Een goed bewaard stukje verleden in de Indische Buurt in Wormerveer: t Hof Saenden / Zaende. Iets minder bomen en daarvoor in de plaats auto’s
De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…
Deze ansichtkaart komt uit de privé-verzameling van Orkaan-redacteur Piet Bakker. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: Hof Zaende in Wormerveer.
Hof Saenden/Zaende in Wormerveer
Voor de fototijdreis van vandaag gaan we terug naar Wormerveer waar aan de Billitonkade 31 tot en met 40 `t Hof Saenden staat.
Dit fraaie hofje is in 1915-1916 gebouwd in opdracht van de Wormerveerse firma Bloemendaal en Laan ter gelegenheid van het 50-jarig zakenjubileum van Jan Adriaan Laan. Het was bestemd voor gepensioneerde werklieden zonder kinderen. Deze gepensioneerden waren werknemers van Rijstpellerij Hollandia aan de Veerdijk in Wormer en Oliefabriek De Toekomst aan de Zaandijkerweg in Wormerveer.
Het hofje bestaat uit een centraal poortgebouw met aan weerskanten een rijtje van vijf woningen. Aan de woningen in Neo-Hollandse Renaissance-stijl werden typische Zaanse elementen toegevoegd, zoals houten voorschotten en klokgeveltjes, windveren en kurketrekker-makelaars.
Het hofje is gebouwd door aannemer J. Bus naar een ontwerp en onder toezicht van de Wormerveerse architect Dirk Stam. Achter het hofje kwam een gemeenschappelijke tuin en aan de voorzijde werd een plantsoen aangelegd. Nadat het hofje was overgedragen aan de gemeente werd het in 1975/76 gerenoveerd.
Bloemendaal en Laan was opgericht in 1872 door Frederik Bloemendaal en zijn halfbroers Remmert en Jan Adriaan Laan. Zij begonnen hun bedrijf met de huur van pelmolen De Jonge Prinses die aan het eind van de Kalverringdijk in Zaandam stond. In 1877 werd de Stoomrijstpellerij Hollandia aan de Veerdijk in Wormer gebouwd gevolgd door de pakhuizen Java, Bassein, Saigon en Batavia, plaatsen waar de rijst werd gehaald. In 1965 stopte men de productie en in 1966 werden alle overige activiteiten opgeheven.
De panden werden in 1972 verkocht en in 1980 werd de stichting Hollandia opgericht met als doel de historische panden te bewaren. Uiteindelijk werden de voormalige rijstpellerij en de pakhuizen gerestaureerd en deze werkzaamheden werden in 2011 afgerond.
Bloemendaal en Laan hadden ook belangen in de olieslagerij waarmee begonnen werd met de oliemolens De Boerin en De Bezem in Wormerveer. Later kwam De Eenhoorn hierbij, die ten zuiden van de Zaanbrug stond. De Bezem stond aan de Noorddijk ongeveer tegenover De Hofjes in Wormer terwijl de Boerin iets noordelijker stond daar waar nu de Wylde Swan is.
Ook oliemolen De Ram die aan de Zaanweg, nabij de Dubbele Buurt stond, is korte tijd, van 1872 tot 1874, in bezit van Bloemendaal en Laan geweest. In 1881 kocht het bedrijf voor F 70.500, – de oliefabriek De Toekomst aan het Zaandijkerwegje. Door de zware concurrentie in de olieslagerij werd het inmiddels gemoderniseerde bedrijf in 1959 overgenomen door de Koninklijke bedrijven T. Duyvis Jz uit Koog aan de Zaan die op haar beurt De Toekomst in 1970 verkocht aan de naastgelegen oliefabriek Croklaan die de fabriek uiteindelijk liet slopen.
De spelling die we hanteren is Hof Saenden, op de ansichtkaart wordt het gespeld als Hof Zaende, ook dat vinden we hier en daar terug (het Hof van Zaenden ligt trouwens in Zaandam). Het hofje is een Rijksmonument.
Bekijk hier alle fototijdreizen.
Foto en tekst 2024: Bert Versteeg. Bronnen:, Wikipedia, Zaanwiki, Historische Vereniging Wormerveer, Molendatabase.
Op de plek van dit hof heeft (alweer een tijdje terug) nog een blauwpapiermolen De Vergulde Bijkorf gestaan, die de scheldnaam De Bel had. Zijn windbrief (geschreven permissie om gebruik van de wind te maken) is gedagtekend 24 september 1643. Hij verbrandde 4 januari 1775 en werd herbouwd. Deze tweede Vergulde Bijkorf is in 1816 gesloopt en het molenlijf is gebruikt bij de herbouw van pelmolen Het Guiswijf aan het Guispad op Zaandijk (ook die was gesloopt, voldeed w.s. niet goed genoeg). Volgens het boek "1100 Zaanse molens", waaruit ik deze gegevens heb, is de locatie: Ten zuiden Billitonkade, tussen Wandelweg en Delistraat.
Ik woon in de buurt en onlangs is het monument gerestaureerd. Mensen ga eens kijken in de lente als de bloei begint. Het parkje is openbaar. Ingang ook via de Insulindelaan en Delistraat.
leuk stukje over het hof saenden. ik heb daar in de 50er jaren gewoond, toen mochten er ook jonge gezinnen wonen, 4 in totaal als kinderen hebben we daar een geweldige tijd beleefd, vooral de grote tuin was een geweldige speelplek. de naam Hof saenden staat boven de grote ingangspoort.
Tot voor kort sloeg het klokje nog de uren, maar sinds de laatste schilderbeurt hoor ik die niet meer.
Een van de mooist overgebleven stukjes Wormerveer, de sfeer van vroeger is nog altijd aanwezig.
Zeker mooi, ik weet nog heel goed dat daar ook een inktzwarte stinksloot was tussen de Billitonkade en de Sumatrakade en onder de Wandelweg door liep naar de Bankakade. Waar op sommige dagen de vissen halfdood boven dreven die we dan in een emmer deden en bij boer Japies bij de spoorbrug weer lieten gaan.