De Oostzijde tussen Molenstraat en Eendrachtstraat. Ook vandaag een zo goed als onherkenbaar beeld. Ruim 100 jaar terug in de tijd.
De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…
De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Oostzijde tussen Molenstraat en Eendrachtstraat.
Oostzijde tussen Molenstraat en Eendrachtstraat
De Molenstraat, tot 1952 Molenpad , dankt zijn naam aan meelmolen De Haan die aan de noordkant van de Zuidervaldeursloot stond. In 1668 kreeg het Molenpad een padreglement. Zaankanters noemden korenmolens altijd meelmolens en daar zit wel een logica achter want meel is gemalen koren of graan. De Haan werd in 1668 gebouwd en was met een vlucht van 99 voet (28 meter) één van de grootste molens van de Zaanstreek.
In 1911 werd de molen ontdaan van as, roeden, stelling en staart en werd de Haan van stoomkracht voorzien waarna men er zaagsel mee ging vermalen. Het malen van zaagsel is zeer brandgevaarlijk werk en op 2 augustus 1912 brandde de voormalige windmolen tot de grond toe af.
De Eendrachtstraat heette oorspronkelijk het Modderbeltspad en dit pad ontstond in de 2e helft van de 19e eeuw maar daarvoor heette het Het Eiland. In de straat werden omstreeks 1900 de eerste stenen woningen gebouwd en in 1912 dienden een aantal bewoners van het pad een verzoek in om de naam van het pad te wijzigen. Eerst werd de naam Mandenmakerstraat voorgesteld maar uiteindelijk werd besloten dat het de Eendrachtstraat zou gaan worden.
In tegenstelling tot de Eendrachtstraat in Koog aan de Zaan en de Eendrachtstraat in Wormer, die beiden naar molens zijn vernoemd is niet bekend waar de naam van de Zaandammer straat vandaan komt.
Op de oude foto is verder de nog bestaande Apostolische Kerk, ook wel De Doofpot genoemd te zien, dit is tegenwoordig Oostzijde 82.Deze is gebouwd in 1860 naar een ontwerp van gemeentearchitect Ludovicus Johannes Immink (1822-1869).
Immink werk in 1849 stadsarchitect van Zaandam.Behalve De Doofpot ontwierp Immink ook de toren van de Oostzijderkerk (ca 1850), Dam 2 (1858),het Luthers Weeshuis in de Vinkenstraat (1861), Consistorie Bullekerk (1861), voormalige Synagoge Gedempte Gracht 40 (1865), de gesloopte HBS aan het Ruyterveer (1865) en Westzijde 39 (1866).
Bekijk hier alle fototijdreizen.
Tekst en foto 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Beeldbank Zaansche Molen.
De foto van 2023 is Oostzijde tussen de Eendrachtstraat en Kramerstraat. Groenteboer Frans van der Stadt en slager Doets woonden tussen de Molenstraat en Eendrachtstraat.
Er was een tijd dat ik alle zijstraten van de Kalverstraat tot de Veeringstraat uit het hoofd kon opratelen, die tijd is duidelijk voorbij. De buurt is ook onherkenbaar veranderd.
Wat een gruwelijk grijs gedrocht daar links. En, zat de groenteboer daar niet, aan de even kant, of was dat voorbij de Eendrachtstraat?
Van der stad heette de groenteboer en daarnaast zat slagerij doets
v/d Stadt (in mijn herinnering met 'dt', en met z'n blauwe stofjas) wist in nog, de naam van de slager was ik kwijt, mijn moeder kocht er ingeblikt vlees voor de vakanties.
De Eendrachtstraat kreeg zijn naam omdat de bewoners van het Modderbeltpad zo eendrachtig waren en ze met z'n allen de in hun ogen grievende naam van het pad wilden wijzigen. B&W besloot toen dus om de naam te wijzigen in Eendrachtstraat. Bron: Wandeling door Oost en West Zaandam van T. Woudt