De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.
De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…
De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Lagedijk in Koog a/d Zaan ter hoogte van het Boschjespad (nu: Boschjesstraat).
Boschjespad/straat (Koog a/d Zaan)
De Boschjesstraat heette vroeger Boschjespad (en daarvoor Weeshuispad) en kreeg in 1767 een padreglement.
In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een zogenoemde padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padreglementen zijn namelijk nergens buiten de Zaanstreek gevonden.
Het Boschjespad is vernoemd naar het Koger Bosje dit was een begroeid terrein dat ruimte bood aan voetbalclub SDO- Samenspel Doet Overwinnen (hieruit ontstond in 1910 KFC) en korfbalclub KZ. Op dit terrein werd in 1927 Ons Verpleeghuis gebouwd dat tot 1987 verpleeghuis bleef.
De Boschjesstraat was vroeger sowieso een vrij belangrijke straat want hier stonden tot 1908 ook het oude gemeentehuis en het politiebureau. In 1908 werden het nieuwe raadhuis en politiebureau aan de Raadhuisstraat 86 in gebruik genomen.
In 1923 begonnen de heren W. Gesink en C. Terwey de Auto Centrale Zaanstreek, zij begonnen met het repareren van auto`s, later – van 1923 tot 1950 hadden ze ook een busdienst, een reisburo (1930 – 1950) en vanaf 1946 werden er ook auto`s verkocht. In 1975 werd de naam van het bedrijf veranderd in Gesink B.V. en in 1987 werd het de Peugeot dealer voor de Zaanstreek maar toen was het bedrijf al verhuisd naar Zuideinde 91.
In het westelijk deel van de Boschjesstraat kwamen in 1932 de RK kerk H.H. Martelaren van Gorcum (nr. 115) en de pastorie (nr. 113) en in 1933 werd nabij de kerk de RK lagere Leonardusschool op nr. 66 geopend. De school is in 2004 gesloopt en werd vervangen door basisschool De Pyramide, de pastorie werd in 2007 verkocht en is thans een woonhuis en in de kerk werden tot 2021 diensten gehouden, het gebouw deed in 2022 dienst als Corona priklocatie.
Op de oude foto staat rechts tapperij De Korendrager, hier is tegenwoordig de ingang van de Schipperslaan dat toegang geeft tot Duyis Wiener op de Kogerhem.
In Amsterdam had je het Korendragersgilde, de werklui die in het gilde verenigd waren droegen zakken o.a. graan van de schepen naar de pakhuizen. In de Zaanstreek was de algemene benaming voor deze werklui zaadsjouwers.
Behalve de tapperij stond er in Zaandam pelmolen De Korendrager, gebouwd in 1690 en afgebroken in 1800. Het is dus mogelijk dat de Zaanse Korendragers de mensen waren die behalve het graan voor de meelmolens ook de gerst voor de pelmolens en het zaad voor de oliemolens versjouwden.
Op de recente foto is het pand op de hoek Lagendijk/Boschjesstraat, nog net zichtbaar, hier zat kapper M.C. Kat, opgevolgd door. kapper Van Stiphout.
Bekijk hier alle fototijdreizen.
Foto en tekst 2022: Bert Versteeg.
Om op de "zaadsjouwers" terug te komen: Cor Bruyn heeft hierover een boek geschreven in 1933. Hij beschrijft hierin de ellendige omstandigheden en armoede waarin deze mensen het zware werk moesten doen. letterlijk tot ze er bij neervielen. Vaak werd het weekloon direct opgezopen in het cafe. Vandaar die kroeg waarschijnlijk.
In de volksmond is het dan wel Lagedijk, maar formeel gesproken is het in Koog Lagendijk en in Zaandijk is het Lagedijk. En dat is al zo sinds 19 april 1921 toen de raad van Koog aan de Zaan het voorstel van B&W goedkeurde om de (toen ook als bekend staande) Lagendijk in te delen in, van noord naar zuid: Hoogstraat, Lagendijk, Dubbele Buurt en Achterweg, Raadhuisstraat en Zuideinde.
exact!
Meneer B Versteeg altijd goed in straatnamen maar in Koog aan de Zaan is het Lagendijk en in Zaandijk Lagedijk
Kapper Stiphout volgde kapper Fran(c)ke op.
Prachtig artikel. Maar is het in de Koog niet Lagendijk en in Zaandijk Lagedijk. ? en anders de vraag wanneer is de N toegevoegd.?
Meneer Hoogkamer, op de website van het Noordhollands Dagblad van 18september 2022 vond ik het volgende: Waarom hangen er in Koog aan de Zaan bordjes ’Lagendijk’? Met een ’n’. Terwijl het Lagedijk moet zijn, althans volgens Ab Jacobsen, inwoner van Koog aan de Zaan. Hij heeft al heel wat heen en weer gemaild met Frans Hoving van het Gemeentearchief Zaanstad. Ook binnen de Vereniging Historisch Zaandam heeft de kwestie al eens tot discussie geleid. Anneke Steemers van de Historische Vereniging Koog Zaandijk vindt het in ieder geval praktisch: Lagedijk in Zaandijk, Lagendijk in Koog aan de Zaan. Ab Jacobsen was verhuizer en werkte voor Olam, maar hij is nu met pensioen. Naamswijzigingen als deze fascineren hem. Of neem het Kogerhoutpad in Koog aan de Zaan. „Dat moet het Kooger Outpad zijn”, zegt hij. „Naar de molen de Koger Out.” Terug naar de Lagendijk (of Lagedijk) in Koog aan de Zaan. De bordjes die er nu hangen vermelden ’Lagendijk’, maar net als in Zaandijk hingen ze hier ook met ’Lagedijk’. „Echt waar”, zegt Jacobsen. Als bewijs stuurt hij foto’s. „En dat moet het zijn: Lagedijk.” Raadsbesluit uit 1921 Frans Hoving archivaris van het Gemeentearchief snapt de ergernis wel. „Jacobsen vindt dat het Lagedijk moet zijn. En dat is ook het meest logisch.” Hij vond er in een raadsbesluit uit 1921 dit over terug: „(…) de straatweg loopende door deze gemeente, thans bekend onder den naam Lagendyk, in te delen als volgt: het gedeelte vanaf de grens met Zaandyk tot aan de Koogersluis den naam te geven Hoogstraat. Het gedeelte vanaf de Koogersluis tot aan de Dubbele buurt den naam te doen behouden van Lagendyk.” Hoving: „Formeel klopt het dus dat er bordjes hangen met ’Lagendijk’. Want alleen de gemeenteraad heeft de bevoegdheid om straatnamen te wijzigen, het raadsbesluit is leidend.” Krantenknipsels „Opmerkelijk is”, zegt Jacobsen, „dat de gemeente Koog aan de Zaan het in publicaties (bekendmakingen) later steeds weer heeft over de ’Lagedijk’. Hij laat afbeeldingen van oude krantenknipsels zien. In een schrijven van 18 september 1980, bijvoorbeeld, wordt als adres Lagedijk 5 in Koog aan de Zaan geschreven, als het over de zetmeelbedrijven van de Bijenkorf BV gaat. „Of deze, van 19 januari 1940, een mededeling die verband houdt met de Drankwet, aangaande de kantine van puddingfabriek De Bij: Lagedijk 3.” „Historisch gezien lijkt me Lagendijk oudere spelling dan Lagedijk, maar het betekent hetzelfde”, zegt Hoving. Tom Tulleken van de Historische Vereniging Wormerveer zegt: „Lagendijk is inderdaad een oude spelling, zoals vroeger de Hoogendyk en Hoogendam in Zaandam. Alleen is het natuurlijk vreemd dat die oude spelling ineens weer opduikt in Koog aan de Zaan. Want in mijn optiek is de spelling veranderd in Lagedijk en hebben er ook straatnaambordjes gehangen met die nieuwe spelling. Hoewel ik dat niet honderd procent zeker weet.” Voor de wijziging in ’Lagedijk’ zou dan ook weer een raadsbesluit nodig zijn geweest en die blijkt niet te vinden. Vermoedelijk is Lagendijk daarom nog steeds de officiële benaming.
halverwege de jaren 90 van de vorige eeuw kwam aan het licht dat het niet Lagedijk moest zijn maar Lagendijk, toen zijn ook de straatnaambordjes vervangen. Ik woonde in 1991 aan de Lagedijk en toen ik vertrok in 2006 vertrok ik van de Lagendijk in Koog aan de Zaan
Dank voor de info...!