Vanavond – vrijdag 29 augustus – kun je op de Wilhelminasluis, in de buitenlucht, gratis kijken naar de documentaire Klanken van Oorsprong over Nederlands-Indische muzikanten. In de jaren 50 legden ze de basis voor de Nederlandse popmuziek.

In de documentaire van Hetty Naaijkens – Retel Helmrich uit 2018 komen kopstukken uit de indorock uit de jaren 50 en 60 aan het woord. Denk aan Anneke Grönloh, Rien de Wolf en Boudewijn de Groot. Maar al in de jaren twintig van de vorige eeuw maakt Nederland kennis met de muziek uit de kolonie Nederlands-Indië. Vanaf de jaren vijftig maken muzikanten met Indo-roots op grote schaal deel uit van de nationale muziekindustrie. Ze ontpoppen zich tot de wegbereiders van de rock ´n roll in ons land.

Het begint allemaal in 1950 met de repatriëring van Nederlandse burgers uit Nederlands-Indië. Na jaren strijd is Nederland de kolonie onder grote internationale druk kwijtgeraakt en trekt zich terug uit de nieuwe staat Indonesië. Veel jongeren moeten in hun nieuwe vaderland een bestaan zien op te bouwen, maar dat gaat niet gemakkelijk. In die sombere jaren vijftig brengt de muziek uitkomst. Qua muzikale ontwikkeling zijn de Indonesiërs veel verder dan de Nederlanders. Ze zijn bekender met blues en country en blijken in staat de invloeden uit de eigen muziekcultuur moeiteloos in te passen. Zo ontstaat de Indorock.

Bands, vaak al in het eigen land actief, vinden snel plekken om te spelen. Dat heeft ook te maken met de nog aanwezige Amerikaanse militairen. De Indorockers kunnen de Yanks prima vermaken met optredens die veel weg hebben van shows die de soldaten thuis gewend zijn.

Andy The Indo Man

Volgens popjournalist Jan van der Plas, in zijn popbijbel 50 Jaar Nederpop (2008) begint de Nederlandse rockmuziek in 1958 met de single Rock little baby of mine van The Tielman Brothers. De band maakt dan al furore in het buitenland, bijvoorbeeld tijdens een concert op de Wereldtentoonstelling in Brussel. De groep rond de vier broers Tielman zal tot 1963 het gezicht bepalen van de Europese rock ´n roll.

De roem van de band is buiten de landsgrenzen groter dan in hun nieuwe thuisland. In Duitsland zijn de broers een sensatie. Ze spelen in hetzelfde clubcircuit als The Beatles en de overlevering wil dat George Harrison diep onder de indruk was van, vooral, podiumbeest Andy. In enkele publicaties, waaronder een interview met het blad Rolling Stone, wordt aangehaald hoe de ex-Beatle vol bewondering spreekt over ‘Andy, The Indo Man’.

Met hun eigen Indorock, een mengeling van country, krontjong en de elektronische gitaarmuziek van, bijvoorbeeld, Les Paul, ontwikkelen bands als The Tielman Brothers overal in Nederland tussen 1955 en 1965 een geheel eigen stijl, die ook grote waardering oogst in het buitenland. Ook Haagse bands The Crazy Rockers en Javalins maken in Duitsland furore.

Zaanstreek

Daarnaast zijn veel Indo-muzikanten actief in instrumentale bands. Die doen opgang door het succes van The Shadows en The Ventures. The Jumping Jewels, ooit de begeleidingsband van Johnny Lion, is daar een voorbeeld van.

De Zaanstreek kent tussen 1958 en 1965 ook een aantal van dat soort bands. Daarvan is The Rollers de bekendste. De website Zaanse Pophistorie spreekt zelfs van de fameuze Zaanse indorock formatie met kenmerkende ’twin-lead’ sologitaren. De band werd in 1958 opgericht door de broers Jimmy en Eddy van der Hoeven. Rob Hendriks, de man achter de website en het boek De Zaanse Pophistorie (2020), gaat zelfs nog een stapje verder:

‘The Rollers is met de introductie van elektrisch versterkte gitaren en de basgitaar de grondlegger van de latere Zaanse popmuziek.’

The Rollers weten een platencontractje in de wacht te slepen en brengen een paar singles uit op het Imperial-label als Lydia and her Rollers. Op het Delta-label verschijnen later nog wat singles, waaronder dit Violetta:

De band laat zich ook gelden als begeleidingsgroep en heeft zelfs een twist-hitje met het zelfbedachte Rollers-Express, het B-kantje (achterkant van de single) van Violetta.

Boy & his Rollin’ Kids, The Bright Stars, volgens een krantenartikel ‘één van de jongste combo’s van Europa’, en The Sky Devils maken in dezelfde periode de Zaanse podia onveilig.  

Beatlemania

Tussen 1961 en 1963 is de Indorock big business. Bands schieten als paddenstoelen uit de grond en in het kielzog van de rockers boeken ook Nederlands-Indische sterren als de Blue Diamonds en Anneke Grönloh succes. Als in 1964 The Beatles definitief doorbreken, en met andere bands zorgen voor de Britse Beatinvasie, raken de Indorockbands in de versukkeling.

Overigens werd de term Indorock pas in de jaren 70 gebruikt, schrijft een van de makers van de website Indo-Rock-Galery en bedenker van de benaming. De term kreeg algehele bekendheid toen Willem van Beusekom, toen presentator bij de VARA, in zijn programma Popreconstructie aandacht besteedde aan de muziek van Nederlands-Indische muzikanten uit de late jaren 50.

Vrijdagavond dus Indorock aan de Wilhelminasluis. Maar er is nog veel meer te beleven in de Zaanstreek. Andere toffe uitgaanstips vind je in onze eigenste agenda Waarheen!

Door Di-Lan Sun. Bronnen: website Indo-Rock-Galery, Zaansepophistorie.nl, ltimate-guitar.com. Het artikel is een bijgewerkte en ‘verzaanste’ versie van een bijdrage aan de muziekencyclopedie van het Nationaal Pop Instituut, in 2005 geschreven door Di-Lan Sun. De foto bovenaan is een selectie van historische foto’s van de website Zaansepophistorie.nl. De tweede foto komt uit het Orkaanarchief. In 2018, toen De Fabriek een avond had met films over de Zaanse pophistorie, kregen de bezoekers een cd met daarop tracks van The Rollers en Boy & his Rollin’ Kids.