesprek met de commissie vlak vóór de conclusie te laten staan, blijft het verband ‘subtiel’ gesuggereerd.

Bestuurlijke zorgvuldigheid vereist dat informatie aan de gemeenteraad en het publiek juist en controleerbaar is. Zeker in dossiers die raken aan stevige handhaving, mogelijke etnische profilering en burgerrechten. 

Het optreden van het interventieteam (Team Wijkgerichte Overlast) is fors: honderden controles, tientallen boetes, sluitingen van panden, en stopzettingen van uitkeringen. Dat vraagt om volledige transparantie, niet om suggestieve framing.

Dit onderstreept het belang van kritische monitoring op bestuurlijke communicatie. Want hoewel Zaanstad stelt: ‘onze conclusie is dat de aanpak voldoet,’ blijft de vraag voorlopig staan: volgens wie, behalve Zaanstad zelf?

Hier de verschillen:

Versie 1 met de passage ‘Uit dat gesprek blijkt dat de Zaanse aanpak voldoet’. Onderstreping is van De Orkaan.
Versie 2 zonder de passage. Maar nu met de zinssnede: ‘Onze conclusie is dat de Zaanse aanpak voldoet’ naar voren gehaald. Onderstreping is van De Orkaan.

We vroegen een reactie van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme. Nadat die eerder al tegenover FTM de zienswijze van Zaanstad ontkenden en dat ook aan Zaanstad zelf hebben meegedeeld, mailden ze ons ook met de nadrukkelijke mededeling dat ze geen oordeel over de Zaanse aanpak hebben gegeven:

De Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme doet wetenschappelijk onderzoek naar manieren om de aanpak van discriminatie en racisme in Nederland effectiever aan te pakken. Wij spreken als staatscommissie nadrukkelijk geen oordelen uit over de aanpak van gemeenten of andere organisaties. Wel hebben wij een instrument ontwikkeld waarmee overheidsorganisaties zelf risico’s op discriminatie en racisme in hun eigen dienstverlening kunnen opsporen, namelijk de Discriminatietoets Publieke Dienstverlening.

Door: Merel Kan en Piet Bakker, op basis van communicatie met de woordvoerder van de burgemeester, de twee versies van de raadsinformatiebrief, het Orkaan-archief en FTM.

* Meteen na de publicatie van FtM stuurde burgemeester Hamming een brief aan de raad waarin stond dat na een gesprek met Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme kon worden geconcludeerd dat de Zaanse aanpak voldeed. PvdA-fractieleider Eylem Köseoglu schreef daarna aan de burgemeester over de onjuiste weergave van de contacten met de Staatscommissie. Ook oppositiepartijen PvdD (Stella Pieterson), SP (Anna de Groot), CU (Hanneke Veurink-Malda), D66 (Merel Kingma) en DENK (Erdogan Sahin) schreven aan raad en B&W dat Zaanstad de zaken onjuist voorstelde.