Voor de 19-jarige Wanna draaien de feestdagen niet om gezellig samenzijn, maar om een gevoel van eenzaamheid. En daarin staat ze niet alleen. 

Eenzaamheid is een gevoel van leegte, verdriet of angst, omdat je voor een langere periode geen verbondenheid voelt. In 2024 voelt ruim zestig procent van de jongvolwassenen in Zaanstad zich eenzaam. Ook in Oostzaan en Wormerland geeft gemiddeld meer dan de helft van de jongvolwassenen aan zich eenzaam te voelen.

Juist tijdens de feestdagen weegt eenzaamheid extra zwaar. ‘Je ziet overal beelden van hechte families en feestende jongeren, en dat maakt deze periode zo moeilijk,’ vertelt Wanna:

‘De kerstboom staat beneden mooi opgetuigd, maar de kerstvreugde ontbreekt. Ik héb familie en van buiten lijkt alles gezellig. Ik zit in een kamer vol mensen, maar eigenlijk kent niemand mij echt.’

Leegte en verdriet

Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn. Eenzaamheid is een gevoel dat ontstaat wanneer je een emotionele band mist of minder sociale contacten hebt dan je zou willen. ‘Je kunt mensen om je heen hebben en je toch heel eenzaam voelen.’ Wanna omschrijft het als een gevoel van leegte en verdriet. Als jong meisje wordt ze veel gepest en gediscrimineerd omdat ze niet Nederlands is. ‘Kinderen zeiden dat ik te dik of niet mooi was. Ze vergeleken me met een dier vanwege mijn armhaar.’ Die woorden neemt Wanna jarenlang voor waarheid aan. ‘Ik accepteerde dat ik anders was en wilde anderen daar niet mee lastigvallen.’ 

Eenzame mensen hebben behoefte aan contact, maar tegelijkertijd staan zij daar juist minder voor open. Eenzaamheid kan namelijk leiden tot een negatieve spiraal, waardoor mensen negatiever naar zichzelf, anderen en situaties gaan kijken. Wanna herkent dat. ‘Zelfs als kinderen wel met mij wilden spelen, bleef ik liever alleen en eenzaam. Dat voelde het veiligst.’ 

Taboe

Thuis kan Wanna haar verdriet met niemand delen. Ze groeit op in een streng cultureel gezin, waar praten over mentale problemen taboe is. ‘Ik mis een band met mijn ouders. Met mijn vader heb ik nooit een gesprek langer dan dertig seconden. Het maakt mij verdrietig wanneer ik een vader en een dochter samen plezier zie maken, want ik heb dat niet.’ Op de vraag of ze denkt dat haar ouders van haar houden, valt het even stil. ‘Ik weet het eigenlijk niet. In eerste instantie denk ik: ja, want ze zorgen voor me. Ik heb eten, kleding en een dak boven mijn hoofd. Maar emotioneel? Dat weet ik niet. Ik heb me nooit echt geliefd gevoeld.’

Wanna heeft de hoop op een goede band met haar ouders opgegeven. ‘Na de zoveelste teleurstelling is het gezonder om het erbij te laten. Ik heb zeker geprobeerd om het gesprek aan te gaan, maar dan kreeg ik te horen: ‘We hebben onze eigen problemen.’ Mijn ouders zijn gevlucht voor de oorlog in Afghanistan en zij hebben daar een posttraumatische stressstoornis aan overgehouden. Als Wanna hen oppert hulp te zoeken, wordt ze in haar gezicht uitgelachen.

Ervaringsdeskundigen

Op haar dertiende zoekt Wanna zelf hulp bij een therapeut, tegen de wil van haar ouders in. ‘Zij waren vooral bezig met wat de buitenwereld ervan zou vinden.’ Bij haar therapeut kan Wanna voor het eerst haar verhaal kwijt. Ze volgt jarenlang intensieve therapie. Op haar achttiende heeft ze een therapeut die haar vertelt over Jongvolwassenen Ervaringsdeskundigen Zaanstad (JED), een onderdeel van De Hoofdzaak (regio Zaanstreek-Waterland): een netwerk voor en door mensen met een psychische kwetsbaarheid:

‘Ik vertelde dat ik niemand had om mee te praten en me daardoor heel alleen voelde. Mijn therapeut wist dat ik herkenning nodig had.’ 

De Hoofdzaak biedt een laagdrempelige ontmoetingsplek voor mensen met psychische problemen en hun naasten, grotendeels gedragen door vrijwillige ervaringsdeskundigen. Wanna besluit het leertraject te volgen om zelf vrijwilliger te worden bij JED Zaanstad. ‘Tijdens het kennismakingsgesprek voelde ik meteen hoe fijn het is om ervaringen uit te wisselen met iemand die je echt begrijpt. Niet als cliënt tegenover een hulpverlener, maar als gelijkwaardige. Ik was niet langer het zwarte schaap. Voor het eerst in lange tijd voelde ik me niet eenzaam.’

Herkenning

Toch blijft haar pestverleden haar achtervolgen. ‘Als ik nieuwe mensen ontmoet, heb ik nog steeds het gevoel dat ik perfect moet zijn. Ik maak me druk om mijn uiterlijk en sta vroeg op om mezelf zo mooi mogelijk te maken, omdat ik geen verkeerde indruk wil achterlaten.’

Soms isoleert ze zichzelf nog steeds, als een vorm van bescherming. ‘Ik dacht lange tijd dat ik het verdiende, alsof het een straf was. Maar ik heb geleerd om liever voor mezelf te zijn. In plaats van mezelf te verwaarlozen met slecht eten of eindeloos scrollen, kies ik er nu voor om een boek te lezen.’

Praten over haar gevoelens blijft moeilijk, maar Wanna vindt het belangrijk om het toch te doen – juist rond de feestdagen:

‘Ik weet zeker dat er veel mensen zijn die hiermee worstelen. Als iemand dit leest en zich erin herkent, dan is dat al iets waard. Herkenning is zo belangrijk. Het is oké om je eenzaam te voelen.’

Door: Mila Lange, met veel dank aan Wanna.