Meer zelfredzaamheid, andere tarieven, een boete op ‘loosmelden’, meer OV en een eigen bijdrage voor meer ouders. Per 2026 wordt de regeling van het leerlingenvervoer in Zaanstad anders. De vorige regeling was te complex volgens de gemeente, en bovendien rijzen de kosten voor jeugdzorg de pan uit.

Kostenbesparing is overigens geen doel volgens wethouder Groothuismink, het gaat om ‘kansengelijkheid voor alle leerlingen te vergroten door duidelijke regels en een betere uitvoerbaarheid van het leerlingenvervoer’.

De criteria in 2026 zijn gedetailleerder en op veel onderdelen ook strenger dan in 2021. Wat zijn de belangrijkste veranderingen?

  • In 2026 wordt aangepast vervoer toegekend als de reistijd met OV meer bedraagt dan anderhalf uur voor basisonderwijs of voortgezet onderwijs en één uur voor speciaal basisonderwijs (SBO) of voortgezet speciaal onderwijs (VSO) en 30 minuten voor speciaal onderwijs (SO). Aangepast vervoer moet de OV-reistijd kunnen terugbrengen tot 50 procent of minder.
  • Om van OV gebruik te kunnen maken is er een maximale afstand tot een OV-halte aangegeven: 2 kilometer voor basisonderwijs en 500 meter voor SBO en (V)SO.
  • Vervoer naar het V(S)O wordt niet vergoed, behalve als de leerling door een handicap niet zelfstandig gebruik kan maken van het OV.
  • In 2021 werd er vergoed op basis van de OV-kosten of een vaste fietsvergoeding van 9 cent per kilometer. In 2026 zijn de vergoedingen voor de leerling en de begeleider gebaseerd op de maximale onbelaste kilometervergoeding (€ 0,23 per kilometer in 2025).
  • In 2026 kan een vervoerstraining ingezet worden om de zelfredzaamheid te vergroten zodat leerlingen zelfstandig gebruik leren maken van fiets of openbaar vervoer.
  • Vergoeding is alleen mogelijk voor vervoer naar maximaal één ander adres naast de eigen woning. Ook moet er een vast patroon op vaste dagen per week voor een periode van tenminste zes maanden zijn.
  • In 2026 is een nieuw artikel opgenomen waarmee een ‘boete’ van € 10,- kan worden gegeven voor iedere niet tijdig gemelde afmelding (maar vanaf de derde maal per maand).

Ouders moeten altijd op zoek naar de dichtstbijzijnde school. In 2026 moet worden aangetoond dat vervoer naar een andere school nodig is vanwege het ontbreken van het noodzakelijke specifieke onderwijsaanbod in de dichtstbijzijnde school. Als de dichtstbijzijnde school vol was, kon je in 2021 wachten totdat de wachtlijst was opgelost. In 2026 is de wachttijd maximaal twee schooljaren.

Eigen bijdragen

De regels over Eigen Bijdragen zijn veranderd. Meer ouders moeten een bijdrage betalen. In 2021 lag de grens bij € 27.000. In 2026 is dat € 17.700 (dat wordt jaarlijks geïndexeerd). Ouders van leerlingen van de nieuwkomers taalklas (kernschool) zijn in 2026 uitgesloten van het drempelbedrag. Ook pleegouders en voogdijinstellingen hoeven geen eigen bijdrage te betalen.

Bij afstanden van meer dan 20 km moet een bijdrage worden betaald. Ook die grenzen zijn in 2026 aangepast, ook de bijdragen verschillen. In 2021 hoefde je tot een inkomen van € 35.000 niet bij te dragen. Die grens is nu € 42.000. Gezinnen met een inkomen tussen de € 42.000 en € 50.000 betalen nu € 185 per jaar. De hoogste inkomenscategorie in 2026 (vanaf € 81.500) betaalt € 715 extra per € 5.000 extra inkomen.

Ideaalbeeld

De klankbordgroep leerlingenvervoer zet grote kanttekeningen bij de voorgestelde aanpassingen, alhoewel Zaanstad dat anders formuleert, ze ‘constateren dat hun ideaalbeeld van leerlingenvervoer nog niet overal aansluit bij de praktijk’.

De groep is van mening dat zelfstandig reizen volgens hen niet geschikt voor leerlingen met lichamelijke of verstandelijke beperkingen en gebruikt mag worden als bezuiniging. De reactie van de gemeente is dat het ‘beleid is gebaseerd op mogelijkheden van leerlingen, niet op kostenbesparing.’ Ouders en verzorgers voelen zich niet altijd gehoord ‘en ervaren gebrekkige communicatie vanuit de gemeente o.a. vanwege de vele wisselingen van de contactpersonen’. De gemeente is het daarmee eens ‘en streeft naar verbetering’.

Door de klankbordgroep is ook gepleit voor het afschaffen van de eigen bijdrage. De gemeente blijft bij haar standpunt dat een inkomensafhankelijke bijdrage bij vrijwillige schoolkeuze terecht is.

Door Piet Bakker op basis van stukken over leerlingenvervoer op website Zaanstad en de regeling uit 2021 op Overheid.nl. Illustratie met dank aan AI.