De ‘per-ongeluk-kaalslag’ bij de Czaar Peterstraat in Zaandam zorgt voor veel commotie. Henk Visser – tussen 2009 tot 2012 werkzaam bij Zaanstad – gaat niet alleen terug in de tijd in zijn lezersbrief over ‘Zaans Groen’, maar doet ook suggesties over hoe het zou moeten.
De recente kaalslag in de Czaar Peterstraat van struiken, die juist tot doel hebben de snelheid van voertuigen te remmen, illustreert ten enenmale waarop de gemeente bezuinigd. Hoe is deze situatie ontstaan? Wie voert het groenonderhoud uit? En wat zien wij ervan in de praktijk?
Op de website van Zaanstad staat het volgende: ‘Zaanstad heeft extra groen nodig. Meer bomen, struiken, bloemen en planten. Dit maakt onze stad mooier, gezonder en beter bestand tegen hitte en zware regenval. Onze groenmedewerkers zorgen het hele jaar door voor het openbaar groen in de gemeente. Dat doen zij zorgvuldig en met aandacht voor de natuur.’
Het groenonderhoud wordt al jaren uitbesteedt aan Werkom. Dit is een leerwerkbedrijf dat onderdeel is van de gemeenten Zaanstad en Purmerend. Het helpt mensen met lichte psychische en fysieke beperkingen om hun talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen, met als doel hen aan een baan te helpen.
Op zich een prima initiatief dat wel met de nodige praktijk problemen kampt. Zo werd na de transitie van de vijf gemeentelijke dependances naar het huidige gemeentehuis de postbezorging uitbesteed aan de voorloper van Werkom: Baanstede, dit uit bezuinigingsoogpunt. Op 8 oktober 2010 schreef NH nieuws dat Zaanstad 11 miljoen moest korten op uitgaven, oplopend tot 21 miljoen in 2014.
Op de website van een Zaanse politieke partij stond op 24 oktober 2011 het volgende: ‘Het college van Zaanstad (PvdA, VVD, GroenLinks en ZOG) wil draconische bezuinigingen doorvoeren in Zaanstad. Ze zijn van plan 40 miljoen in 4 jaar, evenveel als 10% van het jaarlijkse budget, te gaan bezuinigingen. Dat is naar verhouding meer dan bijvoorbeeld in Amsterdam. Er zal met de botte bijl worden gehakt in het sociale domein. De toekomst van de mensen bij Baanstede is erg onzeker, de eerste ontslagen zijn al gevallen. Wie een uitkering aanvraagt, kan worden gedwongen daarvoor een onbetaalde tegenprestatie te leveren. Mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt worden niet meer geholpen en aan hun lot overgelaten. Toegang tot de schuldhulpverlening moeilijker gemaakt. De langdurigheidtoeslag voor mensen die lang op bijstandsniveau moeten rondkomen, wordt drastisch beperkt.’
Met de botte bijl werd zeker gehakt. Na de ingebruikname van het nieuwe 45 miljoen kostende gemeentehuis, ingericht voor zo’n 800 ambtenaren, waren de vele ruimtes vooral erg leeg. Het volautomatische ramenwas systeem op het dak – een enorme stalen constructie op rails – slokte maar liefst 6 miljoen van het budget op. En kampte, niet verwonderlijk, de eerste jaren met vele technische problemen. In de trouwzaal hangt een prachtige kristallen kroonluchter die rond 60.000 Euro gekost heeft en waarvoor de Italiaanse ontwerper en producent wel drie keer ingevlogen is, op kosten van Zaanstad.
Na de ingebruikname van het nieuwe stadhuis – 25 januari 2012- werd de externe postbezorging van de gemeente uitbesteed aan Baanstede, wat nu Werkom is. Al binnen enkele weken kwamen alarmerende berichten over op straat gevonden (verloren) post. Even ter attentie: de gemeente stuurt geen felicitaties maar serieuze brieven.
Nog even terug naar de beleidsintentie van de gemeente op eetgebied van groenonderhoud: ‘Onze groenmedewerkers zorgen het hele jaar door voor het openbaar groen in de gemeente. Dat doen zij zorgvuldig en met aandacht voor de natuur.’
De inconsistentie tussen beleid en praktijk hebben niet alleen de bewoners in de Czaar Peterstraat ervaren. Waar de ‘zorgvuldig en met aandacht voor de natuur’-Werkom manschappen opdraven wordt niet zelden een ravage achtergelaten. Bij mijn buurvrouw werd de kattenplank doormidden gezaagd.
Struikgewas dusdanig verwoest dat het leek alsof twee beren in een gevecht op leven en dood daarin hadden huisgehouden.
Teneinde de – verre van hoveniers – maar aan het werk te houden worden zij op pad gestuurd om elk grassprietje rond een lantaarnpaal, of een paar centimeter te ver over een voetpad stekend, te lijf te gaan met bruut geweld.
Dit in de vorm van handbediende motormaaiers die geluid en stankoverlast veroorzaken. Wilde begroeiing rond bruggen, bermen en oevers, oases voor insecten, worden op deze wijze tijdelijk vernietigd. Tot de volgende zweep van de motormaaier langskomt en een kaalslag achterlaat.
Het openbaar groenonderhoud wordt niet verzorgd door professionele hoveniers maar door mensen met een lichte handicap. De toezicht hierop laat helaas ernstig te wensen over. Het is te prijzen dat de gemeente Zaanstad investeert in meer groen als bloembakken, drijvende eilanden, aanplant van jong gewas en bomen. Het is ook te prijzen dat medemensen met een lichte handicap de kans wordt geboden door middel van werk te participeren in onze maatschappij.
Echter: groenonderhoud is niet geschikt als leerwerkplek. Al te zeer staat de natuur onder zware druk. De biodiversiteit en insectenpopulatie loopt alarmerend snel af. Elke berm, oever, plekken rond brugopgang – te klein om ook maar iets te bouwen – zou met rust gelaten moeten worden. Te vaak, en vooral onnodig, worden micro-oases voor vlinders, bijen, libellen en elk ander vliegend goed met woest geweld tegen de vlakte gemaaid. Waarop vogels en vleermuizen weer elders hun voedsel moeten zien te vinden.
Nog even terug naar wat op de website van Zaanstad staat: ‘Zaanstad heeft extra groen nodig. Meer bomen, struiken, bloemen en planten. Dit maakt onze stad mooier, gezonder en beter bestand tegen hitte en zware regenval.’
Maar geef de natuur dan ook de ruimte om te ontplooien. Haar geuren en kleurrijke pracht met ons te delen. Progressief groenbeheer vereist expertise en is niet geschikt als werkverschaffing voor onkundigen.
Opinie / lezersbrief door Henk Visser. Foto: Helmer Verbruggen.
Koekenbakkers aan het roer
Met koekenbakkers aan het roer gaat de natuur naar z'n ouwe moer....
Heel herkenbaar allemaal wat Henk Visser over Zaanstad schrijft. Onmacht overheerst. Dat geldt ook voor het groen in Wormerland. Of Oostzaan. Of ….. Verwaarlozing of juist in het wilde weg hakken, knippen en maaien, geen aandacht en geen verstand van zaken. Het idee bijvoorbeeld dat je vijftig centimeter uit de waterkant niet maait omwille van een natuurlijk aanzicht, wil maar niet doordringen. Dat je je maaiafval niet laat slingeren. Of dat je wat buurtbewoners zelf hebben gedaan, niet in een ruk – en zonder aankondiging of uitleg -- ongedaan maakt.
We willen allemaal een groene gemeente zijn met een natuurlijke uitstraling, en dan nog wijkgericht, met betrokken burgers, eigenaarschap, participatie. In droom wel; in daad wil het maar niet lukken. En we willen integraal werken, maar het werk is aan veel kanten zo erg opgeknipt. Als je het (via aanbesteding) zo goedkoop mogelijk wilt, komt de kwaliteit in het geding en moet je als opdrachtgever vooral aan goed toezicht doen. Dan ben je aan de achterkant duur uit. Dat hoef je niet te doen, maar zeg dan niet dat je een groene gemeente wilt zijn. Ga je langdurig met een betrouwbaar bedrijf in zee, dan kun je meer rekenen op kwaliteit en ben je niet alleen groen, maar nog duurzaam ook. Met tevreden inwoners, bestuurders en medewerkers. Dat is een keuze. Misschien we willen te veel.
En zoals Elsschot dichtte: “tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren”. Al ging dat over iets anders.
Herkenbaar, helaas ook in Krommenie. Ze kwamen weken geleden :even snoeien: de prachtige conifeer werd met de grond gelijk gemaakt en kijken we nu van het ene naar het andere verwoeste groen. Bijen en vlinderlokkers worden massaal zo snel mogelijk omgenaaid en de omgewaaide bomen van een paar jaar geleden tijdens de storm mogen wel blijven staan.
Helaas snoeien ze tegenwoordig met de kettingzaag gebeurt ook in het Koogerpark en volgens mij is het ondeskundig personeel die totaal geen verstand van snoeien hebben.
Na de zoveelste aanslag op de blauwe druifjes rond de boom voor ons huis heb ik het maar opgegeven. Aan de overkant in het groenperk staan inmiddels meer esdoorn scheuten dan oorspronkelijke begroeiing omdat de schoffel jaren geleden is afgeschaft en een motormaaier helaas niet alles kan.
In 2018 werd de gemeente Zaanstad door de landelijke organisatie Nederland Zoemt erkend als bijvriendelijke gemeente. “ Wethouder Gerard Slegers: "We doen van alles zodat de bij zich goed thuis voelt in onze gemeente. Onze gemeente is een bijvriendelijke: hier kunnen we trots op zijn! Zaanstad heeft de laatste jaren steeds meer bloemrijke bermen en plantvakken aangelegd. Plekken waar de wilde bij goed kan leven. We passen ecologisch bermbeheer toe waar dat kan.”
In Kogerveld zijn een aantal van die aangelegde plant vakken, waar wilde bloemen lekker hun gang zouden moeten kunnen gaan. Zouden moeten, want het is al een aantal keer gebeurd dat de bloemen met wortel en al uit hun plantenvak zijn gemaaid. Wat overbleef was een treurige hoop zand mer verlepte bloemen. De gemeente reageerde toen op mijn bericht en foto’s met: “dit past in het reguliere onderhoudsprogramma, niet aan de hand, niet zo druk maken.” Of iets dergelijks. Zo jammer. Ook bloemen in bermen en slootkanten worden met de grond gelijk gemaakt. Zo zonde.
Groen onderhoud is niet alleen geen leer- werkplek, maar een plek van gedwongen weken zonder loon. Je leert er niks, dat is ook niet de bedoeling. De bedoeling is dat jij je zou moeten schamen omdat werkgevers je , vanwege een kleine beperking, maar vooral je leeftijd niet willen hebben. Dat gaat ten koste van hun winst. Zo ook bij de gemeente Zaanstad, die jou alleen wil hebben voor gratis arbeid. Dat gaat niet om winst, maar om geld dat ze niet uit hoeven te geven. Feitelijk ontduikt de gemeente Zaanstad hiermee het Wettelijk Minimumloon, om niet te spreken over wettelijk verplichte cao-lonen. Maar dat in Zaanstad diverse wetten worden ontdoken, is geen nieuws.... Wetteloosheid is inmiddels eerder regel dan uitzondering.
Bedankt Henk Visser. En nu maar hopen dat iemand binnen de afdeling groenvoorziening dit pamflet ter harte neemt en zich verantwoordelijk voelt. (al waag ik dit te betwijfelen).