Wie nog enkele flarden van het Zaanse veenweidegebied wil zien zoals schilder en tekenaar Freek Engel die honderd jaar geleden zag, zou eens over het Freek Engelpad van Zaandijk naar Westzaan kunnen fietsen. Als je daar goed naar het stukje overgebleven Guisveld kijkt en een beetje fantasie gebruikt, herken je vast nog een paar elementen uit zijn schilderijen.

Een groepje koeien aan de slootkant, een tafereel dat Engel zo graag schilderde, zul je er weinig meer aantreffen. De koeien hebben plaats gemaakt voor ganzen. Trouwens de gedomesticeerde koe van nu is een stuk kleiner dan die van honderd jaar geleden, maar dit terzijde.

Het Weefhuis brengt een paar keer per jaar een hommage aan een kunstenaar die zijn sporen in de Zaanstreek heeft nagelaten. Na Riet Deerenberg, Peter Langenberg, Adriaan Bosboom en Pieter Groot, is het op 17 en 18 mei de beurt aan Freek Engel (1872-1958). Engel groeide uit tot de vader van de moderne Zaanse kunst. Hij was een romanticus beïnvloed door de Haagse school en het Impressionisme. Decennialang legde hij in talloze schilderijen koeien in het weidelandschap rond de Zaanstreek vast, in een tijd waarin de industriële revolutie de oevers van de Zaan niet ongemoeid liet. Die ontwikkeling was niet aan hem besteed. Toch kon hij rekenen op brede waardering binnen de Zaanse kunstwereld.

Maar ook buiten onze streek was Engel tijdens zijn leven succesvol. Hij verkocht veel werk, zelfs in het buitenland. Hij exposeerde in San Francisco, in Parijs en in Berlijn (1936) tijdens de Olympische Spelen, toen kunstwedstrijden onderdeel van de Olympische Zomerspelen waren. In 1928 tijdens de Spelen in Amsterdam won Isaac Israëls een gouden medaille voor zijn werk ‘Ruiter in roode rok’. Terwijl architect Jan Wils goud won voor zijn ontwerp voor het Olympisch Stadion.

Het werk van Engel is gebaseerd op gedegen vakkennis. Die vakkennis wist hij overtuigend op jonge en beginnende kunstenaars over te brengen. En daarmee was hij een belangrijk leermeester voor veel kunstenaars na hem. Naast kunstenaar was hij fotograaf, illustrator en grafisch ontwerper.

Tijd voor een Hommage. Wie wil zien hoe het gebied rond de Zaanstreek er honderd jaar geleden uitzag kan nergens beter terecht dan in de schilderijen en tekeningen van Freek Engel. De opening wordt op zaterdag 17 mei om 15.00 uur verricht door Kees Terwee, bestuurslid van de Willem Jansenstichting.

Expositie Hommage aan Freek Engel:

  • Zaterdag 17 en zondag 18 mei 2025 van 13.00 – 17.00 uur.
  • Het Weefhuis, Lagedijk 39, 1544 BB Zaandijk.
  • De expositie kwam tot stand door medewerking van Galerie Staphorsius in Westzaan, de Willem Jansenstichting en Stichting Kunst zonder rugwind.

Door Jan Schoen. Bron: ‘Freek Engel – Een wereld van weiden en water’, van Henk Heijnen. Foto’s: Guus de Graaf, Ron Roem en Jan Schoen. De exposities “Hommage aan..” zijn een initiatief van Nicole van der Heijden met dank aan Stichting Het Weefhuis.