Vandaag één van de oudste straatjes van Zaandam, de Noorderkerkstraat. Het was de doorgaande verkeersader van Zaandam. De garage, de dierenwinkel en de bioscoop verdwenen, één huis ging naar de Zaanse Schans. Zestig jaar terug in de tijd.
De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…
De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Noorderkerkstraat.
Noorderkerkstraat
De Noorderkerkstraat lag in het verlengde van de Hoge Dam en was eeuwenlang de enige vaste noord-zuid verbinding tussen west- en oost Zaandam. Zelfs na de opening van de Wilhelminasluis en -brug in 1903 moest het verkeer van west naar oost en vice versa nog via de Zuiddijk, Noorderkerkstraat en Klauwershoek. Pas na de aanleg van de De Savorin Lohmannstraat in 1925 veranderde dit.
De Hogedam was omstreeks 1300 aangelegd en 100 jaar later werd aan de oostkant de eerste (katholieke) kapel op een terp gebouwd. Deze kapel was een voorloper van de Oostzijderkerk. Na de bouw van de kapel werden er ook huizen gebouwd en ontstond de Klauwershoek en de naastgelegen Peperbuurt. De Peperbuurt is in de 2e helft van de jaren ’50 gesloopt vanwege de bouw van de Beatrixbrug.
De kapel werd al snel te klein en werd in 1449 vervangen door een grotere. In 1567, een jaar na het uitbreken van de Beeldenstorm, werd de inmiddels hervormde kerk door brand verwoest. De kerk werd voorlopig hersteld maar pas in 1592 werd er een nieuw godshuis gebouwd die in 1680 werd uitgebreid. Halverwege de 19e eeuw was de kerk in slechte staat en zou worden hersteld waarbij ook het uiterlijk zou veranderen.
De toren die op de noorderzijbeuk stond werd in 1847 gesloopt. Ook de noorderzijbeuk zelf zou een paar jaar later worden gesloopt en op zijn plaats werd de nieuwe, door stadsarchitect L. J. Immink ontworpen toren in 1850 gebouwd en kreeg de kerk haar huidige uiterlijk.
De oude foto zal begin jaren ’60 gemaakt zijn toen het straatje ten prooi viel aan de slopershamer. Het huis met de puntgevel, links op de foto, was Noorderkerkstraat 1. Dit stenen huis was in 1923 gebouwd als winkel ter vervanging van een houten pand met Zaanse gevel. Het grote witte pand, Noorderkerkstraat 2, was de woning van houthandelaar Cornelis van der Stadt die het huis in 1871 zou verkopen aan Maatschappij Tot Nut van het Algemeen die tot 1903 in het pand zou blijven om daarna te verhuizen naar de Czaar Peterstraat. Na het vertrek van deze maatschappij kwam het Leger des Heils in het pand en later werd het kantoor van minderhedenorganisatie Peregrinus. In 1973 is dit mooie pand gesloopt.
Begin jaren ’70 was er op Noorderkerkstraat 3 een hondentrimsalon en op nr. 4 een dierenspeciaalzaak, ook deze panden zullen rond 1973 zijn gesloopt. Nr. 5 was een woonhuis dat op de oude foto gesloopt wordt. Op nr. 6 zat het autobedrijf van de gebroeders Dekker dat naar de Pieter Jelles Troelstralaan nabij de Gouw zou verhuizen. Het garagebedrijf is op de oude foto al gesloopt.
Het laatste pand op de oude foto is Noorderkerkstraat 7. Deze woning is in 1963 in z’n geheel per dieplader naar de Zaanse Schans verhuisd en is na een grote renovatie tegenwoordig te bewonderen op Kalverringdijk 7. Op de plaats van de gesloopte panden kwam bioscoop ’t Saentje dat drie zalen zou krijgen en juni 1980 werd geopend.
Achter de bioscoop kwam een bescheiden parkeerterrein: ’t Zijltje. Bioscoop ’t Saentje zou bijna 30 jaar later, op 5 april 2010 haar deuren sluiten. Op 29 april van dat jaar werd de nieuwe bioscoop in de Hermitage geopend. Na enkele jaren van leegstand werd de oude bioscoop omstreeks 2016 gesloopt en kwam er een complex met 36 appartementen.
Bekijk hier alle fototijdreizen.
Tekst en foto 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Beeldbank Zaansche Molen, Zaanwiki.
Jaren gewoond op Noorderkerkstraat 9a, boven de boekenwinkel van mijn opa en oma Onrust. Jonker (loodgieter) was aangetrouwde familie. Ik speelde vaak met Dickie van "De Slijterij" (in mijn taal; de schijterij) Op de paal, die op de hoek van apotheek Bakker stond, heb ik weleens een paar uur zitten wachten tot ik weer naar binnen mocht... straf. Hahaha Verder zat er nog de bloemenzaak, speelde ik mee en Sonjé.
Ik heb als eens eerder een stukje geschreven over de rijwielzaak van mijn opa. Deze had in de jaren 30 een fietsen en motoren-zaak op de Noorderkerkstraat 8 waar nu restaurant Casa Piri Piri gevestigd is. Hij assembleerde zijn eigen fietsen en gaf die de merknaam CSZ (Cornelis Scheffers Zaandam). In de crisis jaren van de dertiger jaren is zijn zaak failliet gegaan is hij bij de Artillerie Inrichting gaan werken. https://www.deorkaan.nl/wie-weet-iets-van-rijwielzaak-phoenix-en-csz-fietsen/
Zo'n 70 jaar geleden mochten de buurtkinderen bij buurman en buurvrouw Hartland (zwart wit) T.V. kijken zij waren een van de eerste met een T V. Jou vrouw Marian was toen nog piepjong net als ik. Heb heel mijn jeugd doorgebracht in de Klauwershoek en de peperbuurt.
De dierenwinkel die de heer Zwier bedoelt heette Diana en werd beheert door twee dames .
Mijn eerste huurappartement in 1982 was op Noorderkerkstraat in Zaandam. Het nummer weet ik niet zeker meer maar zal nr.9 geweest zijn. In dat zelfde pand zaten nog drie woongedeeltes. Op nummer 7 of 8 zat toen ook een dierenwinkel. die panden staan nu nog in de oude staat.
Noorderkerkstraat 4 . Dierenwinkel/Hondentrimsalon Hartland. Beroemd in de Zaanstreek om zijn ( wedstrijd ) duiven voer en hengelsport artikelen. Na de sloop verhuist naar de Zuiddijk. Eigenaren Nel en Klaas Hartland fabriceerden drie prachtige dochters , waarvan de oudste mijn vrouw werd en na 58 jaar ( waarvan 53 jaar getrouwd ) nog steeds is.