De ‘per-ongeluk-kaalslag’ bij de Czaar Peterstraat in Zaandam zorgt voor veel commotie. Henk Visser – tussen 2009 tot 2012 werkzaam bij Zaanstad – gaat niet alleen terug in de tijd in zijn lezersbrief over ‘Zaans Groen’, maar doet ook suggesties over hoe het zou moeten.


De recente kaalslag in de Czaar Peterstraat van struiken, die juist tot doel hebben de snelheid van voertuigen te remmen, illustreert ten enenmale waarop de gemeente bezuinigd. Hoe is deze situatie ontstaan? Wie voert het groenonderhoud uit? En wat zien wij ervan in de praktijk?

Op de website van Zaanstad staat het volgende: ‘Zaanstad heeft extra groen nodig. Meer bomen, struiken, bloemen en planten. Dit maakt onze stad mooier, gezonder en beter bestand tegen hitte en zware regenval. Onze groenmedewerkers zorgen het hele jaar door voor het openbaar groen in de gemeente. Dat doen zij zorgvuldig en met aandacht voor de natuur.’

Het groenonderhoud wordt al jaren uitbesteedt aan Werkom. Dit is een leerwerkbedrijf dat onderdeel is van de gemeenten Zaanstad en Purmerend. Het helpt mensen met lichte psychische en fysieke beperkingen om hun talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen, met als doel hen aan een baan te helpen.

Op zich een prima initiatief dat wel met de nodige praktijk problemen kampt. Zo werd na de transitie van de vijf gemeentelijke dependances naar het huidige gemeentehuis de postbezorging uitbesteed aan de voorloper van Werkom: Baanstede, dit uit bezuinigingsoogpunt. Op 8 oktober 2010 schreef NH nieuws dat Zaanstad 11 miljoen moest korten op uitgaven, oplopend tot 21 miljoen in 2014.

Op de website van een Zaanse politieke partij stond op 24 oktober 2011 het volgende: ‘Het college van Zaanstad (PvdA, VVD, GroenLinks en ZOG) wil draconische bezuinigingen doorvoeren in Zaanstad. Ze zijn van plan 40 miljoen in 4 jaar, evenveel als 10% van het jaarlijkse budget, te gaan bezuinigingen. Dat is naar verhouding meer dan bijvoorbeeld in Amsterdam. Er zal met de botte bijl worden gehakt in het sociale domein. De toekomst van de mensen bij Baanstede is erg onzeker, de eerste ontslagen zijn al gevallen. Wie een uitkering aanvraagt, kan worden gedwongen daarvoor een onbetaalde tegenprestatie te leveren. Mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt worden niet meer geholpen en aan hun lot overgelaten. Toegang tot de schuldhulpverlening moeilijker gemaakt. De langdurigheidtoeslag voor mensen die lang op bijstandsniveau moeten rondkomen, wordt drastisch beperkt.’

Met de botte bijl werd zeker gehakt. Na de ingebruikname van het nieuwe 45 miljoen kostende gemeentehuis, ingericht voor zo’n 800 ambtenaren, waren de vele ruimtes vooral erg leeg. Het volautomatische ramenwas systeem op het dak – een enorme stalen constructie op rails – slokte maar liefst 6 miljoen van het budget op. En kampte, niet verwonderlijk, de eerste jaren met vele technische problemen. In de trouwzaal hangt een prachtige kristallen kroonluchter die rond 60.000 Euro gekost heeft en waarvoor de Italiaanse ontwerper en producent wel drie keer ingevlogen is, op kosten van Zaanstad.

Na de ingebruikname van het nieuwe stadhuis – 25 januari 2012- werd de externe postbezorging van de gemeente uitbesteed aan Baanstede, wat nu Werkom is. Al binnen enkele weken kwamen alarmerende berichten over op straat gevonden (verloren) post. Even ter attentie: de gemeente stuurt geen felicitaties maar serieuze brieven.

Nog even terug naar de beleidsintentie van de gemeente op eetgebied van groenonderhoud: ‘Onze groenmedewerkers zorgen het hele jaar door voor het openbaar groen in de gemeente. Dat doen zij zorgvuldig en met aandacht voor de natuur.’

De inconsistentie tussen beleid en praktijk hebben niet alleen de bewoners in de Czaar Peterstraat ervaren. Waar de ‘zorgvuldig en met aandacht voor de natuur’-Werkom manschappen opdraven wordt niet zelden een ravage achtergelaten. Bij mijn buurvrouw werd de kattenplank doormidden gezaagd.
Struikgewas dusdanig verwoest dat het leek alsof twee beren in een gevecht op leven en dood daarin hadden huisgehouden.

Teneinde de – verre van hoveniers – maar aan het werk te houden worden zij op pad gestuurd om elk grassprietje rond een lantaarnpaal, of een paar centimeter te ver over een voetpad stekend, te lijf te gaan met bruut geweld.

Dit in de vorm van handbediende motormaaiers die geluid en stankoverlast veroorzaken. Wilde begroeiing rond bruggen, bermen en oevers, oases voor insecten, worden op deze wijze tijdelijk vernietigd. Tot de volgende zweep van de motormaaier langskomt en een kaalslag achterlaat.

Het openbaar groenonderhoud wordt niet verzorgd door professionele hoveniers maar door mensen met een lichte handicap. De toezicht hierop laat helaas ernstig te wensen over. Het is te prijzen dat de gemeente Zaanstad investeert in meer groen als bloembakken, drijvende eilanden, aanplant van jong gewas en bomen. Het is ook te prijzen dat medemensen met een lichte handicap de kans wordt geboden door middel van werk te participeren in onze maatschappij.

Echter: groenonderhoud is niet geschikt als leerwerkplek. Al te zeer staat de natuur onder zware druk. De biodiversiteit en insectenpopulatie loopt alarmerend snel af. Elke berm, oever, plekken rond brugopgang – te klein om ook maar iets te bouwen – zou met rust gelaten moeten worden. Te vaak, en vooral onnodig, worden micro-oases voor vlinders, bijen, libellen en elk ander vliegend goed met woest geweld tegen de vlakte gemaaid. Waarop vogels en vleermuizen weer elders hun voedsel moeten zien te vinden.

Nog even terug naar wat op de website van Zaanstad staat: ‘Zaanstad heeft extra groen nodig. Meer bomen, struiken, bloemen en planten. Dit maakt onze stad mooier, gezonder en beter bestand tegen hitte en zware regenval.’

Maar geef de natuur dan ook de ruimte om te ontplooien. Haar geuren en kleurrijke pracht met ons te delen. Progressief groenbeheer vereist expertise en is niet geschikt als werkverschaffing voor onkundigen.

Opinie / lezersbrief door Henk Visser. Foto: Helmer Verbruggen.