In 52 straten in Poelenburg en Peldersveld, Kogerveldwijk, Rosmolenwijk en Zaandam-zuid moeten mensen die naar een particuliere huurwoning verhuizen, bewijzen dat ze inkomen hebben uit werk, studiefinanciering, pensioen of AOW of dat ze vrijwillig vervroegd zijn uitgetreden en daar hun inkomen uit halen.
Voor nieuwe bewoners met een uitkering of andere groepen ‘aan de onderkant van de samenleving’ was het al lastig in Poelenburg of Peldersveld een woning te krijgen. Die regeling is nu uitgebreid met de drie andere wijken in Zaandam-Oost (Kogerveldwijk, Rosmolenwijk en Zaandam-zuid). De regeling geldt niet voor elke straat in de vijf wijken en ook niet altijd voor elk adres in de straat – het gaat om de aanpak van woonblokken (complexen).
Wethouder Harrie van der Laan (POV) legde uit dat het betekende dat Zaanstad kon sturen op wie de wijken mogen wonen (en wie niet):
‘Als je veel mensen bij elkaar hebt die in sociale huurwoningen wonen en allemaal aan de onderkant van de samenleving zitten – want die wonen nou eenmaal in sociale huurwoningen -, dan krijg je de problemen vanzelf boven water en die willen we natuurlijk niet.’
Geen wondermiddel
De maatregel om complexen en straten uit te kiezen is erop gericht om de samenstelling van de wijk te beïnvloeden. Van der Laan:
‘Helpt het? Helpt het niet? Het is natuurlijk geen wondermiddel. Het is niet iets wat je loslaat op een wijk en dat dan meteen alle problemen opgelost zijn. Het helpt in de algemeenheid met alle maatregelen die we treffen in die wijk om te kunnen sturen op: wie komt er nu die wijk in en ook op welke plek.’
Bovendien kunnen nieuwe bewoners van 16 of ouder van een huurwoning gescreend worden op overlastgevende en criminele activiteiten. Als dat blijkt, krijgen ze geen woonvergunning. Het weigeren van gunningen op deze grond gebeurt zelden in de praktijk, maar volgens Zaanstad gaat er wel ‘preventieve werking’ vanuit. Van der Laan bleef erin geloven, het helpt volgens hem:
‘De aanpak die er is op de criminaliteit die we nu al doen in Poelenburg Peldersveld is natuurlijk ook geen wondermiddel, maar daarbij helpt het wel als je kan zorgen dat de instroom ook op dat gebied minder kan worden, dat je kan sturen op “heeft iemand al iets achter zijn naam staan” als je dat laat checken bij de politie. Dus dat helpt.’
Waterbed-effect
Zaanstad stuurt sinds 2018 in Poelenburg en Peldersveld of minder sociale huur en minder mensen met een uitkering. Om dat te realiseren waren er al diverse maatregelen maar die hebben nog niet overal tot het gewenste effect geleid. Bovendien is er sprake van een waterbed-effect: mensen die in de ene wijk niet terecht kunnen, gaan ergens anders naartoe. Kogerveldwijk, Rosmolenwijk en Zaandam-zuid zijn nu ook deels onmogelijk geworden.
Van der Laan gaf aan dat de ‘uitstroom naar andere wijken’ moet worden tegengegaan door het gebied uit te breiden:
‘Dat is exact de bedoeling met het aanwijzen van complexen waar we nu zien dat daar het volgende probleem gaat ontstaan. Dan kunnen we daar ook ingrijpen zodat we daar een goede mix krijgen. Dus gespikkeld en niet meer in één wijk.’
Van der Laan kon ook niet voorspellen of het ‘waterbed-effect’ in Kogerveldwijk, Rosmolenwijk, Zaandam-Zuid tegengegaan zou kunnen worden:
‘Wij zien ook dat als je ingrijpt in Poelenburg / Peldersveld, dat de mensen van we zeggen “we willen niet dat je in die wijk gaat wonen” dat die een andere plek gaan zoeken. Dus gaat het werken als je het complex-gericht doet? Daar ben ik echt wel benieuwd naar.’
Geen voorrang
De regelingen gelden voor Poelenburg en Peldersveld tot maart 2026, maar vanaf dat moment wil Zaanstad het in heel Zaandam-Oost invoeren voor de komende vier jaar. Formeel gaat het om het uitbreiden van het gebied waar de Wbmgp (Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek) van toepassing is, in de volksmond ook wel de Rotterdam-wet genoemd.
Eerder konden ook woningen aan speciale groepen met voorrang worden gegeven, bijvoorbeeld aan mensen die in het onderwijs, de zorg of de hulpverlening werkten. Dat is vanaf maart 2026 van de baan. Er werd weinig gebruik van gemaakt en bovendien mogen woningcorporaties 15 procent van het jaarlijkse sociale woningaanbod aan inkomensgroepen boven de sociale huurgrens toewijzen. Daarmee zou die groep ook geholpen kunnen worden.
Resultaten?
Tijdens de behandeling in het Zaanstad Beraad van 4 december was niet iedereen even enthousiast. Marilou Hulsthoff van de SP zag eigenlijk geen reden om de wet te verlengen: ‘mensen moeten kunnen wonen waar ze willen’. Het weren van mensen met lagere inkomens had weinig zin volgens haar, ‘dan gaan ze naar andere wijken’.
Zozan Edjer (GL) zag verbetering in Poelenburg, maar stelde vast dat Peldersveld en Hoornseveld ‘de dupe waren’. Ook Eylem Köseoglu vreesde het waterbed-effect en vond de inzet van de wet een ‘zwaar instrument’ omdat de evaluatie een gemengd beeld opleverde, het was ‘vrijwel onmogelijk om effecten vast te stellen’.
Zij was niet het enige raadslid dat twijfelde aan de effecten van de wet die sinds 2018 van toepassing was. Sietse Oppenhuizen (CU) onderschreef het ‘gemengde beeld’, Marianne de Boer (LZ) zag wel effecten in Poelenbrug maar niet in Peldersveld (‘het heeft z’n tijd nodig’), Merel Kingma (D66): ‘in verschillende delen gaat het niet goed’. Nick Hendriks (CDA) zag ‘positieve resultaten’ maar Jaap Keijser (POV) niet: ‘als er in zeven jaar geen resultaat is bereikt, waarom in de komende vier jaar wel’.
Woonfraude
Merel Kingma constateerde dat er geen aanwijzingen waren dat uitbuiting werd aangepakt. Maikel Kat (DZ) was het met haar eens: ‘uitbuiting en woonfraude halen we niet weg met deze wet’. Boy Boomsma wilde wel ‘hard optreden tegen woonfraude en huisjesmelkers’ maar daar gaat de regeling niet over omdat de huurders en niet de eigenaren aan onderzoek worden onderworpen. Van der Laan: ‘Je gaat er niet de woonfraude mee tegenhouden’. Bovendien: ‘de aanpak criminaliteit is ook geen wondermiddel’.
Niet duidelijk is of deze regeling alleen geldt voor particuliere huur. In de stukken van de gemeente wordt wel gesproken over afspraken met woningcorporaties, die hebben ook geadviseerd over de 52 straten. Ook staat in de aanvraag dat het gaat om 2.838 corporatiewoningen en 384 particuliere huurwoningen wat suggereert dat het om alle huurwoningen gaat. We hebben bij Zaanstad geïnformeerd en vullen het bericht aan zodra we antwoord hebben.
In Zaandam-Oost wonen gemiddeld veel inwoners met een lage sociaal-economische status. Aan deze scheve verdeling wil Zaanstad een eind maken door de Wbmgp in te zetten. Volgens de evaluatie van de gemeente is het aantal minima-huishoudens en inwoners met een bijstandsuitkering afgenomen waarbij de daling in Poelenburg het grootst is.
Meer particuliere huur
In Poelenburg is nu nog ruim 60 procent sociale huur. In Peldersveld/Hoornseveld is dat 55 procent. Zaanstad wil dat terugbrengen tot 40 procent. In Poelenburg is wel een kleine daling sinds 2018 geconstateerd (van van 64 naar 61 procent) maar in Peldersveld/Hoornseveld bleef het gelijk. In Poelenburg nam de particuliere huur licht toe. In vrijwel alle wijken groeit particuliere verhuur. In de Kogerveldwijk zelfs van 6 naar 16 procent van de totale woningvoorraad in zes jaar.
Het voorstel werd donderdagavond 4 december in sneltreinvaart door de Zaanstad Beraad geloodst, niet alle fracties kwamen aan hun tweede vragen-termijn toe. Maar omdat de gemeente de verlenging begin januari moet aanvragen kan alleen nog gedebatteerd worden op de raadsvergadering van 18 december waar dan meteen de beslissing moet worden genomen.
Stratenkaart
Hieronder de kaart van de 52 straten, die zijn gekozen ‘met behulp van diverse informatiebronnen en op basis van een voordracht van diverse professionals die de buurten goed kennen, zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie zoals politie, woningcorporaties en welzijnsinstellingen’ aldus de gemeente. In het voorstel (link hieronder) zijn in de bijlage alle straten te vinden plus de postcodes in die straten die onder de regeling gaan vallen.
Door Piet Bakker op basis van het Zaanstad Beraad van 4 december. Daar staan ook alle stukken. Ook is contact geweest met enkele raadsleden en is Zaanstad om een toelichting over de sociale huurwoningen gevraagd. Foto: Jeffry Koster (De Perim, ook hier worden inwoners gescreend).
en bedankt he Harry. ik woon in een sociale huurwoning echter woon ik niet aan de onderkant van de samenleving. wat een gelul. beetje erg bot. had iets genuanceerder gezegd kunnen worden.
De Rotterdamwet (Wbmgp) berust op de zeer discriminerende veronderstelling dat mensen met weinig geld per definitie crimineel zijn. En rijke mensen per definitie niet. De werkelijkheid is totaal anders. Witte boorden criminaliteit ( criminaliteit door een persoon met hoge sociale status - Wikipedia) neemt volgens het CBS hand over hand toe. Witwassen, fraude, belastingontduiking, handel met voorkennis, milieu fraude en valsheid in geschrifte zijn de meest voorkomende. Gepleegd door rijke mensen. Een gunstig effect van toepassing van deze Rotterdamwet is nog nooit aangetoond. De veiligheid en leefbaarheid gaan aantoonbaar niet door op vooruit.
Wie zijn de arme mensen die uit Zaanstad-Oost geweerd worden? Alleenstaande ouders - meestal moeders- voor wie het belangrijk is bij familie in de buurt te wonen). Zijn dat automatisch criminelen? Mensen in de bijstand. De grootste groep mensen in de Bijstand is of oud of heeft een zeer slechte gezondheid. Zij zijn zeer afhankelijk van een Sociaal netwerk van vrienden en familie. Zijn dat automatisch criminelen? Hen weghouden bij familie en vrienden is niet erg sociaal.
De meeste mensen in armoede die door de Gemeente niet meer in Oost mogen gaan wonen, zijn mensen met een migratie-achtergrond en vooral vluchtelingen. Maar dat zijn ook niet automatisch criminelen. Criminaliteit is niet afhankelijk van geld, afkomst, kleur, cultuur.
Het Nederlandse recht gaat er van uit dat mensen uitsluitend op basis van duidelijke bewijzen veroordeeld mogen worden. Niet omdat ze toevallig in een groep ingedeeld kunnen worden. Daarom is deze wet zeer omstreden. Omdat mensen op basis van een laag inkomen gecriminaliseerd worden en hun woonrecht in bepaalde buurten afgenomen wordt zonder dat ze ooit iets crimineels gedaan hebben. Is dat eng? Ja, dat is doodeng.
Lees ik het goed? Harry van der Laan doet boude uitspraken.
Dit staat er (nòg) niet
uitdrukkelijk bij:
"De nationaliteit en de huidskleur spelen bij het afwijzen van (nieuwe) bewoners, geen enkele rol".
*Trouwens óók niet, dat er mogelijk extra hulp geleverd zal kan worden aan afgewezen mensen (die bij voorbeeld in de buurt van hun familie willen blijven wonen).