DZ-fractievoorzitter Juliëtte Rot heeft de wet niet overtreden maar heeft wel vertrouwelijke informatie gedeeld met derden, zou mensen ongepast hebben bejegend en ambtenaren van Zaanstad met te weinig respect hebben behandeld.

Dat zijn de conclusies van het integriteitsonderzoek dat naar het handelen van Rot is uitgevoerd. Het onderzoek zelf is niet openbaar gemaakt. Volgens Rot is het onderzoek niet volgens de regels uitgevoerd. Daarom laat ze ook een tegenonderzoek, een ‘contra-expertise’, uitvoeren.

Het debat over het onderzoek naar de integriteit van het DZ-raadslid was eigenlijk al afgelopen voordat het was begonnen. Een ruime meerderheid van de raad (elf van de vijftien fracties) besloot na ‘kennisname’ van het rapport dat Rot zelf maar haar conclusies moet trekken. CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, Groep de Boer/LZ, POV, PvdA, PvdD, ROSA, SP en VVD wilden er niet over praten.

DZ en PVV waren het niet eens met de manier waarop het onderzoek gedaan was en wandelden de raadszaal uit bij de stemming waardoor alleen DENK en Groep Lassooy tegenstemmen. Een onderzoek van tien maanden in iets meer dan een half uurtje (inclusief drie schorsingen) afgetikt.

Schending

Wat er in het onderzoek staat is overigens grotendeels geheim. Het onderzoek zelf werd niet openbaar gemaakt. De raad had dat wel in kunnen zien maar de rest van de wereld moest het doen met een samenvatting van burgemeester Hamming. Daarin stond een summiere aanduiding van de acties van Rot die mogelijk niet-integer handelen zouden inhouden (‘langdurige intensieve betrokkenheid van mevrouw Rot bij twee dossiers aangaande individuele belangen van specifieke inwoners van Zaanstad’).

De conclusies zijn wel opgenomen, en daarin wordt geconstateerd dat Rot de ‘Gedragscode Politieke Ambtsdragers’ op twee onderdelen zou hebben geschonden. Er zijn overigens ‘geen wettelijke voorschriften overtreden’ maar zonder berisping komt Rot er niet vanaf. De eerste:

‘Onderzoekers stellen vast dat er sprake is van een schending van artikel 4 van de gedragscode, dat regels bevat ten aanzien van de omgang met vertrouwelijke informatie. Hierbij dient te worden opgemerkt dat het hier niet gaat om het delen van informatie waarop een bestuursorgaan expliciet geheimhouding heeft gelegd op grond van de gemeentewet, maar om informatie waarvan het raadslid de vertrouwelijke inhoud had kunnen en moeten begrijpen.’

Hemkade

Een betrekkelijk licht vergrijp dus. De informatie die Rot gedeeld zou hebben was niet geheim maar kennelijk wel ‘vertrouwelijk’. Omdat het rapport zelf niet openbaar is, valt niet vast te stellen om wat voor informatie dat ging. De tweede ‘overtreding’ gaat een stapje verder:

‘Verder stellen de onderzoekers dat het optreden van mevrouw Rot richting andere inwoners, met wie deze burgers een geschil hebben, ongepaste bejegening inhoudt. Zij stellen dat er wat dat betreft zelfs gesproken kan worden van dat er werd geprobeerd om te benadelen. Ook is vastgesteld dat het handelen van mevrouw Rot met betrekking tot ambtenaren niet past bij het uitgangspunt van de respectvolle omgang met ambtenaren, zoals verwoord in artikel 5 van de gedragscode.’

Opnieuw raadselachtig vanwege het ontbreken van de details, maar het eerste deel lijkt over de strijd aan de Hemkade tussen de familie Groen en NSV-exploitant Moens te gaan. Wij gokken dat de laatste zich ‘ongepast gejegend’ vindt. En één of meerdere ambtenaren zouden met te weinig respect zijn behandeld. Opnieuw ontbreken de details.

‘Geruststellend’

Burgemeester Hamming schrijft:

‘dat door de onderzoekers weliswaar wordt opgemerkt dat het handelen van mevrouw Rot zich heeft bevonden op het grensvlak van wat wettelijk is toegestaan, maar dat ook is vastgesteld dat het handelen van mevrouw Rot, en specifiek het optreden van mevrouw Rot als belangenbehartiger, niet in strijd is met wettelijke voorschriften.’

Dat is ‘geruststellend’ aldus de burgemeester. Daar wordt de argeloze lezer wel heel nieuwsgierig, waar is Rot dan langs de grenzen van de wet gescheerd?

Hamming vindt net als de onderzoekers ‘dat de intensiteit waarmee mevrouw Rot betrokken is bij de twee dossiers aangaande individuele belangen van specifieke inwoners van de gemeente, een inzet in het algemeen belang in de weg staat.’ Het kan de ‘geloofwaardigheid van de gehele raad en het vertrouwen van inwoners in de lokale politiek van Zaanstad schaden’.

Wederhoor

De burgemeester schrijft dan ook dat de gemeenteraad ‘zich gedurende het gesprek (dus het debat in de raad), maar vooral ook daarbuiten, in gezamenlijkheid richt op de normering betreffende gedragingen en optreden, het stellen van een grens, en op preventie en het voorkomen van dergelijke situaties in de toekomst.’ Wollig maar in essentie duidelijk: daar moet debat over gevoerd worden. Maar daar had de meerderheid van de raad dus geen zin in.

Dat deze conclusies over Rot getrokken worden is ook haar eigen schuld aldus de burgemeester: Rot heeft niet mee willen werken aan het onderzoek, heeft geen wederhoor willen geven en heeft niet gereageerd op het conceptrapport dat ze kreeg toegezonden, ‘ondanks meerdere uitnodigingen daartoe’. Ook wilde ze er niet met de burgemeester over spreken.

Rot heeft eerder via de website van DZ, brieven aan de raad en uitingen in de media overigens wel uitgelegd waarom ze dat niet wilde. Ze vond dat het onderzoek niet volgens de juiste regels werd uitgevoerd.

Overtredingen (schendingen) dus, maar welke straf staat daarop? Dat is aan de raad volgens Hamming:

‘Het is nadrukkelijk aan de raad om zich uit te spreken over de zwaarte van de geconstateerde
schendingen van de gedragscode en over eventuele consequenties die zij passend acht.’

Excuses?

Raadsleden kunnen collega’s ‘aanspreken, uitnodigen om openbaar verantwoording af te leggen en eventueel oproepen tot (al dan niet publieke) excuses’. Maar daar had de raad dus geen zin in. ‘Daarnaast kan de raad middels een motie een uitspraak doen over bepaald gedrag of de positie van een van zijn leden.’ Dat deden ze wel, dat wil zeggen: ze betreurden het het, vonden ook dat er schendingen waren geweest maar wilden er verder niet over praten (of zeiden we dat al?).

Hamming schrijft ook:

‘het is in deze kwestie in mijn ogen goed voorstelbaar dat de raad mevrouw Rot in de eerste plaats aanspreekt, ofwel vanwege de geconstateerde schending, dan wel vanwege de weigering van mevrouw om mee te werken aan het onderzoek of een combinatie van beiden’.

Maar dat deed de raad dus niet, ze kozen ervoor om er niet over te praten. Ze kozen voor optie 2 van de burgemeester die de raad in dat geval zou ‘willen adviseren een inhoudelijke verklaring af te leggen waaruit blijkt dat het belang van de gedragscode en de conclusies van het onderzoeksrapport worden onderschreven’.

Contra-expertise

Rot sloeg al terug voordat het debat niet van start ging, ze is het vooral niet eens met de manier waarop het onderzoek is gedaan, daarbij zijn volgens haar niet de juiste procedures gevolgd die in het ‘Meld- en Onderzoeksprotocol Integriteit Politieke Ambtsdragers’ staan.

De DZ-fractieleider schrijft dat ze de raad heeft geïnformeerd over het niet naleven van dat protocol maar dat ‘dit niet tot enige actie van de raad (heeft) mogen leiden’. Rot:

‘Gebleken is dat het externe onderzoek geen beoordeling is van aangedragen feiten, maar éénzijdige interpretatie van onvolledige informatievoorziening welke als “feiten” worden gepresenteerd. De onderzoeksvragen geven dat duidelijk aan. Desalniettemin meent de meerderheid van de raad met een, in de media als “Slappe Hap” gekwalificeerde motie, te moeten komen’.

Juliëtte Rot reageert ook op de suggestie van de motie om ‘alle verdere conclusies en eventuele vervolgstappen aan de in het onderzoek betrokken collega’ (zijzelf dus) te laten:

‘Mijn eerste vervolgstap zal zijn het opdracht geven tot het instellen van een contra-expertise naar aanleiding van dit rapport. Mijn tweede vervolgstap zal zijn, na afronding van deze contra-expertise, het contra-expertise rapport aan de raad voorleggen en haar te verzoeken om een oordeel uit te spreken en een gevolg aan haar oordeel te verbinden.’

Transparantie

Het draait dus niet alleen om de inhoud van het (geheime) rapport maar vooral om de manier waarop dat tot stand is gekomen. Voor Rot aanleiding om niet aan het onderzoek mee te werken en de inhoud te bestrijden. Zo vond daar onder meer de PVV aan haar zijde. Fractievoorzitter Natascha Cornelisse gaf aan dat haar fractie niet mee ging doen aan het gesprek over het integriteitsonderzoek:

‘Niet omdat wij de inhoud of conclusies van het onderzoek afwijzen, maar omdat het onderliggende protocol – het meld- en onderzoeksprotocol – nooit formeel is vastgesteld door de gemeenteraad. En dat is wél een vereiste volgens datzelfde protocol.’

Bij de Hemkade stonden DZ en PVV ‘altijd lijnrecht tegenover elkaar’ zei Cornelisse, maar ‘dat mag geen rol spelen bij de beoordeling van haar handelswijze’:

‘integriteit begint bij transparantie én bij democratische legitimiteit. Nieuwe spelregels invoeren via een collegebericht of een werkgroepje is onacceptabel. De raad bepaalt zijn eigen regels – niet de burgemeester, en niet het college. Zolang dit protocol niet door de raad is vastgesteld, werkt de PVV niet mee aan een proces dat buiten de democratie om wordt georganiseerd. Wij kiezen voor een zuivere bestuurscultuur. Geen schijn van transparantie, maar echte politieke verantwoording.’

Wordt vervolgd…

Behalve PvdD, DENK en LZ wilde ook geen enkele fractie over het proces praten (PVV en DZ waren de zaal uitgelopen zodat zij niet meestemden). Maar bij het contra-onderzoek van Rot kan het zo weer op de agenda komen. Bovendien is er nog een klacht van Rot tegen de burgemeester ingediend. (En is het dossier Hemkade helemaal niet opgelost.)

Wordt vervolgd dus…

Door Piet Bakker op basis van raadsvergadering Zaanstad (hier terugkijken, het item begint na 23 minuten). Extra informatie uit de Gedragscode 2014 van Zaanstad.